Morgunblaðið - 19.07.2009, Blaðsíða 37

Menning 37
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19. JÚLÍ 2009
BRÁK eftir Brynhildi Guðjónsdóttur (Söguloftið)
BANDIÐ BAK VIÐ EYRAÐ (HVÍTISALUR)
Tvær Grímur 2008 - Besta leikkonan - Besta handritið
Fim 23/7 kl. 21:00 Tónleikar
Sun 26/7 kl. 16:00
Lau 8/8 kl. 20:00
Sun 16/8 kl. 16:00
Lau 22/8 kl. 20:00
Sun 30/8 kl. 16:00
Landnámssetrið í Borgarnesi
437 1600 landnamssetur@landnam.is
1. Dick van Dyke sem Bert í
Mary Poppins (1964)
Aumingjans Dick van Dyke hefur
ratað inn á alla samskonar lista sem
í gegnum tíðina hafa verið teknir
saman um arfaslakan árangur í er-
lendum hreimi á hvíta tjaldinu. Og
það er kannski ekki að ástæðulausu.
Sótarinn síkáti, Bert, talaði ein-
hverja ýktustu og verst framreiddu
cockney-bresku sem sögur fara af.
2. Arnold Schwarzenegger
í öllum sínum myndum
Ríkisstjóranum virðist vera lífsins
ómögulegt að losa sig við aust-
urríska hreiminn og því eru setn-
ingar á borð við „I’ll be back!“ og
„You’re not sending ME to the
COOLER!“ fyrir löngu orðnar
ódauðlegar.
3. Meryl Streep sem Karen
Blixen í Out of Africa (1995)
Enska töluð með dönskum hreim
flokkast kannski ekki undir eyrna-
konfekt en Meryl Streep náði að fá
hárin til að rísa á höndum bíóáhorf-
enda af vanlíðan þegar hún brá sér í
hlutverk dönsku skáldkonunnar
Karen Blixen í Out of Africa.
4. Kevin Costner sem Robin
Hood í Robin Hood: Prince of
Thieves (1991)
Það getur vel verið að Kevin
Costner sé ýmislegt gefið en að tala
með breskum hreim er sannarlega
ekki eitt af því.
Það er agalegt að hlýða á manninn
leika alþýðuhetjuna Hróa, sem talar
með bandarískum og afar slökum
breskum hreim í bland.
5. Brad Pitt sem Heinrich Harr-
er í Seven Years in Tibet (1997)
Austurríkismaðurinn Heinrich
Harrer verður afar kjánalegur í
meðförum hins annars ágæta leikara
Brads Pitts. Og þá sérstaklega við
hlið kollegans Davids Thewlis, sem
nær austurrískum hreimi samferða-
langsins Peters Aufschnaiters
glimrandi vel.
6. Angelina Jolie sem Olympias
í Alexander (2004)
Jolie tryggir sér sæti á listanum
fyrir afar tilgerðarlega frammistöðu
sína sem Olympias í hinni arfaslöku
„stórmynd“ Olivers Stones um Alex-
ander mikla.
Þá varð hlutverk hennar enn
kjánalegra þegar þau jafnaldrarnir
Jolie og Colin Farell fóru með hlut-
verk mæðginanna Olympias og Al-
exanders.
Versti hreimur kvikmyndasögunnar
Úr Mary Poppins Sótarinn Bert
söng og trallaði með breska cockney
hreimnum sínum, sem var vondur.
Mr. Freeze Þú setur þennan ekki
svo auðveldlega í frystinn!
Hrói höttur Kevin Costner var ekki
sannfærandi sem enska alþýðuhetj-
an, enda með undarlegan hreim.
W
yatt hefur daðrað
við djass á skífum
sínum og kemur
ekki á óvart í ljósi
þess að hann byrj-
aði tónlistarferil sinn sem trommu-
leikari í djasssveit þó hann hafi
fljótlega fetað sig að mærum djass
og rokks, fyrst með David Allen-
tríóinu, þá með The Wilde Flowers
og loks með Soft Machine. Innan
Soft Machine lenti hann í kryt við
annan stofnmeðlim, Mike Rat-
ledge, sem vildi fara mýkri leið að
hlustendum en Wyatt og á end-
anum gerði Wyatt sólóskífu og
stofnaði í framhaldinu eigin hljóm-
sveit, Matching Mole. Brátt varð
um vegsemd þeirrar sveitar þegar
Wyatt féll út um glugga á fjórðu
hæð og lamaðist, en hann sneri aft-
ur í músíkina og hefur sent frá sér
nokkrar afbragsskífur síðan.
Ekki allra
Tónlist Roberts Wyatt er ekki
allra, til þess að njóta almennra
vinsælda er hann of uppá-
tækjasamur og tilraunaglaður, en
tónlistarmenn kunna aftur á móti
að meta hann margir, meðal
margra svo ólíkir listamenn sem
Elvis Costello og Björk. Wyatt hef-
ur líka notið mikillar virðingar utan
Bretlands, eins og getið er. Óræk
sönnun þess er platan Around Ro-
bert Wyatt með frönsku hljóm-
sveitinni Orchestre National de
Jazz, sem má kannski snara sem
þjóðardjasshljómsveit Frakklands.
Lögin á skífunni eru öll frá sóló-
ferli Wyatts, en útsetningar ann-
aðist franska tónskáldið Vincent
Artaud. Wyatt leggur til söng í
fjórum lögum, en annars syngja á
plötunni franski söngvarinn Daniel
Darc, malíska söngkonan Rokia
Traore, sem glímir við óð, ísraelska
söngkonan Yael Naïm, franska
söngkonan Camille Dalmais, sem
sungið hefur með Nouvelle Vague,
hollenski söngvarinn Arno Hintj-
ens og franska leikkonan Irène Ja-
cob.
Röddin þungamiðjan
Vinnan við plötuna var óvenjuleg
að því leyti að Wyatt átti lítinn þátt
í vali laganna, en á henni eru ekki
bara lög eftir hann heldur líka lög
sem tengjast honum beint (til að
mynda lagið „Shipbuilding“ eftir
Elvis Costello) og óbeint (lagið
„Kew. Rhone.“ eftir John Greaves,
Peter Blegvad og Lisa Herman).
Að loknu lagavali voru síðan valdir
söngvarar frá ýmsum löndum, eins
og sjá má af upptalningunni hér að
framan, og er þeir höfðu lokið við
að syngja lögin inn spann Vincent
Artaud útsetningarnar við þær í
samvinnu við hljómsveitina og
stjórnanda hennar, Daniel Yvinec.
Yvinec segist hafa kosið að fara
þessa leið til að leyfa röddinni að
ráða, leyfa henni að vera þunga-
miðja lagsins, og eins hafi Wyatt
tekið þessari hugmynd einkar vel.
Fyrir vikið hafi það því skipt meira
máli en ella að velja fyrst lagið og
síðan röddina sem hæfði einmitt
því lagi, en einnig valdi hann sólista
fyrir hvert lag í samræmi við rödd-
ina. Með þessum tilfæringum seg-
ist Yvinec einmitt hafa náð því
fram sem skipti mestu máli; að
sýna lagasmiðnum Robert Wyatt
viðeigandi virðingu.
arnim@mbl.is
Viðeigandi virðing
Robert Wyatt Féll út um glugga á fjórðu hæð og lamaðist, en sneri aftur.
TÓNLIST Á SUNNUDEGI
Árni Matthíasson
Robert Wyatt bindur bagga sína ekki sömu hnútum og samferðamennirnir
og fyrir vikið hafa menn gjarnan kallað hann sérvitring. Með tímanum hef-
ur vegur hans þó vaxið og fáum blandast hugur um að hann sé með merk-
ustu tónlistarmönnum Breta nú um stundir. Ekki síst nýtur hann virðingar
utan heimalandsins, til að mynda í Frakklandi og sannast á disk sem
franskir djasstónlistarmenn gáfu út honum til heiðurs fyrir skemmstu.
Það er alsiða að djassa upp popp-
og rokkmúsík, djassútgáfur af
Bítlalögum hljóta til dæmis að
skipta þúsundum, og menn eru
enn að slíku, sjá til að mynda
djassútgáfur Brads Mehldaus á
Radiohead-lögum. Það er sjald-
gæfara að heilar plötur séu lagðar
undir slíkt. Nokkur dæmi þó:
Joni Mitchell hefur sjálf gefið
út plötur sem kalla mætti djass-
skífur, til að mynda Court and
Spark og The Hissing of Summer
Lawns, sem eru með bestu plöt-
um hennar. Aðrir hafa líka snúið
lögum hennar í djassbúning, til að
mynda gaf Herbie Hancock út
plötuna River með lögum hennar,
og sumir verið duglegir við það,
til að mynda David Lahm sem
gerði plöt-
ur sem
hann kall-
aði Jazz
Takes on
Joni Mitc-
hel og
More Jazz
Takes on Joni Mitchell sem komu
út með árs millibili fyrir áratug
eða svo.
Travis Sullivan stofnaði hljóm-
sveit fyrir nokkrum árum sem
gerir ekkert annað en að spila lög
eftir Björk Guðmundsdóttur í big-
band-búningi. Hljómsveit hans,
sem heitir því lýsandi nafni Bjor-
kestra, sendi frá sér fyrstu skíf-
una, Enjoy,
fyrir rúmu
ári, en á
henni er
meðal ann-
ars að
finna stór-
sveitaút-
setningar af „Human Behavior“,
„Army Of Me“ og „Hunter“. Þess
má geta að Sullivan kom hingað
til lands og hélt tónleika með
Stórsveit Reykjavíkur á Djasshá-
tíð í Reykjavík 2008.
Saxófón- og klarínettleikarinn
Michael Moore tók sig til og
hljóðritaði heila skífu með djass-
útgáfu af lögum eftir Bob Dylan
sem hann kallaði Jewels and
Binoculars.
Lögin á plöt-
unni eru öll
eftir Dylan
utan eitt
þjóðlag sem
Dylan tók
upp, til að
mynda „Vi-
sions of Johanna“, „Highway 61
Revisited“, „With God on Our
Side“ og „Boots of Spanish Leat-
her“. Þess má geta að platan þyk-
ir einkar vel heppnuð en hefur þó
ekki farið víða.
Það má segja að það sé á
mörkunum að hægt sé að telja út-
setningar Nigels Kennedys á Jimi
Hendrix djass, en í ljósi þess að
Kennedy er fyrirtaks djassari,
eins og sannaðist í Hafnarborg í
Hafnarfirði júníkvöld eitt 1993,
látum við
fljóta með
The Kennedy
Experience:
Nigel Kenn-
edy plays
Jimi Hendrix.
Á skífunni
flytur Kennedy „Third Stone from
the Sun“, „Little Wing“, „Fire“,
„Purple Haze“ og fleiri Hendrix-
lög með löngum spunaköflum
sem eru stundum býsna djassaðir.
Djassað popp