SunnudagsMogginn - 06.12.2009, Blaðsíða 49

6. desember 2009 49
Eftir Pétur Sigurgeirsson
1.
Hátt rís kirkja Akureyrar,
orð Guðs til vor ber.
Ljóssins áhrif, ekki setjum
undir mæliker.
Uppi’ á hæð þar öll vér sjáum,
upplýst musterið.
Guð í Kristi, syni sínum,
sættist manninn við.
2.
Jesús trúar traustið veitir,
trú í gleði og sorg.
Fögur hér er útsýn yfir
Eyjafjarðarborg.
Tifar klukkan tímans stundir,
tónar æviskeið.
Guðs eilífð, ár og stundir,
eignist hver þá leið.
3.
„Ó, Guð vors lands“ – geisli sólar,
grunntónn lífsins er.
Sálmaskáldið Sigurhæða,
sannleikann fram ber.
Þjóðskáld hinna „háu tóna“
hér og boðar Krist
sem er hirðir hjarðarinnar.
Há er Guðdómslist.
Klukkan á framhlið kirkjunnar, sem minnst er á í öðru erindi ljóðsins, leikur á
hverjum klukkutíma lag eftir Björgvin Guðmundsson tónskáld. Lagið táknar ævi-
skeið mannsins frá bernsku til elli. Klukkan slær tóna úr laginu á stundarfjórðungs
fresti, fyrst 4 tóna, síðan 8, svo 12, en á heilum tíma alla 16 tóna lagsins. Í loka er-
indi ljóðsins er vitnað til ummæla Davíðs frá Fagraskógi þar sem hann kallar séra
Matthías „skáld hinna háu tóna.“
Séra Matthías er eitt af okkar mestu trúarskáldum, það var hann sem gaf okkur
Þjóðsönginn, „Ó Guð vors lands.“ Hann endaði sinn embættisferil sem þjónandi
prestur á Akureyri, hann var elskaður og dáður, ekki síst af almenningi.
Þegar útvarpsþátturinn Nýárshringing hóf göngu sína í útvarpinu um 1960 og
klukkur kirknanna hljómuðu sólarsinnis um landið, var kirkjan á Akureyri kynnt
sem Matthíasarkirkja. Það var ekki eina tilfellið sem hún var kölluð þessu nafni.
Þetta meðal annars sýnir áhrifamátt þjóðskáldsins, sem óneitanlega fer vel miðað
við aðstæður (samanber, Hallgrímskirkjan í Reykjavík) En þessi tvö skáld bera af
öðrum skáldum í kveðskap að flestra áliti, samanber „Passíusálmarnir“ og „ Ó, Guð
vors lands.“
Kristján Halldórsson úrsmíðameistari á Akureyri gaf klukkuna og klukkuspilið
sem prýðir stafn Akureyrarkirkju.
Morgunblaðið/Sigurður Ægisson
Akureyrarkirkja í
brekku Sigurhæða
Lag: Yfir fornum frægðarströndum.
„Þar las ég meðal annars fyrir línuflokk
RARIK. Það var skemmtilegt. Þetta eru
ekki árennilegir drengir en þeir komu eftir
lesturinn og vildu fá áritaðar bækur. Ein-
hverjir þeirra sögðu þetta flottustu ljóð
sem þeir hefðu heyrt.“
Ingunn las hluta ljóðanna upp á Bók-
menntahátíð í Reykjavík í haust og þar
fékk hún líka góð viðbrögð.
„Já, og það var gott því að þá var ég ekki
búin að lesa þau fyrir neinn nema strákana
sem eru með mér í ljóðaklúbbi. Ég var ekki
viss um hvernig fólk myndi taka þessu. Ég
kveið ægilega fyrir því að lesa fyrir alla
þessa „hátimbruðu fræðinga“ – en það
gekk vel.“
– Finnst þér þú vera einangruð frá bók-
menntaheiminum fyrir sunnan?
„Ja, bara eins og ég kæri mig um. Hér
fyrir austan er ákaflega heilbrigð afstaða til
listaheimsins. Fólki finnst þetta hvorki
merkilegra eða ómerkilegra en hvað ann-
að. Það heldur manni vel á jörðinni.“
Talið berst aftur að nýju bókinni og sýn-
inni inn á við; eru skáld ekki sífellt að
yrkja um ástina, vonbrigði og söknuð?
„Þegar ég hafði skrifað þetta fór ég að
hugsa um að þetta væri bara eitthvert ást-
arbull, nú hlytu allir að vilja lesa um hrun
og kreppu. Þetta er auðvitað sígilt við-
fangsefni og ég var hálffeimin við að skrifa
um það sem þúsundir hafa skrifað um á
undan mér, og oft betur. En ef tilfinning-
arnar eru sannar verður maður þá ekki að
trúa á verkið? Ef ólíkt fólk kemur og
þakkar mér fyrir? Mér er ekki alltaf hælt;
eitt ungskáld sagði ljóðin pen og indæl,
einföld og auðskilin. En er það nokkuð
vont? Mér þætti verra ef bara bókmennta-
fræðingar læsu ljóðin. Ég vil frekar að
fólkið í landinu lesi þau, og hafi gaman af.
Ég held að það sé gott fyrir sálina að lesa
ljóð, það er betra en margt annað í þessum
heimi.
Þegar ég les gott ljóð seytlar eitthvað til
mín og breytir pínulitlu um það hvernig
ég upplifi heiminn á eftir. Það er svo
dásamlegt.“
„Þetta er auðvitað sígilt viðfangsefni og ég var hálffeimin við að skrifa um það sem þúsundir
hafa skrifað um á undan mér, og oft betur,“ segir Ingunn Snædal um efni nýju ljóðabókarinnar.
Morgunblaðið/Ómar
Mér þætti verra ef
bara bókmennta-
fræðingar læsu ljóð-
in. Ég vil frekar að
fólkið í landinu lesi þau, og
hafi gaman af.
þekktum persónum úr Íslandssögunni í
bland við heimsþekktar fígúrur, en Ís-
lendingana er auðvelt að þekkja þótt þeir
komi fram undir dulnefnum. Eins fer
ekki milli mála að Knudsensætt Böðvars
er byggð á afkomendum þeirra Maríu
Kristínar Claessen og Sigurðar Thorodd-
sen þótt víða sé fært í stílinn og meira
gert úr völdum þeirra og áhrifum til að
krydda söguna.
Sögusviðið berst á milli landa eftir því
hvort verið er að segja frá Önnu Láru (Ís-
land og Danmörk) eða Jóhannesi Kohl-
haas (Þýskaland) og um leið segir Böðvar
sögu þessa örlagatíma á tuttugustu öld-
inni. Eðlilega er farið fljótt yfir sögu, en
hefði að míni viti mátt fara hraðar yfir; á
köflum breytist bókin í einskonar mann-
kynssögu og margt það sem sagt er frá
gagnast ekki til að miða sögunni áfram
eða gefa okkur fyllri mynd af persónum
hennar.
Vonandi er ég ekki að spilla skemmt-
uninni fyrir væntanlegum lesendum með
að ljóstra upp um það að Jóhannes er
handtekinn og fluttur úr landi, en nefni
það hér í því ljósi að eitt af því sem Anna
Lára reynir að gera manni sínum til góðs í
varðhaldi hans er að senda honum bók-
ina Buddenbrooks, ættarsöguna miklu
eftir Thomas Mann; skemmtileg vísun
því Böðvar er einmitt að skrifa sögu af
hnignun ættar þótt á ólíkum tíma sé.
Enn er morgunn segir mikla sögu
átakanlegra örlaga og gerir það vel; bókin
er skemmtileg aflestrar og heldur manni
við efnið. Sá galli er helstur á henni að
Knudsenarnir eru fulllitlausir af svo mik-
illi ætt að vera. Það er meira líf í sam-
skiptum alþýðumanna í bókinni og mér
finnst Kohlhaas-fjölskyldan þannig mun
líflegri og trúverðugri. Fyrir einhverjar
sakir hefur Böðvari ekki tekist eins vel
upp með Önnu Láru og fjölskyldu hennar
eða það að hann heldur aftur af sér fyrir
einhverjar sakir.
Árni Matthíasson