Morgunblaðið - 21.07.2009, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 21. JÚLÍ 2009
Óskar Magnússon.
Ólafur Þ. Stephensen.
Útgefandi:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Samkomulagríkis-stjórn-
arinnar við er-
lenda kröfuhafa
er mikilvægur
áfangi á leiðinni
til endurreisnar íslenzks
efnahagslífs.
Samkomulagið kveður á
um að skilanefndir gamla
Kaupþings og Glitnis eignist
mestallt hlutafé í Nýja
Kaupþingi og allt í Íslands-
banka. Erlendar fjár-
málastofnanir, sem eiga
kröfur á gömlu bankana,
munu þannig eiga þess kost
að eignast ráðandi hlut í
þessum tveimur bönkum og
er lokaákvörðunar þeirra að
vænta fyrir septemberlok.
Búizt er við að kröfuhaf-
arnir samþykki þennan
ráðahag, enda hafa þeir tek-
ið þátt í viðræðunum og lagt
blessun sína yfir niðurstöð-
urnar.
Með þessu er margt unn-
ið. Í fyrsta lagi munu ís-
lenzkir skattgreiðendur ekki
þurfa að leggja bönkunum
til jafnháar fjárhæðir í eigin
fé og upphaflega var áætlað.
Það gæti orðið á bilinu 200-
270 milljarðar króna, í stað
385 milljarða sem gert var
ráð fyrir.
Í öðru lagi, og það er
mikilvægasti hluti þessa
samkomulags, ætti að geta
tekizt að tengja saman hags-
muni hinna erlendu kröfu-
hafa og íslenzku bankanna.
Ef erlendir bankar á borð
við Sumitomo í Japan og
Deutsche Bank verða eig-
endur íslenzku bankanna
munu þeir hafa hag af því að
endurreisn íslenzks efna-
hagslífs verði sem skjótust
og hagur bankanna vænkist
sem fyrst. Mikið er unnið
með því að ná samkomulagi
og samstarfi við kröfuhaf-
ana, í stað þess að standa í
stríði við þá fyrir dómstólum
vegna neyðarlaganna, sem
sett voru til að tryggja inn-
lenda bankastarfsemi.
Í þriðja lagi er jákvætt,
ekki sízt af samkeppnis-
ástæðum, að einkavæða með
þessum hætti á ný tvo
banka af þremur. Þá er
sömuleiðis dregið úr áhættu
ríkisins af bankarekstri.
Endureinkavæðing Lands-
bankans með sama hætti er
ekki fær, meðal annars
vegna þess að íslenzka ríkið,
það brezka og hollenzka eru
meðal stærstu kröfuhafa
gamla bankans. Með því að
öflugir erlendir einkabankar
taki stjórnina í hinum tveim-
ur bönkunum ætti hins veg-
ar að skapast heilbrigð sam-
keppni á
bankamark-
aðnum á ný. Um
leið er tekin frá
stjórnvöldum sú
freisting að beita
bönkunum í þágu
pólitískra markmiða fremur
en með viðskiptasjónarmið í
huga.
Í fjórða lagi mun erlend
eignaraðild sennilega stuðla
að heilbrigðum vinnubrögð-
um við sölu þeirra ýmsu
eigna, sem nýju bankarnir
þrír hafa nú í fanginu, þar á
meðal ýmissa af stærstu fyr-
irtækjum landsins. Erlendir
bankamenn, sem hugsa ein-
göngu um að hámarka virði
eigna bankanna, eru síður
líklegir til að liggja undir
ámæli um klíkuskap og að
vilja hygla tilteknum ein-
staklingum eða hópum í
samfélaginu en annaðhvort
íslenzkir stjórnmálamenn
eða kaupsýslumenn, sem
óhjákvæmilega hafa marg-
vísleg tengsl í okkar litla
samfélagi.
Í fimmta lagi mun það
greiða fyrir aðgangi íslenzks
atvinnulífs að erlendu lánsfé
að bankakerfið komist þann-
ig í bein tengsl við al-
þjóðlegt fjármálakerfi á ný.
Slíkt er algjör höfuðnauð-
syn, eigi að takast að reisa
íslenzkan efnahag úr rúst-
unum og byggja upp at-
vinnuvegina.
Í sjötta lagi er líklegt að
erlend eignaraðild verði til
þess að hjálpa nýju íslenzku
bönkunum að spila úr tæki-
færum sínum á alþjóðlegum
markaði. Athyglisvert er að
í fréttatilkynningu Íslands-
banka í gær var nefnt að
fulltrúar kröfuhafa hefðu
nefnt að sérþekking og sam-
bönd bankans í sjávar-
útvegs- og orkugeiranum
myndu skapa honum sókn-
arfæri í framtíðinni. Þetta
er dæmi um tækifæri, sem
að sjálfsögðu ber að nýta.
Aðkoma alþjóðlega við-
urkenndra banka er líkleg
til að draga úr tortryggni í
garð tilrauna íslenzkra
banka til að hasla sér á ný
völl erlendis. Útrás hefur
fengið á sig vondan stimpil,
en auðvitað er alþjóðavæð-
ing íslenzka fjármálakerf-
isins ekki úr sögunni með
bankahruninu. Endurreisnin
verður hins vegar að fara
fram með nýjum og ábyrg-
ari hætti.
Samkomulagið, sem kynnt
var í gær, er stórt skref á
þeirri leið að endurreisa trú-
verðugleika og traust ís-
lenzks efnahagslífs á alþjóð-
legum vettvangi.
Hagur erlendu bank-
anna verður að
endurreisnin gangi
sem hraðast}
Mikilvægt skref
É
g á mér draum. Hann er ekki jafn
stórbrotinn og hjá Martin Luth-
er King forðum. Hann er alger-
lega bundinn við mína ágætu
þjóð. Ágæt er hún þó að eitthvað
sé lægra á okkur risið núna en í fyrra. En
draumurinn snýst um það að við endurnýtum
ekki nokkra ósiði gömlu kaldastríðshetjanna á
fimmta og sjötta áratugnum.
Landsala! Svívirðing! Þjóðníðingar! Menn
skríða fyrir erlendu valdi! Og svo voru það
samlíkingar við Gissur jarl og Júdas. Enginn er
að krefjast þess að deilur um Evrópusam-
bandið og önnur stórmál verði eins og pempíu-
legt teboð hjá breskum yfirstéttarfrúm en við
getum hagað okkur betur en þetta.
Þeir sem berjast gegn aðild eru sannfærðir
um að okkur henti betur að vera utan við sam-
starf þar sem augljóst er að hinir stóru ráða mestu. Þeir
segja að við getum vel átt áfram gott samstarf við grann-
þjóðir okkar en með aðild að ESB séum við að skerða um
of fullveldi okkar. Við hljótum t.d. að samþykkja umdeilda
stefnu sambandsins í viðskiptum við fátæk ríki Afríku þar
sem sambandið neytir oft aflsmunar. Vandinn er að við
verndum okkar eigin markaði af enn meira offorsi en ESB
fyrir innflutningi á mat!
Fjöreggið er sagt í hættu. Ef formlegt vald okkar yfir
fiskveiðunum færist til Brussel sé það aðeins upphafið að
því að við missum raunverulegu yfirráðin. Og oft sé lægsti
samnefnarinn niðurstaðan þegar hrossakaupum ljúki í
Brussel. Þá getum við orðið að samþykkja
breytingar sem færi okkur aftur á bak, til
dæmis í jafnréttismálum.
Allt eru þetta rök sem þarf að vega og meta.
En þeir sem vilja inngöngu eru sannfærðir um
að þannig sé hagsmunum þjóðarinnar í heild
best borgið. Til skamms tíma vegna þess að
verði umsókn samþykkt muni það hafa jákvæð
áhrif á lánstraust þjóðarinnar og enda loks
með því að við tökum upp nothæfari gjaldmiðil
en krónuna. Til langs tíma hljóti að vera eðli-
legt að taka þátt í samstarfi sem hefur síðustu
áratugina tryggt hagsæld og frið milli þjóða
sem annars hafa barist með reglulegu millibili
síðustu aldirnar.
Sá friður kemur okkur við. Ef hann rofnaði
myndum við vera í miklum vanda, við eigum
svo mikil viðskipti við þessar þjóðir.
Norrænar þjóðir í sambandinu bera sig ágætlega og
virðast ekki hafa glatað fullveldi sínu þótt þær deili því nú
að hluta með hinum aðildarríkjunum.
Kannski erum við of lítil þjóð til að gæta nógu vel hags-
muna okkar í samstarfinu. Fæðin gæti grafið undan okk-
ur. En þá verðum við að treysta því að eins og svo oft áður
geti hinar norrænu þjóðirnar veitt okkur góð ráð og hjálp.
Það gera þær svo oft, ein gerði það 1262-1264. Hver segir
að Gamli sáttmáli hafi verið svo slæmur? Var ekki skárra
fyrir alþýðu manna að fá yfir sig norskan kóng en að láta
höfðingjaættirnar slást endalaust um völdin með tilheyr-
andi eymd og volæði? kjon@mbl.is
Kristján
Jónsson
Pistill
Gamall og kannski góður sáttmáli
Hondúras á barmi
borgarastyrjaldar?
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Þ
að reyndist ómögulegt að
ná viðunandi sam-
komulagi um tillögu
mína. Ég vil nota næstu
72 klukkustundir til að
leggja harðar að mér. Því hver er
valkosturinn? Það gæti brotist út
borgarastyrjöld og blóðbað sem al-
menningur í Hondúras á ekki skilið,“
sagði Oscar Arias, forseti Kosta
Ríka, og málamiðlari í stjórn-
arkreppunni í Hondúras.
Þessi ummæli kalla á upprifjun.
Eins og rakið var á sama vett-
vangi fyrir nokkru þá var Manuel
Zelaya, forseti Hondúras, tekinn
höndum og fluttur nauðugur vilj-
ugur úr landi í júnílok eftir mis-
heppnaða tilraun til að freista þess
að framlengja forsetatíð sína, í bága
við stjórnarskrá landsins.
Bráðabirgðastjórn undir forystu
Robertos Michelettis, flokksbróður
Zelaya og þingforseta, tók við völd-
unum og hefur síðan hótað Zelaya að
ef hann snúi aftur verði hann fluttur
í fangageymslur fyrir landráð.
Stuðningsmenn Zelaya hafa hins
vegar ekki lagt árar í bát og halda
enn þeirri kröfu á lofti að hann verði
forseti á ný, ásamt því að boða til
verkfalls á fimmtudag og föstudag.
Þekkir vel til friðarviðræðna
Arias þekkir vel til friðarumleit-
anna. Hann tók þátt í Esquipulas-
friðarsamningunum, sem nefndir
eru eftir bæ í Gvatemala, upp úr
miðjum 9. áratugnum og fékk að
launum friðarverðlaun Nóbels.
Fundið hefur verið að tengslum
hans við Zelaya, auk þess sem þau
varnaðarorð hans að hætt sé við
borgarastríði í Hondúras hafa mælst
misjafnlega fyrir.
Valdarán hersins var víða for-
dæmt, þar með talið af Bandaríkja-
stjórn, og leggur Arias til að Zelaya
verði leyft að snúa aftur til að leiða
einskonar þjóðstjórn allra flokka.
Forsetinn fái að sitja til haustsins
þegar efnt verði til þingkosninga í
október gegn því að hann falli frá
allri viðleitni til að framlengja for-
setatíð sína, sem samkvæmt stjórn-
arskránni má ekki vera lengri en eitt
kjörtímabil, fjögur ár. Þá skuli her-
inn vera undir stjórn hlutlauss eft-
irlitsaðila mánuðinn áður en kosn-
ingarnar fara fram og sakaruppgjöf
veitt þeim sem brotið hafi lögin í
þeirri upplausn sem ríkt hefur.
Tillögunum hafnað
Stjórn Michelettis tekur hins veg-
ar ekki í mál að Zelaya fái að snúa
aftur til valda og á sunnudag sagði
Carlos Lopez, starfandi utanríkis-
ráðherra í bráðabirgðastjórninni,
það skilyrði eitt og sér útiloka að
hægt væri að ganga að tillögunum.
Micheletti og Zelaya láta nægja
að senda fulltrúa sína til viðræðn-
anna og er það haft eftir Milton
Jimenez, einum samningamanna
Zelaya, í grein á vef Bloomberg, að
fulltrúar Zelaya vonist til að við-
semjendurnir gefi eftir og fallist á að
hann sitji út kjörtímabilið.
Þegar upp úr slitnaði í viðræðun-
um á sunnudag boðaði Arias 72
stunda hlé á friðarumleitunum.
Óvissa ríkir um framhaldið en haft
er eftir fulltrúum deiluaðila að þeir
séu opnir fyrir því að hefja þær á ný.
Reuters
Kröfuganga Stuðningsmenn Manuel Zelaya, fráfarandi forseta Hondúras.
ESB frysti í gær þróunaraðstoð til landsins vegna stjórnarkreppunnar.
Oscar Arias, forseta Kosta Ríka,
varar við því að upp úr kunni að
sjóða í Hondúras verði ekki bund-
inn endi á stjórnarkreppuna í
landinu. Þriggja daga hlé var gert
á samningaviðræðum í fyrradag.
RÍKISSTJÓRN Baracks Obama
Bandaríkjaforseta hefur staðið á
hliðarlínunni í viðbrögðum sínum
við stjórnarkreppunni í Hondúras,
afstaða sem sætir nú vaxandi gagn-
rýni af hálfu deiluaðila í Hondúras.
„Bandaríska utanríkisráðuneytið
vill ekki eiga í erjum í heimshlut-
anum, sérstaklega ekki við Chavez,
og allra síst í þágu jafn lítils lands
og Hondúras. Þess vegna bólar ekki
á lausn á Kosta Ríka,“ sagði Juan
Ramon Martinez, stjórnmálafræð-
ingur í Hondúras, í viðtali við
Christian Science Monitor.
Hugo Chavez, forseti Venesúela,
hefur gefið í skyn að Bandaríkja-
stjórn standi á bak við valdaránið,
með þeim orðum að herinn í Hond-
úras hafi ekki tekið málin í sínar
hendur nema með stuðningi þeirra.
Á vef New York Times segir að
bráðabirgðastjórnin eigi á hættu að
einangrast frekar komi hún ekki til
móts við sáttatillögur Arias.
FLÓKIN
STAÐA
››