Morgunblaðið - 19.07.2009, Blaðsíða 22

22 Flóttamenn
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19. JÚLÍ 2009
Eftir Sigríði Víðis Jónsdóttur
sigridurv@mbl.is
H
já skrifstofu Flótta-
mannastofnunar Sam-
einuðu þjóðanna er ys og
þys. Mörg hundruð
íraskra flóttamanna bíða
í stórum vöruskemmum eftir að fá út-
hlutað hjálpargögnum. Þetta er í
Douma, í höfuðborg Sýrlands,
Damaskus. Miðstöðin er í útjaðri borg-
arinnar og var sett á laggirnar eftir að
flóttamannastraumurinn frá Írak hafði
bókstaflega kaffært skrifstofuna sem
fyrir var. Sú nýja er stærsta miðstöð
Flóttamannastofnunarinnar í heim-
inum.
Á ljósgráum plaststólum sitja ungir
sem aldnir, handfjatla pappírana sem
þeir þurfa til að fá skammtinn sinn,
strjúka sér um ennið í hitanum, stara út
í loftið, spjalla við fólk í næstu röðum.
Þetta er óvenjuleg matardreifing.
Írösku flóttamennirnir búa ekki í flótta-
mannabúðum heldur í þéttbýli – lang-
flestir í leiguhúsnæði í Damaskus.
„Fæstir hér eru vanir því að vera háð-
ir öðrum um eigin framfærslu. Margir
voru áður í góðum stöðum í Írak og það
er skrýtið fyrir þá að hafa sokkið í fá-
tækt og þurfa að þiggja hjálp,“ dæsir
eldri maður, Faizal Abdullah, og ekur
sér í stólnum. „Svo veit maður ekki einu
sinni hversu lengi aðstoðin mun endast.
Það virðast allir vera að kippa að sér
höndum.“
Fréttir af fjárhagserfiðleikum Flótta-
mannastofnunar SÞ hafa valdið angist á
meðal íraskra flóttamanna. Yfir 200.000
manns í Sýrlandi reiða sig á aðstoð
stofnunarinnar. Ef svo heldur fram sem
horfir stendur stofnunin frammi fyrir
verulegum niðurskurði – með fyr-
irsjáanlegum afleiðingum.
Kippa að sér höndum
Flóttamannastofnun SÞ sendi út
beiðni til ríkja heims um 400 milljóna
dollara framlag fyrir árið 2009, svo
sinna mætti íraska flóttafólkinu í Sýr-
landi og Jórdaníu. Þrátt fyrir að komið
sé fram yfir mitt ár vantar enn meira en
helming fjárins. Stofnunina skorti einn-
ig sárlega fé seinnihluta árs í fyrra en
var þá dregin að landi af bandarískum
yfirvöldum. Nú hefur bandaríska innan-
ríkisráðuneytið tilkynnt að það hyggist
minnka ársframlag sitt til stofnana sem
vinna með írösku flóttafólki um nærri
helming.
Upphæðin sem bandarísk stjórnvöld
hafa lofað Flóttamannastofnuninni fyrir
írösku flóttamennina er samt sem áður
margfalt hærri en framlag þess ríkis
sem veitir næstmest: Ástralíu. Ástr-
ölsk yfirvöld hafa lofað 7 milljónum
dollara (tæpum 900 milljónum ís-
lenskra króna). Evrópusambandið hef-
ur snarminnkað sitt framlag og ætlar
að veita 5 milljónir dollara í ár (640
milljónir króna). Til samanburðar telur
National Priorites Project að kostn-
aður Bandaríkjanna við stríðsrekst-
urinn í Írak hafi verið nærri 690 millj-
arðar dollara. Það gerir að meðaltali
tæpar 30 milljónir dollara á hverjum
degi frá innrásinni 2003 (3,8 milljarðar
króna á dag).
Bandarísk stjórnvöld hafa lengi haft
horn í síðu Evrópuríkja og annarra,
sem þau álíta ekki hafa veitt nægilega
aðstoð handa Írökum á flótta. Þaðan
heyrast aftur raddir um ábyrgð
Bandaríkjanna sem hljóti að vera mest
allra. Mannréttindasamtök á borð við
Amnesty International hafa á hinn
bóginn gagnrýnt alla aðila fyrir að
víkjast undan ábyrgð sinni.
Samkvæmt upplýsingum úr ís-
lenska utanríkisráðuneytinu veitti Ís-
land árið 2008 7,8 milljónir íslenskra
króna til aðstoðar við íraska flótta-
menn í Sýrlandi og Jórdaníu. Þær fóru
í að styðja við menntun flóttafólksins.
Rétt er þó að nefna að Ísland kostaði
tvo starfsmenn hjá Flóttamannastofn-
un SÞ í Sýrlandi í vetur og að íslensk
stjórnvöld buðu í fyrra til landsins 29
Palestínumönnum á flótta frá Írak.
„Orðin hundleið á Írak“
Ýmsum ástæðum fyrir lægri fjár-
framlögum alþjóðasamfélagins til
íraska flóttafólksins hefur verið haldið
á lofti. Ein þeirra er augljós: Fjár-
málakreppan sem gerir að verkum að
ríki heims eru óviljugri en áður að
veita fé til alþjóðlegra verkefna.
Að auki nefna margir við mig al-
menna þreytu gagnvart ástandinu í
Írak. Eins og starfsmaður Flótta-
mannastofnunar SÞ í Amman orðar
það þá eru menn einfaldlega „orðnir
hundleiðir á Írak“.
„Kastljósið er farið annað – nú er
Afganistan aftur orðið að vandræða-
landinu og menn álíta sig vera búna að
eyða nægri orku og peningum í Írak,“
segir hann. „Nú á Írak einfaldlega að
vera „búið“ og fólk bara að fara heim.
Ef það væri einungis svo auðvelt.“
Upp á síðkastið hafa fréttir af heim-
„Myndir þú snúa aftur
Fjárframlög til stuðnings flóttafólki frá Írak hafa snarminnkað. Enn úir hins vegar og grúir af íröskum flótta-
mönnum í nágrannaríkinu Sýrlandi. Það var þangað sem flestir flúðu. Hvað verður um þetta fólk?
Beðið eftir mat Íraskt flóttafólk bíður eftir að fá matarskammtinn sinn hjá Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna í Douma í Damaskus. Þrátt fyrir að flóttafólkið sé tekið að snúa aftur heim til Íraks er
meirihlutinn enn í Sýrlandi og margir sjá ekki fram á að komast heim í bráð. Sparifé fólks er að brenna upp og vaxandi fátækt er meðal flóttamannanna.
Sólarlag í Damaskus Flestir írösku flóttamannanna halda til í Damaskus, þangað sem þeir streymdu frá Írak.
Alþjóðasamfélagið þarf að gang-
ast við því að ólíklegt er að flótta-
mannavandinn í Sýrlandi leysist
fljótlega. Svo segir Sybella Wilkes,
talsmaður Flóttamannastofnunar
Sameinuðu þjóðanna í Sýrlandi.
Hún bendir á að mikilvægt sé að
tryggja að fólk fari ekki aftur til
Íraks af illri nauðsyn.
„Þegar flóttamennirnir ákveða
að fara aftur til Íraks viljum við að
um sé að ræða upplýsta ákvörðun
– og að valið sé þeirra. Við viljum
að þeir snúi heim með það á til-
finningunni að þeir muni ekki
sæta ofsóknum og að þeir hafi
stuðning alþjóðasamfélagsins til
að bíða þangað til þeir álíta
öruggt að snúa aftur. Ástæða þess
að margir flúðu Írak var að þeim
var hótað lífláti og þetta fólk vill
skiljanlega vera fullvisst um að
öruggt sé fyrir það að snúa til
baka. Fæstir flóttamannanna sjá
framtíð fyrir sér í Sýrlandi en eru
þrátt fyrir erfiðleika þar ekki enn
tilbúnir til að taka hið risavaxna
skref að snúa aftur heim.“
Vegna vaxandi fátæktar flótta-
fólksins í Sýrlandi leggur Flótta-
mannastofnunin meðal annars
áherslu á að koma í veg fyrir að
fólk lendi á götunni og að stúlkur
leiðist út í vændi. Athygli hefur
vakið að síðan í fyrra hafa mörg
írösk börn dottið út úr skóla. Ein
af ástæðunum sem nefndar hafa
verið er að börn neyðast til að
vinna ólögleg, illa borguð störf og
sjá fyrir fjölskyldu sinni.
VERÐUM AÐ GEFA FÓLKI KOST
Á AÐ BÍÐA MEÐ HEIMFÖR
Frá upphafi innrásarinnar í Írak
hafa einungis 12.316 íraskir
flóttamenn á skrá hjá Flótta-
mannastofnun SÞ fengið boð um
að fara sem flóttamenn til þriðja
lands.
» Bandaríkin hafa boðið 8.883íröskum flóttamönnum.
» Kanada 1.155 flóttamönnum.» Ástralía 645 flóttamönnum.» Þýskaland 507 flóttamönn-um.
» Finnland 327 flóttamönnum.» Svíþjóð 255 flóttamönnum.» Noregur 171 flóttamönnum.» Holland 140 flóttamönnum.» Nýja Sjáland 94 flóttamönn-um.
» Frakkland 79 flóttamönnum.» Bretland 45 flóttamönnum.» Önnur ríki hafa boðið til sínenn færra fólki.
Nokkur ríki, þar á meðal Ís-
land, hafa hins vegar boðið til sín
palestínskum flóttamönnum
sem í dag eru á flótta frá Írak.
Í tölunum að ofan eru ekki þeir
meðtaldir sem hafa upp á eigin
spýtur sótt um áritun til þessara
landa eða fengið þar hæli eftir að
hafa komið sér sjálfir á staðinn,
t.d. með því að láta smygla sér.
12.000
BOÐIÐ Í
BURTU
‘‘„FÆSTIR FLÓTTAMANN-ANNA SJÁ FRAMTÍÐFYRIR SÉR Í SÝRLANDIEN ERU ÞRÁTT FYRIR
ERFIÐLEIKA ÞAR EKKI
ENN TILBÚNIR TIL AÐ
TAKA HIÐ RISAVAXNA
SKREF AÐ SNÚA
AFTUR HEIM.“