Saga - 1988, Blaðsíða 92

90
GUÐMUNDUR JÓNSSON
mælt með því að lögbinda ákveðna fjárhæð afgjaldanna, að ekki við-
gangist þær misgerðir sem Hoppe talar um í bréfi sínu. Ennfremur
hafa þeir heldur ekki fært gild rök að tillögum sínum um að sett verði
hámark á afgjöld og aðrar greiðslur leiguliða. Rentukammer telur
hentugast að samningsaðilum sé veittur frjáls samningsréttur með
lögum til að ákveða fjárhæð þessara greiðslna og þar með yrði tog-
streitan milli venju og laganna frá 1705 úr sögunni. Bæði er þetta
miklu eðlilegri skipan og á hitt ber að líta að erfitt og jafnvel útilokað
er að framkvæma lögin, vegna þess að venjan sem afgjöldin eiga að
byggjast á hefur verið á reiki. Jarðabókin frá 1760 getur heldur ekki
þjónað sem grundvöllur, eins og Grímur Jónsson hefur bent á. Þá
eiga dönsk lagaákvæði um kvaðir ekki við um íslenskar aðstæður sem
eru allt öðruvísi en í Danmörku. Báðir amtmennirnir taka fram að
frjálsræðið í þessum efnum hafi ekki leitt til rangsleitni. Þá vill rentu-
kammer benda á að
paa Island, hvor ingen samlede Jordegodser findes, og heller
ikke Proprietairerne, saaledes som i Danmark, ere af en hoiere
Stand og af præsumtiv storre Indsigt og Uafhængighed, end
den Almueklasse, hvortil Fæsterne hore, men hvor Eiere og
Leiere ordentligviis staae paa et lige trin af Oplysning og
Dannelse, langt mindre end i Danmark behoves ved Loven at
soge Leilændingen beskyttet mod Jorddrottens Overlegen-
hed.
5. Rentukammer tekur undir tillögu Gríms Jónssonar um kvittana-
bækur handa leiguliðum, og þá aðeins þeim sem leigja til langs tíma
eða ævilangt.
6. Grímur Jónsson og Hoppe gera báðir tillögu um að yfirvöld fylg'
ist með breytingum á ábúð. Þetta kann að vera gagnlegt til að við-
halda reglu á málinu.
Kansellí: Afstaða landsdrottna áréttuð
Kansellíið svaraði erindi rentukammers með ítarlegu bréfi þann 8.
desember 1832 um samband landsdrottna og leiguliða á Islandi.1
Helstu efnisatriði þess eru eftirfarandi:
1 Lovsamling X, 218-226.