Morgunblaðið - 19.07.2009, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19. JÚLÍ 2009
22. júlí 1979: „Frá því að rík-
isstjórnin settist að völdum hefur
ekki linnt bráðabirgðaráðstöfunum.
Jafnvel nú við þessa gengisfellingu
lætur forsætisráðherra þess getið í
útvarpsviðtali að það verði „að
grípa til ráðstafana innan tíðar eða
á haustdögum til þess að gera ráð-
stafanir til að draga úr verðbólg-
unni“. Og hvað er það, sem veldur
öllum þessum mörgu ráðstöfunum?
Er eðlilegt að menn spyrji. Og svar-
ið liggur í augum uppi. Frá sínum
fyrstu velmektardögum hefur rík-
isstjórnin fyrst og fremst leyst öll
mál á kostnað atvinnuveganna, –
sem hún þó sagði, að hefðu verið
komnir á vonarvöl, þegar hún tók
við! Trúi því hver sem trúa vill, en
því fremur var þá ástæða til að fara
öðru vísi að. […]
Í íslenzkum þjóðsögum er hent
gaman að því, þegar mjólkurkúnni
var slátrað eða útsæðið etið. Í því
borgaralega samfélagi, sem þær
lýsa, þóttu það búskussar eða hér-
villingar, sem þannig höguðu sér.
Og aldrei henti það, að þeir kæmust
til mannvirðinga. Nú er þessu öfugt
farið. Og ef svo heldur fram sem
horfir vakna menn upp við það einn
dag, að Vilmundur Gylfason sé orð-
inn framkvæmdastjóri Steypu-
verzlunar Íslands, en Ólafur Ragn-
ar Grímsson forstjóri Coca-Cola.
Þá verður skammt í það, að þeir
marxísku búskaparhættir verði upp
teknir hér á landi, sem Alþýðu-
bandalagið hefur boðað.“
. . . . . . . . . .
23. júlí 1989: „Morgunblaðið
greindi frá því fyrir fáum dögum að
þyrlupallur verði reistur í Kolbeins-
ey í sumar. Hann á að auðvelda ran-
nóknir þar, sem eru nauðsynlegur
undanfari ákvarðana um styrkingu
hennar. Pallurinn verður 7 metrar í
þvermál og í hann þarf 150 tonn af
steinsteypu.“
Úr gömlum l e iðurum
Þúsundirmótmæl-enda
flykktust út á göt-
ur þegar Ali Ak-
bar Hashemi Raf-
sanjani ávarpaði fullan sal í
Teheran-háskóla á bænatíma
á föstudag. Rafsanjani er
fyrrverandi forseti Íraks. Í
ræðunni bar hann fram harða
gagnrýni á stjórnvöld. Raf-
sanjani dró úrslit kosning-
anna í júní ekki í efa með ber-
um orðum, en gagnrýndi
hvernig stjórnvöld hefðu tekið
á mótmælunum í kjölfar
þeirra og skoraði á þau að láta
laust fólk, sem hefði verið
handtekið á undanförnum vik-
um.
Mótmælin vegna kosn-
ingaúrslitanna sýna að í Íran
hafa leyst úr læðingi kraftar,
sem erfitt verður fyrir klerka-
stjórnina að hemja án þess að
missa stuðning og grafa und-
an sjálfri sér. Greinilegt er þó
að stjórnvöld ætla ekki að
hlusta á gagnrýni á úrslitin og
Mahmoud Ahmadinejad for-
seti ætlar að halda sínu striki
hvað sem líður efasemdum um
að það fái staðist að hann hafi
sigrað Mir Hussein Moussavi í
kosningunum og síst með
þeim yfirburðum, sem yfir var
lýst.
Óánægjan, sem braust fram
í kjölfar kosninganna, snýst
ekki um stjórnskiplag lands-
ins. Moussavi er afsprengi
klerkaveldisins rétt eins og
Ahmadinejad. Ágreiningurinn
snýst um það hversu langt eigi
að ganga í frjálsræðisátt inn-
an ríkjandi stjórnskipulags.
Þegar Khomeini erkiklerk-
ur steypti keisaradæminu í Ír-
an árið 1979 höfðu staðið yfir
kröftug mótmæli, sem mætt
var af hörku. Þessi mótmæli
grófu undan keisaranum.
Mótmælunum nú hefur verið
líkt við þau mótmæli, sem þá
áttu sér stað, sér-
staklega vegna
harðra viðbragða
öryggissveita. Það
væri hins vegar of
langt gengið að
segja að klerkastjórnin riðaði
til falls.
Rafsanjani skoraði á stjórn-
völd að aflétta hömlum á fjöl-
miðla og málfrelsi. Þótt hann
drægi ekki úrslit kosninganna
í efa varaði hann við því að
hunsa vilja fólksins: „Allt í
okkar íslamska lýðveldi bygg-
ist á atkvæðum. Án atkvæða
fólksins er ekki hægt að halda
áfram.“
Ástandið í Íran er innanrík-
ismál, en áhrif Írana hafa far-
ið vaxandi í Austurlöndum
nær, ekki síst eftir að Saddam
Hussein var steypt af valda-
stóli í Írak. Íranar hafa verið
stimplaðir sem helsta ógnin í
þessum heimshluta og það
væri alvarlegt mál ef þeir
kæmu sér upp kjarnorku-
vopnum.
Barack Obama Bandaríkja-
forseti hefur lagt mikla
áherslu á það mál frá því hann
komst til valda. Hann hefur
brugðist varfærnislega við
pólitíska ástandinu í Íran, en
fordæmt harkalegar aðgerðir
á hendur mótmælendum.
Almenningur í Íran hefur
sýnt mikla reisn og á skilið að
fá stuðning umheimsins. Þann
stuðning verður að veita
þannig að það ýti undir mál-
stað mótmælenda, en grafi
ekki undan honum. Klerka-
stjórnin í Íran hefur sakað er-
lend öfl um að kynda undir
mótmælunum. Það er algengt
bragð þegar almenningur á að
kyngja harðræði að höfða til
þjóðerniskenndarinnar. Mót-
mælin koma hins vegar innan
frá og bera því vitni að stjórn-
völd eru að missa fótfestu.
Ráðamenn í Íran geta ekki
horft fram hjá því.
„Án atkvæða fólks-
ins er ekki hægt að
halda áfram“}
Þung undiralda í Íran
Þ
að skiptast á skin og skúrir í íþrótt-
unum eins og annars staðar en ég
man varla eftir eins miklum sveifl-
um á minni hunds- og kattartíð í
þessu starfi undanfarna áratugi og
áttu sér stað í vikunni. Þá er ég að tala um
frammistöðu íslensks fótboltafólks í rimmum
við erlenda andstæðinga. Þar fer okkar keppn-
isfólk oftar en ekki halloka.
Á miðvikudagskvöldið ríkti svartnættið eitt
um hábjart sumarið eftir háðulega útreið hinna
ósigrandi Íslandsmeistara FH gegn lítt þekktu
meistaraliði Kasakstans, þjóðar Borats, eða
þannig. Og það í höfuðvígi sínu, Kapla-
krikanum. FH-ingar, með ellefu sigra í röð á
innlendum vettvangi, voru teknir í bakaríið og
4.650 km langt ferðalag í seinni leikinn austur
fyrir Úralfjöll snýst vart um annað lengur en að
virða fyrir sér land og þjóð.
Sólarhring síðar, þegar við félagarnir á íþróttadeild
Morgunblaðsins vorum að ganga frá síðustu verkum fyrir
blað og vef var öllu bjartara yfir okkur. Þrjú íslensk lið
höfðu náð hreint frábærum úrslitum gegn andstæðingum
sem allir áttu að vera fremri á flestum sviðum íþrótt-
arinnar.
Það er eiginlega með ólíkindum að þetta skuli allt hafa
átt sér stað á einu og sama kvöldinu – dagsetningin 16. júlí
2009 ætti framvegis að vera feitletruð í fótboltasögu lands-
ins.
Framarar slógu fyrsta tóninn þegar þeir náðu óvæntu
jafntefli gegn tékkneska liðinu Sigma Olomouc
austur í Tékklandi. Eiginlega var það öfugt,
Tékkarnir náðu naumlega jafntefli við Fram
því þeir jöfnuðu metin í blálokin á leiknum.
Ungur piltur austan úr Árnessýslu, Jón Guðni
Fjóluson, var óvænt hetja í liði Framara og
skoraði fyrir þá glæsilegt mark sem kann að
reynast þeim dýrmætt þegar úrslit beggja
leikja liðanna verða að lokum lögð saman.
Þá var komið að kvennalandsliðinu, „stúlk-
unum okkar“, sem í næsta mánuði freista þess
að takast á við bestu þjóðir álfunnar í úr-
slitakeppninni um Evrópumeistaratitilinn í
Finnlandi. Þær sóttu heim lið Englendinga,
eitt það sterkasta í Evrópu, og unnu glæsi-
legan sigur, 2:0. Þann fyrsta frá upphafi í tíu
rimmum gegn þeim ensku. Þetta var vissulega
vináttuleikur og ekki spilað um nein stig.
Og loks var röðin komin að KR-ingum, sem fæstir töldu
að ættu nokkra von gegn liði sem fyrir skömmu sló enskt
úrvalsdeildarlið út úr Evrópukeppni. En Vesturbæingar
unnu frækinn sigur á liði Larissa frá Grikklandi, 2:0, og
eiga mikla möguleika á að komast lengra í keppninni.
Vanmat er orð sem oft ber á góma í umfjöllun um íþrótt-
ir. Líklega vanmátu FH-ingar Kasakana. Líklega van-
mátu Tékkarnir Framara. Grikkirnir vanmátu KR-inga
en ég er ekki eins viss um þær ensku. En Fram, landsliðið
og KR vanmátu hins vegar ekki eigin getu, heldur nýttu
sinn styrkleika til fulls. Eru það ekki ágæt skilaboð til
landsmanna á þessum síðustu og verstu? vs@mbl.is
Víðir
Sigurðsson
Pistill
Svartnætti og sigurgleði
Þeistareykir þrá
kaupanda að orkunni
FRÉTTASKÝRING
Eftir Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
N
ý staða er komin upp
hjá orkufyrirtækinu
Þeistareykjum, eftir að
Norðurorka ákvað í
vikunni að skoða
möguleika á að selja þriðjungshlut
sinn í félaginu. Aðrir eigendur eru
Landsvirkjun og Orkuveita Húsavík-
ur, með um þriðjungshlut hvor, og
Þingeyjarsveit á rúm 4%. Félagið var
stofnað fyrir um tíu árum til að kanna
möguleika á jarðvarmavinnslu á
Þeistareykjasvæðinu í Þingeyjarsýslu.
Félagið var fyrstu árin alfarið í eigu
heimamanna en árið 2005 kom Lands-
virkjun inn sem meðeigandi. Boraðar
hafa verið alls sex rannsóknarholur
sem jafnframt eru nothæfar sem
vinnsluholur. Geta þær gefið gufuafl til
framleiðslu á allt að 45 MW af raforku.
Svæðið í heild sinni er talið geta gefið
af sér allt að 200 MW en yfirborðs-
rannsóknir hafa gefið til kynna að
jarðhitasvæðið sé mun stærra en áður
hefur verið talið, eða um 45 ferkíló-
metrar. Orkan frá Þeistareykjum hef-
ur til þessa einkum verið hugsuð fyrir
mögulegt álver Alcoa á Bakka, en þau
áform hafa sem kunnugt er verið í bið-
stöðu. Gildandi viljayfirlýsing um ál-
versverkefnið rennur út í haust og
óvíst hvort hún verður framlengd.
Hafa þreifingar staðið yfir um mögu-
leg önnur verkefni til að selja orkuna
frá Þeistareykjum en án árangurs.
Norðurorka, sem er í 98% eigu Ak-
ureyrarbæjar, telur sig ekki hafa fjár-
hagslega burði til að halda hlut sínum
til lengri tíma og segja má að aðrir eig-
endur séu ekki ýkja burðugir til að
leggja fram aukin framlög til rann-
sókna, ekki síst á meðan efnahagsleg
óvissa ríkir og orkukaupandi fæst ekki
svo auðveldlega.
Franz Árnason, forstjóri Norður-
orku, segir nauðsynlegt að fá fjár-
sterka aðila að fyrirtækinu, til greina
komi bæði innlendir sem erlendir fjár-
festar en hluturinn verði ekki seldur
nema fyrir ásættanlegt verð. Góður
tími verður tekinn í söluferlið, að sögn
Franz, eða allt frá fjórum upp í átta
mánuði. Hann segir Norðurorku samt
sem áður hafa fulla trú á að nýting
orku frá Þeistareykjum hefjist á
næstu árum.
Kaupir Geysir Green?
Fjármagn liggur ekki á lausu hér
heima fyrir en meðal líklegra kaup-
enda hefur Geysir Green Energy m.a.
verið nefnt til sögunnar. Þegar haft
var samband við Ásgeir Margeirsson,
forstjóra Geysis Green, vildi hann ekki
útiloka að þetta yrði skoðað en önnur
og stærri mál væru nú ofar í forgangs-
röðinni, og vísaði þar m.a. til kaupanna
í HS Orku.
Orkuveita Húsavíkur (OH) er alfar-
ið í eigu sveitarfélagsins Norðurþings.
Bergur Elías Ágústsson sveitarstjóri
er stjórnarformaður Þeistareykja.
Hann segir það koma vel til greina að
OH nýti sér forkaupsréttinn en það
skýrist á næstu dögum hvað gert verð-
ur. „Við höfum lagt mikið upp úr því að
allir hluthafar stígi í takt og séu sam-
mála. Nú er sú staða komin upp að
einn hluthafinn vill fara út og við verð-
um bara að bregðast við því. Mik-
ilvægast er að klára þetta verkefni.“
Hjá Landsvirkjun fengust þau svör
að málið yrði skoðað ef Norðurorku
tækist að fá kaupanda að hlutnum, þ.e.
hvort forkaupsrétturinn yrði nýttur.
Morgunblaðið/Birkir Fanndal
Jarðvarmi Umfangsmiklar rannsóknir hafa farið fram á Þeistareykjum á
síðustu árum, þar sem boraðar hafa verið sex rannsóknarholur.
Óvissa er um frekari rannsóknar-
boranir á Þeistareykjasvæðinu á
meðan ekki fæst orkukaupandi.
Viljayfirlýsing um álver á Bakka
rennur út í haust en verkefnis-
stjórn kemur enn saman.
FRAMLÖG eigenda Þeistareykja til
orkurannsókna á svæðinu nema
hátt í tveimur milljörðum króna,
bæði hlutafé og ábyrgðir á lánum,
en gengishrun krónunnar hefur lít-
ið annað gert en að hækka þær fjár-
hæðir síðustu mánuðina. Framlögin
hafa skipst eftir eignarhlutum, og
eru í heild á bilinu 500-600 milljónir
króna hjá hverjum aðaleiganda fyr-
ir sig; Norðurorku, Landsvirkjun
og Orkuveitu Húsavíkur. Heild-
arskuldir Þeistareykja ehf. námu
um 1.500 milljónum króna um síð-
ustu áramót en eigið fé nam um 600
milljónum króna.
Þróun gengisins hafði mikil áhrif
á afkomu þessara fyrirtækja í
fyrra. Þannig nam tap Landsvirkj-
unar 344 milljónum dollara, jafn-
virði 44 milljarða króna í dag,
Norðurorka tapaði 2,3 milljörðum
króna og Orkuveita Húsavíkur tap-
aði um 700 milljónum, þar af var
gengistap um 650 milljónir.
MIKIÐ ER
UNDIR
››
Óskar Magnússon.
Ólafur Þ. Stephensen.
Útgefandi:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/