Morgunblaðið - 19.07.2009, Blaðsíða 4

4 FréttirVIKUSPEGILL
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19. JÚLÍ 2009
Eftir Orra Pál Ormarsson
orri@mbl.is
Þ
etta er yndislegur, yndislegur dagur,“
sagði tárvotur fyrrverandi nemandi
Soniu Sotomayor þegar Barack
Obama Bandaríkjaforseti gerði heyr-
inkunnugt að hann hefði tilnefnt
þessa umtöluðu dóttur innflytjenda frá Púertó
Ríkó í starf dómara við hæstarétt Bandaríkjanna
fyrir skemmstu.
Þessi viðbrögð þykja lýsandi fyrir þann mann
sem Sotomayor hefur að geyma – hún hefur djúp-
stæð áhrif á fólk. Og það sem meira er, fólk úr öll-
um stéttum. Í hvert sinn sem hún gengur gegnum
dómhúsið má sjá hvað hún hefur gott lag á alþýðu
manna. Hún nálgast dyraverði og aðra óbreytta
starfsmenn með nákvæmlega sama hætti og
virðulega dómara og lögmenn. Sonia Sotomayor
fer ekki í manngreinarálit.
Hún hefur alla tíð unnið talsvert með börnum
og í eitt skipti bauð hún hópi barna í dómhúsið til
að lögsækja Gullbrá úr Sögunni um birnina þrjá.
„Hún á auðvelt með að brúa kynslóðabilið,“ segir
vinur Sotomayor, lögmaðurinn John Siffert. „Hún
er heil í öllu sem hún tekur sér fyrir hendur og
fyrir vikið nær hún til fólks.“
Lífleg og litrík eru orðin sem oftast eru notuð
til að lýsa Sotomayor og að sögn kunnugra eru
meiri líkur á að rekast á hana fyrir utan pylsu-
vagninn á horninu en á fínu veitingahúsi. Þá veit
Sotomayor fátt skemmtilegra en að fara á góðan
hafnaboltaleik, ekki síst ef hennar heittelskuðu
New York Yankees standa í eldlínunni. Einn
frægasti dómurinn sem hún hefur fellt tengist ein-
mitt hafnabolta en árið 1995 batt hún enda á sjö
og hálfs mánaðar verkfall leikmanna með því að
setja lögbann á liðseigendur. Var þeim gert að
búa leikmönnum manneskjulegra starfsumhverfi.
Skjaldborg um mannréttindi
Sotomayor er fræg fyrir að slá skjaldborg um
mannréttindi á sínum ferli og það vakti mikla at-
hygli þegar hún nam úr gildi reglu fangelsis nokk-
urs sem bannaði vistmönnum að ganga með talna-
bönd sem vernduðu þá fyrir illum öndum.
Það var líka Sotomayor sem varð við beiðni The
Wall Street Journal um að birta sjálfsvígsbréf
Vincents Foster, fyrrverandi starfsmanns Hvíta
hússins og vinar Clinton-hjónanna. Það gerði hún
á grundvelli upplýsingalaga.
Sotomayor er ekki óvön því að sæta grann-
skoðun og sitja fyrir svörum, eins og hún gerði í
öldungadeild Bandaríkjaþings í vikunni. Það
dróst í fimmtán mánuði að staðfesta ráðningu
hennar sem dómara við áfrýjunarrétt Bandaríkj-
anna, sumir segja vegna efasemda repúblikana.
Sotomayor þótti standa sig vel í vikunni og þingið
hefur lofað að hraða ákvörðun sinni. Fastlega er
reiknað með að hún verði Sotomayor í hag.
Eftir að hún lauk lagaprófi starfaði Sotomayor
um fimm ára skeið fyrir saksóknaraembættið í
New York áður en hún setti á laggirnar sína eigin
stofu. George Bush eldri tilnefndi hana í starf hér-
aðsdómara í New York árið 1991 en skipan henn-
ar var ekki staðfest fyrr en ári síðar. Það var svo
Bill Clinton sem lagði til að hún yrði gerð að dóm-
ara við áfrýjunarréttinn árið 1997.
Svo sem gefur að skilja hafa aðrir lögfræðingar
af rómansk-amerískum uppruna fagnað tilnefn-
ingu Sotomayors. „Hún er einstök manneskja,“
segir einn þeirra, Carlos Ortiz. „Það eina sem
skyggir á vitsmuni hennar er auðmýktin. Það
stafar af því að hún er bara ósköp venjuleg mann-
eskja – venjulegur Bandaríkjamaður. Ég er sann-
færður um að fólk á eftir að sýna Bandaríkjunum
meiri virðingu hér eftir en hingað til, ekki bara
fólk af rómönskum uppruna, ekki bara Banda-
ríkjamenn sjálfir, heldur fólk um allan heim. Svo
þýðingarmikið er þetta mál.“
Reuters
Auðmjúkur spekingur
 Samþykki öldungadeildin tilnefningu Soniu Sotomayor verður hún fyrsta manneskjan af
rómansk-amerískum uppruna til að gegna embætti hæstaréttardómara í Bandaríkjunum
Yfirheyrð Sonia Sotomayor
svarar ýtarlegum spurningum
öldungadeildarþingmanna á
Capitol-hæð í vikunni.
 „Ég myndi ætla að fróð kona af
rómansk-amerískum uppruna
myndi í krafti reynslu sinnar oftar
en ekki komast að réttri niður-
stöðu.“ Þannig hefur Sonia Sotoma-
yor komist að orði í fjölmörgum
fyrirlestrum gegnum tíðina. Stund-
um hefur hún meira að segja botn-
að mál sitt með þessum hætti: „All-
tént oftar en hvítur karlmaður sem
ekki hefur lifað svona lífi.“
Þetta sjónarmið fór fyrir brjóstið
á sumum og var hún jafnvel vænd
um kynþáttafordóma. Þegar þing-
menn spurðu Sotomayor út í þetta í
vikunni kvaðst hún ekki trúa því að
fólk hefði sjálfkrafa betri dóm-
greind á grundvelli þjóðernis, kyn-
þáttar eða kyns. Þá fullyrti hún að
persónuleg reynsla hefði aldrei
áhrif á ákvarðanir sínar í dómsal.
Reuters
Hefur hvorki forskot í
krafti kyns né þjóðernis
 Verði tilnefn-
ing Soniu So-
tomayor staðfest
verður hún 111.
dómarinn til að
taka sæti í
Hæstarétti
Bandaríkjanna
og sá fyrsti af
rómansk-amer-
ískum uppruna.
Sotomayor yrði
þriðja konan frá upphafi. Fyrir er í
réttinum hin 76 ára gamla Ruth Ba-
der Ginsburg, sem tók til starfa
1993, en brautryðjandinn var
Sandra Day O’Connor sem gegndi
embættinu frá 1981 til 2006.
Þriðja konan frá upphafi
til að gegna embættinu
Sandra Day
O’Connor
Sonia Maria Sotomayor fæddist í
New York 25. júní 1954 og er því 55
ára að aldri. Foreldrar hennar voru
innflytjendur frá Púertó Ríkó en
kynntust í Bandaríkjunum.
Faðirinn, Juan Sotomayor, var
ómenntaður og talaði ekki stakt
orð í ensku. Hann vann sem verka-
maður en móðirin, Celina Báez,
starfaði fyrst sem símastúlka en
síðar við hjúkrun.
Sonia Sotomayor á einn bróður,
Juan Sotomayor yngri, sem er
læknir og prófessor við Syracuse-
háskóla í New York.
Sotomayor óx úr grasi í Bronx-
hverfinu innan um önnur börn frá
Púertó Ríkó og skilgreinir sig sem
„Nuyorican“. Fjölskyldan bjó sér
upprunalega heimili í bæjarblokk
en síðar flutti hún í annað hverfi,
þar sem aðstæður voru heldur vist-
legri. Þar ægði líka saman öllum
þjóðarbrotum.
Sotomayor sneiddi ekki hjá áföll-
um í æsku. Átta ára gömul greind-
ist hún með sykursýki og ári síðar
lést faðir hennar úr hjartasjúkdómi,
aðeins 42 ára að aldri.
Móðir hennar hvatti systkinin til
náms og Sotomayor segir engan
hafa haft meiri áhrif á sig um dag-
ana. Hermt er að alfræðibækur hafi
ekki verið til á öðrum heimilum í
hverfinu. Nancy nokkur Drew heill-
aði hana í æsku og eftir að hafa
ánetjast sjónvarpsþáttunum um
lögmanninn ráðagóða Perry Mason
ákvað stúlkan að leggja lögfræðina
fyrir sig. Tíu ára.
Hún var afburðanemandi, þrátt
fyrir að vinna stíft með námi, og
fékk styrk til að fara í Princeton.
Þar var hún að eigin sögn eins og
„gestur í framandi landi“ enda
komin býsna fjarri heimahögum.
Með áhuga og elju kom hún hins
vegar fljótt undir sig fótunum og
brautskráðist að lokum með láði. Á
Princeton-árunum hóf Sotomayor
að berjast ötullega fyrir réttindum
fólks af erlendum uppruna.
Laganám stundaði hún við Yale,
ein sárafárra nemenda af rómansk-
amerískum uppruna. Þar átti hún
góðu gengi að fagna og tók virkan
þátt í félagslífi skólans. Meðan So-
tomayor var í Yale gaf virt lög-
mannsstofa í Washington í skyn að
hún væri þar ekki á eigin verð-
leikum. Því vildi hún ekki una og á
endanum neyddist stofan til að
draga orð sín til baka. Birtist afsök-
unarbeiðnin meðal annars í The
Washington Post.
Hún giftist Kevin Edward Noonan
1976 en þau skildu 1983. Hún hefur
ekki gifst aftur og aldrei átt börn.
Úr bæjarblokk til bjargálna
Fjölskyldan Sonia litla ásamt for-
eldrum sínum, Juan og Celinu.
 Útgangurinn á
Sotomayor hefur
vakið athygli í
þinghúsinu í vik-
unni en hún
klæðist forláta
skó á hægra fæti.
Hér er ekki á
ferð nýjasta tíska
frá Dior heldur
er skýringin sú
að dómarinn
ökklabrotnaði í síðasta mánuði og
þarf að styðja vel við fótinn.
Fótabúnaður dómara-
efnisins vekur eftirtekt
Töff Skórinn sem
Sotomayor klæðist.
ostur
Ríkur af mysupróteinum
Bra
gðg
óð
nýju
ng
9%
aðeins
Prófaðu nýja braðgóða Fjörostinn,
fituminnsta kostinn í ostaúrvali dagsins.