Morgunblaðið - 18.11.2009, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. NÓVEMBER 2009
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Þótt hrattgangi ástarfsdaga
þingsins fram að
áramótum er fjöl-
mörgum spurn-
ingum varðandi
afgreiðslu fjárlaga enn
ósvarað. Rekstrarumhverfi
mikilvægra stofnana er því
enn í verulegu uppnámi.
Slíkt hefur svo sem hent áð-
ur á þessum árstíma en meg-
invandinn snýr þó að
ákvörðunum um skattamál.
Skilaboð um þau hafa verið
mjög misvísandi, þótt aug-
ljóst sé að núverandi stjórn-
völd hafi ríkan vilja til að
ganga skattahækkunar-
veginn eins langt og þau
telja sér framast fært.
„Hrunið“ er notað til að rétt-
læta þá vegferð. Þegar ligg-
ur fyrir að skilvirkni stað-
greiðslukerfis skattanna
verður stórsköðuð í þessum
áfanga. Það er illskiljanleg
ákvörðun, sem sagan sýnir
að taka mun drjúgan tíma að
lagfæra á ný. En skattalaga-
breytingarnar snúa ekki ein-
göngu að því að ná í fleiri
krónur í kassann, þótt það
sé auðvitað aðalerindið.
Einnig þarf að slá pólitískar
keilur í leiðinni. Nú er þann-
ig talað um að setja á tvö
sérstök hátekjuskattsþrep
og að það síðara
verði í kringum
900 þúsund króna
launa markið.
Slíkur skattur
hefði vísast skilað
einhverju á ár-
unum 2006 til 2008. Héðan af
skilar hann sáralitlu. En
hann gerir þó það gagn að
athyglin er dregin frá þeim
veruleika að hlutfallslega
mestu byrðarnar verða lagð-
ar á þá sem miðlung eða
minnst hafa og er það ekki í
fyrsta sinn. Því það á ekki
síst að hækka margvíslega
neysluskatta. Þeir munu bíta
jafnfast þótt þeir verði nú
látnir heita nöfnum á borð
við loftslagsskatt, syk-
urskatt eða heilsu- og
óregluskatt. Þeim sem kom-
ast ekki hjá að verja hlut-
fallslega drýgstum hluta úr
umslaginu sínu í neysluvörur
munu ekki nýtast neitt gyll-
ingarnar sem nýju neyslu-
skattshækkununum fylgja í
formi notalegra nafna. Þess
vegna verður að auki að vera
með fimleika í tekjuskatts-
kerfinu, sem sáralitlu munu
skila en munu á hinn bóginn
gera þjált skattkerfi að
þýfnu með öllu því amstri
sem eldri skattgreiðendur
landsins hugsa með hryllingi
til.
Millitekjufólk og það
sem minnst hefur
fer verst út úr
breytingunum }
Skattahækkanir
í skrautumbúðum
Töluverðursamdráttur
hefur orðið í þjóð-
félaginu og hans
hefur gætt víða,
jafnvel síast að-
eins inn í þjóðarsálina. Þó er
víða þrótt að sjá og margar
greinar, einstaklingar og fyr-
irtæki, sem eru að skila góðu
verki.
Þannig verður ekki betur
séð en bókaútgáfa sé á góðu
róli og frumleiki og stórhugur
víða sjáanlegur. Varlega
verður að fara að nefna hér
verk til sannindamerkja og
svo sem óþarft. En til dæmis
um fjölbreytileikann má
nefna Ummyndanir eftir róm-
verska skáldið Óvíð (Ovidius)
í þýðingu Kristjáns Árnason-
ar, sem er viðburðarútgáfa.
Af öðrum toga en einnig merk
er 14. bók um Kirkjur Ís-
lands, í einstaklega vönd-
uðum og áhugaverðum bóka-
flokki. Og
nútíminn á sína
bók meðal ann-
arra í Umsátrinu
eftir Styrmi
Gunnarsson, fyrr-
um ritstjóra Morgunblaðsins.
Þar er fjallað um atburði sem
skóku þjóðfélagið fyrir
skömmu, uppgjör þeirra og
þau álitamál sem risið hafa í
kjölfarið.
Þessar bækur til dæmis
valdar og svo ólíkar sem þær
eru benda til þróttmikils og
áhugaverðs bókamarkaðar
fyrir þau jól sem nálgast. Og
eru þá ónefndar margar
áhugaverðar skáldsögur, ævi-
sögur og spennusögur, vönd-
uð fræðirit og lengi mætti
þannig áfram nefna. Er þessi
þróttur í útgáfumálum þakk-
arefni og um leið ótvírætt
merki um að menn eru ekki að
láta slá sig út af laginu, þótt á
móti blási.
Bókaunnendur
þurfa ekki að
kvarta þessi jólin}
Brattur bókamarkaður
E
itt vinsælasta umræðuefnið á degi
íslenskrar tungu er spilling tung-
unnar tæru í munni unga fólks-
ins. Miðað við það sem ég heyrði
í umræðum á þessum mæta há-
tíðisdegi í ár geta yngsta kynslóðin og sú elsta
víst ekki lengur átt samskipti í fermingar-
veislum því þær skilja ekki hvor aðra. Margir
hafa áhyggjur af framtíð íslenskunnar í með-
förum unga fólksins og er það m.a. rökstutt
þannig að unglingar geti ekki lengur lesið bæk-
ur Halldórs Laxness því þeir skilji hvorki staf-
setninguna né orðaforðann og gefist því upp.
Fyrir nokkrum árum var safn verka Hall-
dórs gefið út með hefðbundinni stafsetningu,
m.a. í tilraun til að höfða til ungs fólks. Bækur
nóbelsskáldsins virðast stundum vera notaðar
sem mælikvarði á vitsmuni fólks og andlega
getu en ég sé ekki ástæðu til að hafa áhyggjur þótt Atóm-
stöðin eða Salka Valka séu ekki efstar á óskalista allra
unglinga. Í fyrsta lagi er það rangtúlkun að sérviskuleg
stafsetning sé unglingunum fyrirstaða.
Ég sé ekki betur en þau hafi gott auga fyrir og eigi auð-
velt með að lesa furðulegustu stafsetningu, styttingar og
afbakanir miðað við þeirra eigið ritmál á netinu, það vant-
ar ekki. Á hinn bóginn mættu þessir áhyggjufullu unn-
endur íslenskunnar spyrja sig hvort það sé sanngjarnt að
ætlast til þess af unglingum í dag að þeir samsami sig
stéttabaráttu og pólitík fjórða áratugar síðustu aldar þeg-
ar þeir eiga í mesta basli með að skilja sjálfa sig. Sjálf var
ég mikill lestrarhestur sem krakki en þegar á
mig fóru að vaxa brjóst fékk ég að heyra að
það væri nú synd, fyrst ég væri svona dugleg
að lesa, að ég læsi ekki alvörubækur. Ekki
þessar barnabækur alltaf hreint. Ég tók mig
því til 13 ára og þrælaði mér í gegnum Sölku
Völku, en allt þetta tal um bolsévika fór fyrir
ofan garð og neðan hjá mér. Ég ákvað því að
ég væri ekki alveg tilbúin í þetta ennþá og sem
betur fer segi ég, því það þýddi að ég átti Sjálf-
stætt fólk til góða seinna þegar ég hafði for-
sendur til að njóta hennar og leyfa Halldóri að
snerta alla mína tilfinningastrengi. Ég veit það
hins vegar fyrir víst að margir jafnaldrar mínir
sem voru látnir lesa Halldór í grunnskóla eru
enn sannfærðir um að bækur hans séu hund-
leiðinlegar, þannig lifa þær í minningu þeirra
sem ekki hafa lagt í þær aftur. Lestur er stór
hluti þess að rækta með sér málvitund og orðaforða en ef
ætlunin er að hvetja börn og unglinga til lestrar er væn-
legra til árangurs að beina að þeim lesefni við þeirra hæfi
en ekki ætla þeim um of. Þótt heimsbókmenntirnar höfði
ekki til þeirra við fermingu er ekki þar með sagt að þau
njóti þeirra ekki síðar ef þeim lærist á annað borð að njóta
þess að lesa. Og hvað varðar meðferð þeirra á tungumál-
inu okkar er sjálfsagt að benda þeim á það sem réttara
þykir en ástæðulaust að hafa áhyggjur þótt þau kryddi
netsamtöl með furðulegum ritstíl og afbökuðum orða-
forða, enda er það auðvitað alkunna að ekkert orð er skrípi
ef það stendur á réttum stað. una@mbl.is
Una
Sighvatsdóttir
Pistill
Tungumálið okkar
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Eftir Önund Pál Ragnarsson
onundur@mbl.is
G
reiðslujöfnun verð-
tryggðra íbúðalána, sem
komið var á með lögum
að frumkvæði Árna Páls
Árnasonar félagsmála-
ráðherra, vefst enn fyrir mörgum og
margir leita sér ráðgjafar um hana
hjá Íbúðalánasjóði (ÍLS), bönkum og
hjá Ráðgjafarstofu um fjármál heim-
ilanna. Flestir sem hringja spyrja
hvort það borgi sig að hafna greiðslu-
jöfnun og hversu mikið greiðslubyrð-
in lækki.
Nú þegar hafa rúm 29% lántak-
enda hjá ÍLS afþakkað greiðslujöfn-
un á sínum lánum, á um fjórðungi úti-
standandi lána hjá sjóðnum. Til
samanburðar má nefna að í fyrradag
höfðu hjá Landsbanka Íslands rúm-
lega 13% lántakenda, eða 1.393
manns, afþakkað greiðslujöfnun af
ríflega ellefu prósentum húsnæðis-
lána hjá bankanum, eða 1.909 lánum.
Ekki fengust í gær svör frá Íslands-
banka og Kaupþingi um þennan
fjölda hjá þeirra viðskiptavinum, en
fyrrnefndar upplýsingar benda til
þess að hærra hlutfall af viðskipta-
vinum bankanna en viðskiptavinum
ÍLS telji sig hafa fulla þörf fyrir
greiðslujöfnun.
Svanhildur Guðmundsdóttir, sviðs-
stjóri þjónustusviðs hjá ÍLS, segir
marga sem leita ráðgjafar gera sjálf-
krafa ráð fyrir því að greiðslubyrðin á
sínu láni muni lækka, en það sé ekki
alltaf gefið.
Annað atriði sem margir velta fyrir
sér er það hvað verður um lengingu
lánsins, biðreikninginn sem verður til,
ef fólk byrjar í greiðsluaðlögun en
hættir síðan í henni eftir ákveðinn
tíma. Svarið við þeirri spurningu, að
sögn Svanhildar, er að biðreikning-
urinn er unninn niður aftur með stíf-
ari afborgunum.
Ásta Sigrún Helgadóttir, forstöðu-
maður Ráðgjafarstofu um fjármál
heimilanna, segir að allt frá hruni hafi
mikið verið um að fólk hringi þangað
til að fá hlutlaust álit á þeirri ráðgjöf
sem það fær í bönkunum. Það eigi
einnig við um ráðgjöf bankanna um
greiðslujöfnunina. „Það er ennþá
mikið vantraust á bönkunum,“ segir
Ásta Sigrún. Hún kveður hins vegar
ekki hægt að kvarta yfir upplýs-
ingagjöf bankanna um það. Hún sé
yfirleitt mjög góð.
Ásta Sigrún segir ennfremur mik-
inn rugling í gangi um það hvaða lán
falli undir almenna greiðslujöfnun.
Margir haldi að gengistryggð lán geri
það. Einnig rugli margir greiðslujöfn-
un saman við önnur úrræði, svo sem
greiðsluaðlögun.
Hins vegar þarf lán að vera í skilum
til að geta farið í almenna greiðslu-
jöfnun. Ef lánið er ekki í skilum þarf
að semja sérstaklega við viðkomandi
lánardrottin um það. Ef lánið er í ann-
ars konar sértækri meðferð, svosem
frystingu eða greiðsluaðlögun, þá
þarf því fyrst að ljúka áður en lánið
getur farið í almenna greiðslujöfnun.
Ásta Sigrún segir einnig mikið
spurt út í greiðslujöfnunarvísitöluna,
sem byggist á atvinnustigi og
launaþróun. Margir vilji fá spá um
hvernig þeir þættir muni þróast og
biðja jafnvel um að sér sé sagt hvað
þeir eigi að gera. Ásta leggur hins
vegar áherslu á að hver og einn þurfi
að taka sjálfstæða ákvörðun um hvað
sé best fyrir sig.
Þúsundir lántakenda
vilja borga upp í topp
Morgunblaðið/ÞÖK
Skuldir Mörg lán standa í skugga kreppunnar, líkt og þessi hús standa í
skugga af háum turni. Margir ráða þó við sitt og vilja ekki greiðslujöfnun.
Þrátt fyrir að greiðslujöfnun
verðtryggðra húsnæðislána sé
almenn regla og sérstaklega
þurfi að segja sig frá henni hafa
þúsundir Íslendinga ákveðið að
halda sínu striki í afborgunum.
14.276 manns höfðu í gær af-
þakkað greiðslujöfnun hjá
Íbúðalánasjóði. Það eru rúm
29% lántakenda hjá sjóðnum.
Þetta fólk hefur afþakkað
greiðslujöfnun af 23.245 lán-
um, sem eru 25,4% allra lána
hjá sjóðnum. Þar af er meiri-
hlutinn á höfuðborgarsvæð-
inu, 9.124 manns, en 5.152 á
landsbyggðinni.
Eftir aldurshópum er hlut-
fall þeirra sem afþakka
greiðslujöfnunina, hafa efni á
því, áberandi hæst meðal
fólks á miðjum aldri. Hátt í
þriðjungur fólks á sextugs-
aldri hefur beðist undan
greiðslujöfnun. Örlítið lægra
hlutfall fólks á sjötugsaldri
hefur gert það, eða 32%. Um
30% fólks á fimmtugsaldri
hefur sömuleiðis gert það en
þegar komið er niður á fer-
tugsaldurinn fellur þetta hlut-
fall í rúm 21%. Hlutfallið er
enn lægra hjá fólki undir þrí-
tugu, eða um 15%. Yngra fólk
hefur því meiri þörf fyrri
greiðslujöfnun en eldra.
Hlutfallið hjá fólki yfir sjö-
tugu er í meðallagi miðað við
hina hópana, 26,7%.
29% segja nei takk