SunnudagsMogginn - 06.12.2009, Qupperneq 35

6. desember 2009 35
samningum eru ákvæði um neyðarrétt sem nota má ef
menn verða fyrir meiri háttar náttúruhamförum, styrj-
öldum eða meiri háttar fjármálakreppu, en yfirleitt virðist
þetta nú merkja að bankinn þurfi þá ekki að standa við
sitt! En það hljóta allir að vita að þetta á ekki að vera ein-
hliða réttur.“
– Ef við förum þína leið þurfa einhverjir að borga
kostnaðinn. Eru það ekki bara skattgreiðendur, núna
þegar ríkið er búið að yfirtaka bankana?
„Nei það þurfa ekki og eiga ekki að vera skattgreið-
endur. Bankarnir hafa verið á ábyrgð ríkisins en nú eru
kröfuhafar að taka þá yfir sem eru að mér skilst, mikið til
vogunarsjóðir og að hluta til þeir sem komu íslensku hag-
kerfi á hausinn. Út af hverju er það svona mikið launung-
armál hverjir þessir nýju eigendur eru, hvað er verið að
fela. En þessir nýju aðaleigendur nýju bankanna vita að
70-80% af fyrirtækjum hérna eru með erlend lán auk um
20% heimila. Ef heimili með erlend lán fara á hausinn er
líklegt að straumur fólks úr landi verði enn meiri en nú.“
Mikið svigrúm hjá nýju bönkunum
„Bankarnir tóku ódýr lán erlendis til eins til fjögurra ára
en lánuðu mér og öðrum þennan sama gjaldeyri til hús-
næðiskaupa í 40 ár. Fall krónunnar hækkaði síðan lán
heimilanna upp úr öllu valdi. En ef lánunum verður
breytt eins og ég legg til mun það gagnast öllu samfélag-
inu. Heimturnar verða meiri í kerfinu og kröfuhafar
bankanna, sem fullyrt er að hafi margir keypt kröfurnar
af þeim sem lánuðu bönkunum á sínum tíma á aðeins 10
eða 20 prósent af nafnvirðinu, vilja auðvitað geta rekið
bankana með hagnaði í framtíðinni.
Nýir eigendur bankanna eru með geysilegt svigrúm af
því að þeir fengu þessar kröfur á svo lágu verði og geta vel
leiðrétt lánin á sanngjarnan hátt. Það er enginn að biðja
um að skuldirnar verði felldar niður heldur að þetta verði
gert þannig að sem flestir geti staðið undir skuldunum
sínum. Það verður ekki hægt að reka þessa banka ef þús-
undir fjölskyldan flytja úr landi eða fara á hausinn, auk
fjölda fyrirtækja.“
Enn er ekki fyllilega ljóst hvaða lausnir bankarnir
munu bjóða skuldunautum sínum og enn síður
hvernig forsendur á að miða við þegar greiðslu-
byrðin er reiknuð út nokkra áratugi fram í tím-
ann. Margir tortryggja einnig bankana og segja
að þeir muni áreiðanlega gæta þess að vera bæði
með belti og axlabönd. Fari eitthvað úrskeiðis
muni höggið lenda á lántakendum.
Vilhjálmur segir að samþykki skuldarar leið
bankanna varðandi lækkun höfuðstóls lána sé
mikil hætta á að þeir hafi þar með afsalað sér
lagalegum rétti til að fá lánið endurmetið á rétt-
látan hátt þegar til þess kemur. Og hann er
sannfærður um að til þess muni koma.
„Það er því augljóst að þessi leið er alls ekki
hagstæð fyrir skuldarana. Aftur á móti græðir
bankinn örugglega á þessu því að hann gerir ráð
fyrir því að hækka vextina það mikið að þeir vegi
upp á móti höfuðstólslækkuninni. Það þýðir á
mannamáli að enn eina ferðina á að taka skuld-
arana í bakaríið.“
Hann bendir á að ný lög ríkisstjórnarinnar geri
ráð fyrir að greiðslubyrði lána í íslenskum krón-
um lækki um 17% að meðaltali en þau hækkuðu
um á að giska 27% á samanburðartímabilinu.
„Það þýðir að greiðslubyrðin vegna hækkunar ís-
lensku lánanna minnkar um 65 % þannig að fyrir
þann sem er með íslenskt lán er þetta úrræði
ekki alslæmt ef hann er sáttur við að skulda
óbreytta fjárhæð.“
Lögin geri ráð fyrir aðeins 27% meðaltals-
lækkun á greiðslubyrði erlendu lánanna sem
augljóslega breyti litlu fyrir þá sem eru með slík
lán vegna þess að þau hafa hækkað miklu meira
en krónulánin. „Nýju lögin gera ekkert annað en
að lengja í ólinni en herða snöruna um leið,“
segir Vilhjálmur.“
Eigna- og skuldastaða fjölskyldna
Tvær fimmmanna fjölskyldur keyptu hvor sinn enda í
parhúsi á höfuðborgarsvæðinu 1. september 2007.
Hvort hús kostaði 40.000.000 kr. og hvor fjölskylda lagði
fram 20.000.000 kr. í útborgun og tók lán fyrir mismuninum.
Fjölskylda A tók lán í IKR hjá Íbúðalánasjóði á 4,15% vöxtum.
Fjölskylda B tók lán í JPY/CHF hjá frjálsum banka
með libor vöxtum og 2% vaxtaálagi til að byrja með. Fjölskylda A Fjölskylda B
Íslenskt lán Erlent lán
1 Hinn 1. september 2007 við kaup á eigninni
Verðmæti hússins við kaup, hinn 1.9. 2007 40.000.000 40.000.000
Eigið fé lagt til kaupanna 20.000.000 20.000.000
Lán tekið til kaupanna hjá lánastofnunum -20.000.000 -20.000.000
Eign fjölskyldnanna í hvoru húsanna fyrir sig 20.000.000 20.000.000
Afborgun af hvoru láni fyrir sig, ca 87.000 97.000
2 Hinn 1. september 2009 tveimur árum síðar
Verðmæti hússins 1.9. 2009,m.v. 12% lækkun
frá 1.9. 2007, samkvæmt FMR 35.200 000 35.200 000
Eigið fé lagt til kaupanna 20.000 000 20.000 000
Skuld við lánastofnanir, m.v. vísitöluhækkun og gengishrun -25.300.000 -47.600.000
Eign fjölskyldnanna í hvoru húsanna fyrir sig 9.900.000 -12.400.000
Afborgun af hvoru láni fyrir sig, ca 124.000 217.000
3 1.12. 2009 miðað við framkvæmd hugmynda
Íslandsbanka um lækkun höfuðstóls
Verðmæti hússins m.v. að verð hafi ekki lækkað frá 1.9.2009 35.200.000 35.200.000
Eigið fé lagt til kaupanna 20.000.000 20.000.000
Skuld ca m.v. leiðréttingu Íslandsbanka 10% íslenskt,
25% erlent frá 1.9. 2009 -22.770.000 -35.400.000
Eign í húsinu m.v. tillögur Íslandsbanka 12.430.000 -200.000
Afborgun af hvoru láni fyrir sig, ca samkvæmt
reiknivél Íslandsbanka 151.000 232.000
4 1.12. 2009 miðað við leiðréttingu erlendra lána
í íslensk en án vísitöluleiðréttingar
Verðmæti hússins, m.v. 12% lækkun frá 1.9. 2007 35.200.000 35.200.000
Eigið fé lagt til kaupanna 20.000.000 20.000.000
Skuld 1.12. 2009 m.v. að erlenda lánið sé reiknað út
eins og íslenskt frá upphafi -25.300.000 -25.300.000
Eign fjölskyldnanna í hvoru húsanna fyrir sig 9.900.000 9.900.000
Afborgun af hvoru láni fyrir sig, ca 124.000 124.000
5 1.12. 2009 miðað við ofangreindar hugmyndir, þ.e. að
breyta vísitölunni til 1.1. 2008 og reikna lánin út frá því
Verðmæti hússins, m.v. 12% lækkun frá 1.9. 2007 35.200.000 35.200.000
Eigið fé lagt til kaupanna 20.000.000 20.000.000
Skuld m.v. leiðréttingu og vísitölu 1.1. 2008 -21.200.000 -21.200.000
Eign eigenda í húsinu m.v. leiðréttingu á vísitölunni
aftur til 1.1. 2008 14.000.000 14.000.000
Afborgun af hvoru láni fyrir sig, ca 104.000 104.000
Tölur í íslenskum krónum. Útreikningar: Vilhjálmur Bjarnason
IKR
20.000.000 kr.
JPY
10.000.000 kr.
CHF
10.000.000 kr.
Nýju lögin gera
ekkert annað en að
lengja í ólinni en
herða snöruna um leið.
„Lengja í ólinni en herða snöruna“
– meira fyrir áskrifendur
Pöntunartími auglýsinga er fyrir
klukkan 16.00 föstudaginn 18.
desember 2009.
Nánari upplýsingar veitir
Katrín Theódórsdóttir
í síma 569 1105, kata@mbl.is
Í þessu blaði verða kynntir fullt
af þeim mögu-leikum sem í
boði eru fyrir þá sem stefna á
heilsuátak og bættan lífstíl í
byrjun ársins 2010.
Morgunblaðið gefur út
glæsilegt sérblað um
heilsu og lífstíl mánudaginn
4. janúar 2010.
Heilsa og
lífsstíll