Morgunblaðið - 19.07.2009, Blaðsíða 26

26 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19. JÚLÍ 2009
NÚ ER þjóð vorri
mikill vandi á höndum.
Skuldsetning lands og
þjóðar er meginvand-
inn sem við er að etja.
Nú þykir þeim er voru
vinsælir í vor sem gott
samkomulag liggi fyrir
um lausn vandans,
ábyrgð innistæðna á
Íssparnaðarreikn-
ingum Landsbankans
(e. Icesave). Sú lausn eykur skuldir
þjóðarinnar með því móti að mörg-
um málsmetandi mönnum er til efs
að geta sé fyrir hendi til að greiða af
skuldinni. Á sama tíma hreykja þeir
sér sem telja sig heppna að hafa af-
stýrt óskilgreindum stærri skaða og
hafa nefnt að ekki þurfi að greiða af
ósköpunum fyrr en seint og um síðir,
eftir sjö („heilög“) ár.
Það leysir eins og við vitum ekki
vanda að fresta honum eða velta
honum á undan sér. Menn eru ekki
betur settir ef reikningur frá Kred-
itkorti (Mastercard) er greiddur
með korti frá Valitor (VISA). Fyrir
utan þá vitleysu að semja á sama
tíma um stórfelldar lántökur erlend-
is á mismunandi vöxtum. Þá er hitt
augljóst öllum þeim sem hafa tekið
lán að betra er að greiða skuldina
strax heldur en að láta hana safna
vöxtum og kostnaði, sérstaklega þar
sem um ákveðna gerð myntkörful-
áns er að ræða, pund og evrur, hvar
ekki er á okkar valdi, Íslendinga, að
stýra ytri aðstæðum varðandi lán-
tökuna. Það er ekki happ sem hefur
hent okkur heldur undarlegt kapp,
sem ég ekki skil.
Hver veit nema innan einhvers
tíma komi fram heimsendaspámenn
og túlki hálfkveðnar vísur Nostrada-
musar á þann veg að hann hafi spáð
fyrir um gjaldþrot
hinna uppblásnu ís-
lensku banka og lausa-
fjárþurrðin komi af
stað óeirðum er leiði til
þriðju heimsstyrjald-
arinnar. Ég þekki ekki
þá er fara fyrir þjóðinni
núna eða þeirra tónlist-
arsmekk, vera má að
eitthvert þeirra er sæst
hafa á skuldsetninguna
ógurlegu hafi hlýtt á
Þorláksmessutónleika
Bubba Morthens sem
hefur vitnað til þess að Mayarnir
hafi, að sögn, spáð fyrir um heims-
enda árið 2012, á Þorláksmessu eða
við vetrarsólstöður. Af sama tilefni
hefur Bubbi vísað til þess að þeim
sem líkar við hans tónlist og eru
fastagestir á tónleikunum geti verið
vissir um að njóta góðrar tónlistar
þegar Maya ósköpin ríða yfir.
Var samninganefndin heltekin af
heimsendaspádómum í ljósi orðróms
um versnandi ástand veraldarinnar
við undirskrift samningsins? Ákvað
nefndin að láta skeika að sköpuðu í
ljósi skelfilegra örlaga mannkyns
sem gætu komið á daginn fyrir
fyrsta gjalddaga lánsins? Lifir land-
stjórnin í vissu þess að ekki þurfi að
draga sérlega saman í ríkisrekstri til
að mæta aukinni greiðslubyrði af
meiri skuldum, því að okkar efsti
dagur kann að renna upp fyrir
fyrstu afborgun lánanna sem nú eru
til umræðu?
Hafi einhverjir úr samninga-
nefndinni ekki heyrt af heimsenda-
spám frá Mexíkó má vera að einhver
hafi heyrt af vangaveltum varðandi
hlýnun jarðar, stjarnfræðilega upp-
röðun (e. Galactic Alignment), eða
spám um aukna sólarvirkni, seg-
ulsviðs viðsnúning, himintungla
árekstur eða einhverja aðra tegund
Ragnaraka. Hver veit nema nefndin
hafi tekið teiknin trúanleg og því
sætt sig við hverskonar skilmála
sem ekki þarf að standa skil á fyrr
en eftir dúk og disk (og heimsenda)
og prísar sig svo sæla með snilldina,
sem skilur viðsemjendur okkar eftir
allslausa á efsta degi.
Slík viðhorf sýna ekki fyr-
irhyggju. Það að tönnlast sé á ein-
hverju breytir ekki staðreyndum þó
að það geti blekkt fólk. Sannleik-
urinn er sterkari en lygin. Menn
geta e.t.v. sagt satt að þeir hafi sagt
eitthvað ef til þess kemur á end-
anum að bölbæn rætist, menn verða
að gera greinarmun á orsök og af-
leiðingu. Sé um einhverja skekkju að
ræða í útreikningum þeim sem
liggja til grundvallar hinni dökku
sýn á þetta kjörtímabil á verald-
arvísu, eða mistök í þýðingu vers,
kvers eða tímatals þá verður veru-
leikinn á aðfangadag 2012 sennilega
sumum þungbær. Þá er hætt við að
einhver gefist upp og að ekki ávarpi
sami skörungur þjóðina á gamlárs-
kvöld það árið og árið á undan, ef
skörungurinn sér sóma sinn í að
bregðast rétt við veruleikanum og
nýrri nýárs sól.
Kannski má velta því fyrir sér
hvort heimsendir Mayanna hafi ekki
þegar átt sér stað er menning þeirra
og ríki leið undir lok fyrir margt
löngu.
Firring eða forlagatrú?
Eftir Arnljót B.
Bergsson » Var samninga-
nefndin heltekin af
heimsendaspádómum í
ljósi orðróms um versn-
andi ástand verald-
arinnar við undirskrift
samningsins?
Arnljótur B. Bergsson
Höfundur er sjávarútvegsfræðingur.
FYRIR nokkrum
árum var mikið talað
um að við Íslendingar
ættum að gjörbreyta
atvinnustefnu okkar.
Hætta við virkjanir og
stóriðjuuppbyggingu
og leggja minna upp
úr auðlindanýtingu til
lands og sjávar. Við
ættum þess í stað að
fara hina svo kölluðu
„finnsku leið“. Í kjöl-
farið át hver þessa skyndilausn upp
eftir öðrum. „Finnska leiðin“ átti að
hafa verið efnahagsundur með
áherslu á menntun og nýsköpun
sem ætti engan sinn líka. „Finnska
leiðin“ var líka innganga í ESB og
upptaka evru. Sérstaklega varð
þessi „lausn“ hugleikin Samfylking-
unni. Svo mjög, að haldin var sér-
stök ráðstefna á vegum Samfylk-
ingarinnar um finnsku leiðina og
framtíð Íslands. Þegar menn fóru
síðan að skoða hvað fólst í þessari
svokölluðu finnsku leið runnu á
menn grímur. Jafnvel fleiri en tvær
eða þrjár.
Finnska leiðin
Á fjármálaráðstefnu sveitarfélaga
sem haldin var síðastliðið haust, í
skugga efnahagshrunsins, hélt Sig-
urbjörg Árnadóttir erindi um
finnsku leiðina en hún hafði búið í
hálfan annan áratug í Finnlandi.
Einmitt á þeim árum sem Finnland
varð fyrir sinni bankakreppu og
efnahagslægð í kjölfarið. Í máli
hennar og fleiri sem fylgdu á eftir,
kom fram allt önnur og verri mynd
af „finnsku leiðinni“. Í ljós kom að
fyrst hefðu stjórnvöld orðið mátt-
vana. Ríkisvaldið hefði bæði orðið
áberandi aðgerðar- og getulaust til
að takast á við kreppuna. Í kjölfarið
fylgdi óstöðugt stjórnarfar. Síðan
komu aðhaldsaðgerðir, skattahækk-
anir, frekari sam-
dráttur og vítahring-
urinn varð
fullkomnaður. At-
vinnuleysi fór í allt að
30% og á einstaka
svæðum enn hærra, sí-
fellt fleiri urðu gjald-
þrota og misstu eignir
sínar. Afleiðingin varð
sú að kreppan dýpk-
aði. Atvinnuleysi varð
viðvarandi, félagsleg
vandamál óviðráðanleg
og fátækt og
vímuefnanotkun al-
geng.
Þetta er ekki lýsing á Íslandi
2009-2010 þó svo að ískyggilega
margt hafi samhljóm. Þetta er
„finnska leiðin“ sem var svo rómuð
þegar í tísku var að tala niður at-
vinnusköpun sem byggðist á nýt-
ingu auðlinda lands og sjávar. Við
þessa afhjúpun urðu flestir sam-
mála um að við ættum að læra af
frændum okkar og vinum, Finnum
og fara ekki þeirra leið.
Lærdómur okkar
Höfum við gengið götuna til
góðs? Lærðum við af sögunni og
reynslu nágranna okkar? Sann-
arlega höfum við lært. Því miður
ekki þó að forðast „finnsku leiðina“.
Nei, – við höfum tekið hvert einasta
skref. Í þeim kjallaratröppum höf-
um við stigið hratt en örugglega á
hvert þrep á leiðinni niður. Niður í
dýpri kreppu en við þyrftum.
Með hliðsjón af „finnsku leiðinni“
verða líklega nokkur ár í að augu
ríkisstjórnarinnar opnist fyrir
þeirri staðreynd að auka þurfi
neysluna í samfélaginu. Í stað þess
að stefna á samdrátt, niðurskurð og
skattahækkanir ætti ríkisstjórnin
að gera allt sem hún getur til að
auka atvinnu, – auka neysluna. Og
þá er öll vinna jafn rétthá. Við eig-
um einmitt að nýta allar okkar auð-
lindir, jafnt orku, lands- og sjáv-
argæði en ekki síst mannauðinn,
þekkinguna. Við eigum að stefna á
að á Íslandi sé fjölbreytt atvinnulíf
sem byggist á sérstöðu landsins,
menningu og krafti fólksins. Allar
vinnufúsar hendur eiga rétt á að
láta til sín taka. Verkefni ríkisvalds-
ins er að skapa aðstæður til að örva
atvinnulífið, efla nýsköpun og stuðla
að erlendri fjárfestingu. Til þess
þarf að forðast „finnsku leiðina“.
Framtíðin
En hvað skal gera? Í fyrsta lagi
verðum við að hafna Icesave-
samningnum. Sá samningur sem
fyrir liggur er algjörlega óásætt-
anlegur fyrir land og þjóð. Í öðru
lagi verðum við að endurreisa
bankakerfið og koma á trúverð-
ugum aðgerðum í ríkisfjármálum. Í
þriðja lagi verðum við að fara í upp-
byggjandi aðgerðir í atvinnumálum.
Með þessum aðgerðum skapast að-
stæður sem gera atvinnulífinu kleift
að vaxa. Vextir munu lækka og
gengi styrkist. Í íslenskri þjóð býr
kraftur og dugnaður. Þjóðin er
tilbúin til að bera byrðar saman í
gegnum erfiða tíma en verður að
njóta sanngirni. Ósanngjarnar kröf-
ur, eins og Icesave eða mismunun
landsmanna eftir því hvort þeir eru
húseigendur/skuldarar eða fjár-
magnseigendur, munu aldrei
þjappa þjóðinni saman. Við þurfum
ríkisstjórn samstöðu, áræðis og
skynsemi. Við þurfum nýja rík-
isstjórn.
Íslenska ástandið og finnska leiðin
Eftir Sigurð Inga
Jóhannsson » Við eigum einmitt að
nýta allar okkar auð-
lindir, jafnt orku, lands-
og sjávargæði en ekki
síst mannauðinn, þekk-
inguna.
Sigurður Ingi
Jóhannsson
Höfundur er alþingismaður Fram-
sóknarflokksins í Suðurkjördæmi.
Á SÍÐASTLIÐNU
ári voru kynntar til-
lögur um mikla skerð-
ingu Ingólfstorgs sem
er aðaltorg Reykjavík-
ur. Margir urðu til að
mótmæla. Núna eru
komnar fram endur-
skoðaðar tillögur en
skerðing torgsins skal
vera hin sama.
Í aðdraganda búsá-
haldabyltingar hlaut Austurvöllur
að vera aðalsamkomustaður mót-
mælenda enda beint fyrir framan
Alþingishúsið. En svæðið hentar
engan veginn til mikils sam-
komuhalds vegna viðkvæms gróð-
urs að sumri og svörður var traðk-
aður niður á stórum köflum á sl.
vetri og myndaðist forað. Ingólfs-
torg er hið sjálfsagða aðaltorg í
Miðbænum en gamla Lækjartorg
virðist úr leik.
Í greinargerð segja tillöguhöf-
undar m.a. um Ingólfstorg: „Úti-
samkomur eru þar ævinlega vin-
sælar“. Samt er lagt til að tvö hús
við Vallarstræti séu flutt inn á
torgið og möguleikar til athafna
þannig skertir að miklum mun. Að
auki skal salurinn Nasa í gamla
Sjálfstæðishúsinu rifinn og þar sem
þessi hús stóðu skal reisa enn eitt
hótelið, fimm hæða, og er ekki sýnt
að umhverfið þoli svo mikla bygg-
ingu með tilheyrandi umferð.
Heyrst hefur að samþykkja verði
hina miklu hótelbyggingu til að
vernda gömlu húsin sem flytja skal
inn á torgið. Auðvitað ber borg-
aryfirvöldum að vernda húsin á sín-
um gamla stað, ótengt áhuga ein-
hverra á að reisa stórhótel á besta
stað í Miðbænum.
Á Ingólfstorgi hefur þróast sér-
stakt mannlíf bifhjóla-
manna, krakka á
hjólabrettum og fólks
sem nýtur útivistar og
veitinga. Svona mann-
líf verður ekki búið til
með skipulagi og yf-
irvöldum ber að hlúa
að því. En það eru
einkaaðilar sem standa
fyrir tillögugerðinni
sem lýst hefur verið.
Fyrir þeim vakir að
hagnast á hótelbygg-
ingu og fá að byggja sem mest. Í
því skyni skerða þeir athafnarými á
torginu og þrengja að hinu sjálf-
sprottna mannlífi.
Verði tillögurnar samþykktar er
viðbúið að aðrir fari af stað og vilji
færa til gömul hús við torgið og
reisa ný að baki þeirra.
Borgaryfirvöldum ber að tryggja
borgarbúum samkomutorg við hæfi
í Miðbænum og vernda mannlíf við
Ingólfstorg. Einsýnt er þá að leyfa
ekki hina miklu röskun sem stefnt
er að með tillögunum. Í staðinn ber
að finna leiðir til að treysta og
bæta þá gömlu og upprunalegu
umgjörð timburhúsa sem er enn
við torgið.
Það er hlutverk kjörinna fulltrúa
að marka ákveðna stefnu um tilvist
og hlutverk Ingólfstorgs. Þeir hafa
enga stefnu um þetta. Því virðist
að enn og aftur fái peningaöfl að
móta borgina eftir sínum vilja og
þörfum.
Ingólfstorg
Eftir Helga
Þorláksson
Helgi Þorláksson.
»Enn stendur til að
skerða Ingólfstorg
að miklum mun, að-
altorg Reykjavíkur
Höfundur er sagnfræðingur.
ALÞINGI samþykkti á fimmtu-
dag með naumum meirihluta að
ganga til aðildarviðræðna við Evr-
ópusambandið. Þingsályktunar-
tillaga okkar sjálfstæðismanna um
að leggja það í dóm þjóðarinnar
hvort taka skuli þetta skref var
felld með minnsta mögulega mun
og framkvæmdavaldinu falið að
fara með samningsumboð þjóð-
arinnar. Þá er það niðurstaðan og
hana ber að virða.
Nánast allir, sama hver afstaða
þeirra er til aðildar Íslands að
ESB, eru sammála um það að mik-
ilvægasta verkefni samninga-
manna Íslands verði að tryggja yf-
irráð okkar yfir auðlindum
landsins. Fjármálaráðherra sagði í
ræðu á Alþingi að við ættum að
byrja á erfiðu málunum í viðræð-
unum og ef sýnt yrði að hagsmunir
sjávarútvegs og landbúnaðar yrðu
ekki tryggðir ættum við að ganga
frá samningaborðinu og láta þessu
verkefni lokið. Þess vegna vakti
það óneitanlega furðu mína að
handhafi samningsumboðs Alþing-
is, utanríkisráðherrann Össur
Skarphéðinsson, sagði í lokaræðu
sinni um málið á Alþingi að við Ís-
lendingar þyrftum engar undan-
þágur að fá frá sjávarútvegsstefnu
ESB vegna þess að staða okkar er
einstök og sjávarútvegurinn er
okkur lífsnauðsynlegur. Það er
nefnilega það. Aðalsamn-
ingamaður Íslands við Evrópu-
sambandið tilkynnir viðsemj-
endum okkar í upphafi viðræðna
að við þurfum engar undanþágur
að fá – hvað þá varanlegar – fyrir
undirstöðuatvinnuveg þjóðarinnar
vegna þess að við séum svo spes!
Samningamenn Evrópusambands-
ins þakka eflaust pent fyrir þetta
útspil ráðherrans enda um fá-
heyrða samningatækni að ræða.
Miðað við þetta ætti að vera
tryggt að samningaviðræður okk-
ar við ESB verði stuttar og snarp-
ar, að minnsta kosti ef eitthvað er
að marka fyrrnefnd orð fjár-
málaráðherra.
Ragnheiður Elín Árnadóttir
Samningatækni
utanríkisráðherrans
Höfundur er alþingismaður.
MORGUNBLAÐIÐ birtir alla
útgáfudaga aðsendar umræðu-
greinar frá lesendum. Blaðið
áskilur sér rétt til að hafna grein-
um, stytta texta í samráði við höf-
unda og ákveða hvort grein birtist
í umræðunni, í bréfum til blaðsins
eða á vefnum mbl.is. Blaðið birtir
ekki greinar, sem eru skrifaðar
fyrst og fremst til að kynna starf-
semi einstakra stofnana, fyr-
irtækja eða samtaka eða til að
kynna viðburði, svo sem fundi og
ráðstefnur.
Innsendikerfið
Þeir sem þurfa að senda
Morgunblaðinu greinar eru vin-
samlega beðnir að nota inn-
sendikerfi blaðsins. Formið er
undir liðnum „Senda inn efni“ of-
arlega á forsíðu mbl.is.
Móttaka aðsendra greina