Saga - 1988, Blaðsíða 71

SAMBÚÐ LANDSDROTTNA OG LEIGULIÐA
69
almennt, enda gaf bréf Hoppes ærið tilefni til þess. Viðbrögð em-
bættismannanna við bréfi Hoppes voru misjöfn. Grímur Jónsson
amtmaður og sýslumennirnir Lárus Thorarensen, Gunnlaugur Briem
°g Björn Blöndal eru nokkuð jákvæðir og telja tillögur hans nothæfar
með breytingum, en Bjarni Thorsteinsson amtmaður og Pórður
Björnsson sýslumaður finna þeim flest til foráttu og gremja þeirra í
garð Hoppes dylst ekki lesandanum. Álitsgerð Páls Melsteðs er sér á
báti, vegna þess að hann er sá eini sem lítur á málin frá sjónarmiði
leiguliða og tekur undir gagnrýni Hoppes á landeigendur. En hann
gengur lengra og telur að tillögur Hoppes séu ekki nógu róttækar til
þess að koma ábúðarmálum í gott lag. Fer nú hér á eftir endursögn
þessara bréfa.
Bjarni Thorsteinsson amtmaður:
Samningafrelsi er eðlilegast og gagnlegast
Bjarni Thorsteinsson er sammála Hoppe um að tilskipunin frá 1705
eigi bæði við um opinberar jarðir og bændajarðir og sé honum vel
kunnugt um að hún sé illa haldin.1 Hann þori þó ekki að fullyrða
hverjir valdi þar meiru, landeigendur eða leiguliðar. Hann hafi oft
°rðið var við að leiguliðar hirði ekki um að afla sér byggingarbréfa,
Vegna þess að þeir eru haldnir þeim misskilningi að með bréfunum
hv0i á þeim ríkari skylda til að viðhalda jörðinni og ennfremur að þau
SVlPti þá rétti til að segja upp ábúð að eigin geðþótta. Því væri hart að
Sekta landsdrottin, sem boðið hefur leiguliða sínum byggingarbréf,
en hann þáði ekki eða hefur glatað því.
Bjarni Thorsteinsson segist ekki kannast við það að leiguliðar í amt-
lr>u sæti illri meðferð landsdrottna. Hann viti þó tvö dæmi þess að
ndsdrottinn vildi hækka afgjöld, en varð að hætta við, vegna þess
aö leiguliðarnir höfðu byggingarbréf frá fyrri eiganda jarðanna. í öðru
dlvikinu var í hæsta máta um sanngjarna kröfu að ræða, því að land-
skuld var mjög lág. Á hinn bóginn viti Bjarni að leiguliðar koma oft
a tram við landsdrottna sína, t.d. með því að neita að inna af hendi
8lega kvaðavinnu í þágu jarðarinnar og segja upp ábúðinni án
n°kkurs tilefnis. Hins vegar telja þeir landsdrottin enga heimild hafa
fS’ lsler>ska stjómardeildin. L. I, 2. Bjami Thorsteinsson amtmaður til rentu-
muiers 31. desember 1830.