Morgunblaðið - 19.07.2009, Blaðsíða 14

14 Knattspyrna
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19. JÚLÍ 2009
kappann aðeins fjórar mínútur að
jafna leikinn og þegar fimm mín-
útur voru liðnar af framlengingu
gerði hann svokallað gullmark sem
þýddi að Þjóðverjar lyftu Evrópu-
bikarnum.
Þær voru ekki síðri skipting-
arnar hjá Roger Lemerre í úr-
slitaleik Frakka og Ítala fjór-
um árum síðar. Fyrsti
varamaðurinn, Sylvain Wil-
tord, jafnaði þá metin fyrir
Frakka í uppbótartíma og
annar varamaðurinn, David
Trezeguet, skoraði gullmark í
framlengingunni eftir und-
irbúning þess þriðja, Roberts
Pirès. Hvaðan voru aftur
Skytturnar þrjár?
Varamenn hafa líka gert
útslagið í úrslitaleik Meist-
aradeildar Evrópu. Lars
Ricken hafði aðeins verið
inni á vellinum í sextán
sekúndur þegar hann gerði
út um viðureign Borussia
Dortmund og Juventus
1997, 3:1. Patrick Klui-
vert kom af bekknum til
að tryggja Ajax 1:0-
sigur á AC Milan 1995
og það sama gerði Juliano
Belletti fyrir Barcelona
gegn Arsenal fyrir þremur
árum, 2:1.
Markið gerði hann á 80. mín-
útu eftir sendingu frá öðrum
varamanni, Henrik Lars-
son, sem einnig lagði
upp jöfnunarmark
Börsunga í leikn-
um.
hjörtu sparkelskra á Ítalíu sumarið
1990. Kappinn var kominn af létt-
asta skeiði á þessum tíma, orðinn
38 ára, en var ennþá iðinn við
kolann. Honum var því teflt
fram sem varamanni í hverj-
um leiknum af öðrum. Milla
skoraði í tvígang gegn Rúm-
enum í riðlakeppninni og
aftur tvö mörk þegar Ka-
merúnar slógu Kólumb-
íumenn út úr keppninni í 16
liða úrslitum. Annað markið
kom eftir að Milla hafði unnið
boltann af öðrum skrautlegum
kappa, René Higuita, markverði
Kólumbíu, sem óvænt var staddur á
miðjum vellinum. Eða var það svo
óvænt? Það var engin tilviljun að sá
maður gekk undir nafninu Vitleys-
ingurinn, eða El Loco.
Enn var Milla á skotskónum fyrir
Kamerúna fjórum árum síðar í
Bandaríkjunum. Varð þá
elstur allra til að skora á
HM – 42 ára – mínútu
eftir að hann kom inn á
sem varamaður gegn Rússum.
Öllum þessum mörkum fagnaði
Milla með því að stíga æðisgenginn
dans út við hornfána. Ófáir hafa síð-
an leikið það eftir.
Varamenn og gullmörk
Tvær keppnir í röð skiptu vara-
menn sköpum í úrslitaleik Evr-
ópumóts landsliða (EM). Þjóðverjar
áttu á brattann að sækja í úrslita-
leiknum gegn Tékkum sumarið
1996 og voru undir, 0:1, þegar Oli-
ver Bierhoff leysti Mehmet Scholl
af hólmi á 69. mínútu. Það tók
Eftir Orra Pál Ormarsson
orri@mbl.is
E
nginn vill vera varamað-
ur í knattspyrnuleik.
Nema kannski Winston
gamli Bogarde. Sannir
keppnismenn vilja eðli
málsins samkvæmt hefja leikinn og
hafa afgerandi áhrif á gang mála.
Það gera menn ekki á bekknum.
Nema þeir hafi þeim mun sterkari
nærveru. Bíði leikmanns það van-
þakkláta hlutskipti að byrja á vara-
mannabekknum er aftur á móti
ekkert annað að gera en bíta á jaxl-
inn og vera klár í slaginn þegar
kallið kemur og sýna þjálfaranum í
eitt skipti fyrir öll að hann eigi
heima í liðinu – frá fyrstu mínútu.
Margur varamaðurinn hefur
drýgt hetjudáð gegnum tíðina. Má
þar nefna Günter Netzer, leikmann
Borussia Mönchengladbach í
Þýskalandi. Skömmu fyrir bikarúr-
slitaleikinn gegn Köln vorið 1973
missti hann móður sína og dró sig
út úr byrjunarliðinu – bugaður af
sorg. Netzer herti þó upp hugann
og þegar framlenging var nýhafin
tilkynnti hann þjálfaranum að hann
væri reiðubúinn að spila. Inn á fór
kappinn og skoraði sigurmarkið
með annarri snertingu sinni í leikn-
um. Hugrakkari maður var vand-
fundinn í Þýskalandi það vorið.
Óborganlegur öldungur
Frægasti varamaðurinn í sögu
Heimsmeistaramótsins í knatt-
spyrnu (HM) er vafalaust Kamer-
úninn Roger Milla sem vann hug og
Minn eini Solskjær …
Að öðrum ólöstuðum á Sir Alex
Ferguson, knattspyrnustjóri Man-
chester United, þó heiðurinn af
frægustu innáskiptingu í sögu
Meistaradeildarinnar. Þegar öll
sund virtust lokuð í úrslitaleiknum
gegn Bayern München vorið 1999
setti hann fyrst Teddy Sheringham
og síðan Ole Gunnar Solskjær inn
á. Sá fyrrnefndi jafnaði leikinn, 1:1,
þegar mínúta var liðin af uppbót-
artíma og Solskjær veitti Bæj-
urunum svo náðarhöggið tveimur
mínútum síðar. Þjóðverjunum gafst
varla tími til að taka miðjuna.
Ekki eins og gjörningurinn kæmi
á óvart. „Böðullinn með barns-
andlitið“ er einn frægasti varamað-
ur sem sögur fara af. Hann var
varla kominn úr upphitunargall-
anum þegar hann hafði skorað
tvennu í sínum fyrsta leik fyrir
United árið 1996 og tryggt liðinu
2:0-sigur á Blackburn.
Fyrir utan Bæjaravígið er hann
líklega frægastur fyrir að hafa stig-
ið upp af bekknum á Borg-
arleikvanginum í Nottingham vorið
1999 og sett fernu á Forest – á tólf
mínútum.
Á ellefu árum á Old Trafford er
varla hægt að segja að Solskjær
hafi átt fast sæti í liði United en
eigi að síður gerði hann 126 mörk
fyrir félagið, ófá eftir að hafa komið
inn á sem varamaður. Solskjær
hefði líklega gengið inn í byrj-
unarliðið hjá flestum öðrum fé-
lögum en gaf alla tíð lítið fyrir þær
vangaveltur. „Ég vil frekar vera
Máttur ferskfætlu
David Fairclough, Roger Milla og Ole Gunnar Solskjær. Allt eru þetta menn sem höfðu einstakt lag á því að ráða úrslitum í knattspyrnu-
leikjum eftir að hafa komið inn á sem varamenn. Sannkallaðar ferskfætlur. Í dag eru varamenn órjúfanlegur hluti af kappleikjum en þannig
hefur það ekki alltaf verið. Fyrsti varamaðurinn kom ekki til skjalanna fyrr en árið 1953, heilli öld eftir að menn hófu að iðka knattspyrnu.
Gullmark Oliver Bierhoff tryggir Þjóðverjum Evr-
ópubikarinn á Wembley-leikvanginum árið 1996.
Illur Egyptarnir Mido og Hassan Shehata fara
ítarlega yfir málin.
Fleygur David Trezeguet þrumar knettinum í
mark Ítala í Amsterdam sumarið 2000.
Sprækur Roger Milla skilur
René Higuita eftir í reykmekki.
Brautryðjandi Í
orðabókum er
mynd af David
Fairclough við
orðið „vara-
maður“.
Eins og það er gaman að koma inn á íknattspyrnuleik er jafn leiðinlegt að
fara af velli. Ekki er algengt að leikmenn
upplifi hvort tveggja í sama leiknum. Það
þekkist þó.
Einn þessara leikmanna er markakóng-
urinn mikli Ingi Björn Albertsson. Honum
var skipt inn á í hálfleik í landsleik Íslend-
inga og Belga á Laugardalsvelli 5. sept-
ember 1976 en óvænt tekinn af velli 29 mín-
útum síðar.
Málið vakti mikla athygli og Ingi Björn
var ómyrkur í máli í samtali við Morg-
unblaðið eftir leikinn. „Ég hef enga ánægju
af því að láta hafa mig að fífli,“ sagði hann.
„Ég held að það hljóti að vera einsdæmi í
landsleik, að leikmaður, sem kemur inn á,
sé tekinn út aftur.“
Tony Knapp, sem var landsliðsþjálfari á
þessum tíma, kvaðst eftir leikinn hafa tekið
áhættu með því að setja Inga Björn inn á og
fljótlega séð að aðstæðurnar voru honum
andstæðar. „Ingi Björn hafði átt við veikindi
að stríða fyrir landsleikinn, og náði sér ekki
á strik. Þess vegna kallaði ég hann út af.“
Ingi Björn staðfesti að hann hefði verið
lasinn vikuna á und-
an. Hann hafi hins
vegar verið búinn að
ná sér og ekki fundið
til í leiknum. „Gat
þess vegna leikið á
fullum krafti, sem ég
tel mig hafa gert.“
Steinar J. Lúðvíks-
son, sem fjallaði um
leikinn fyrir Morg-
unblaðið, var ósam-
mála Knapp. Sagði Inga Björn hafa staðið
mjög vel fyrir sínu. Þá mun þjálfari Belga,
Thys, hafa sagt eftir leikinn að Ingi Björn
væri leikmaður sem „þurft hefði að taka
stíft“.
Gjörningurinn hafði afleiðingar því Ingi
Björn ákvað að draga sig út úr landsliðs-
hópnum fyrir leik gegn Hollendingum
tveimur dögum síðar. Það bráði þó af hon-
um um veturinn því í næsta landsleik þar á
eftir, í júní 1977, var Ingi Björn í byrjunarlið-
inu og gerði sigurmarkið gegn Norður-Írum.
Í sama mánuði var hann líka á skotskónum í
sigri á Norðmönnum.
„Læt ekki hafa mig að fífli“
Ingi Björn
Albertsson
Hugtakið „varamaður“ hefur fylgt knattspyrnunnialla tíð. Þegar íþróttin ruddi sér til rúms í Eng-
landi upp úr miðri nítjándu öld átti það hins vegar við
um menn sem komu í stað þeirra sem af einhverjum
ástæðum mættu ekki til leiks. Ekki var hróflað við
þeim ellefu mönnum sem hófu leikinn. Í leikskýrslu
einni frá 1863 segir: „Ellefumenningarnir frá Charter-
house öttu kappi við gamla Carthúsíana í klaustrinu
en þar sem sumir sem búist hafði verið við létu ekki
sjá sig þurfti að útvega þrjá varamenn.“
Engum sögum fer af lyktum leiksins.
Áratugum saman var óheimilt að skipta mönnum
inn á í kappleikjum, gilti þá einu hvort meiðsli komu
upp. Þetta gat komið sér illa eins og í bikarúrslita-
leiknum í Englandi 1952 milli Arsenal og Newcastle
United. Bakvörðurinn eitilharði hjá Arsenal, Walley
Barnes, sneri sig þá illa á hné eftir aðeins 35 mínútna
leik og neyddist til að hætta keppni. Tíu leikmönnum
Arsenal gekk illa að eiga við fullskipað lið Newcastle
og lutu að lokum í gras, 1:0.
Fyrsti varamaðurinn, í nútímaskilningi þess orðs,
var aftur á móti handan við hornið. Þann 11. október
1953 var brotið blað í sparksögunni þegar Horst
nokkur Eckel kom inn á í lið Vestur-Þjóðverja í vin-
áttulandsleik gegn Sarlendingum.
Raunar herma heimildir að maður að nafni Morgan
hafi leyst Morrison nokkurn af hólmi í leik Partick
Thistle gegn Rangers í Skotlandi 20. janúar 1917. Þar
hefur þó klárlega verið um dómaramistök að ræða því
Skotar heimiluðu ekki innáskiptingar í knattspyrnu
Skotar þjófstörtuðu
Fyrstur Horst Eckel, fyrsti varamaðurinn, í eldlín-
unni með Vestur-Þjóðverjum gegn Sovétmönnum.