SunnudagsMogginn

Ulloq
Ataaseq assigiiaat ilaat
Saqqummersitaq pingaarneq:

SunnudagsMogginn - 14.02.2010, Qupperneq 36

SunnudagsMogginn - 14.02.2010, Qupperneq 36
36 14. febrúar 2010 Á þessu málþingi komu fram ýmsir áherslupunktar, meðal annars að efla sjálfstætt kirkjuþing, að auka hlut leik- manna í stjórn kirkjunnar og styrkja lýð- ræðið í yfirstjórn og stjórnsýslu. Það kom okkur skemmtilega á óvart hversu góð þátttakan var. Þarna voru um sjötíu til áttatíu manns, guðfræðingar og leik- menn,“ segir dr. Gunnar Kristjánsson, sóknarprestur á Reynivöllum í Kjós, en hann kom að skipulagningu málþings um þjóðkirkjuna og lýðræðið í Skálholti síð- astliðið sumar. Erindin sem þar voru flutt komu nýverið út á bók sem dr. Gunnar og séra Skúli S. Ólafsson ritstýrðu. Að málþinginu stóðu Skálholtsskóli, þar sem þingið var haldið, Guð- fræðistofnun Háskóla Íslands og Kjal- arnesprófastsdæmi sem sá um að gefa er- indin út á bók. „Þetta var mjög vel undirbúin ráðstefna,“ segir Gunnar, „en tilgangur hennar var ekki síst að fjalla um þjóðkirkjulögin sem verið hafa í gildi frá 1. janúar 1998. Hvernig þau hafa reynst og hvernig þau hafa þróast. Til mín var leitað vegna þess að ég vann með Ólafi Skúla- syni að þessum lögum og átti raunar hug- myndina að endurskoðun lagaumhverfis kirkjunnar. Setti hana fram á kirkjuþingi 1992 og var svo formaður nefndarinnar sem undirbjó lögin af hálfu Kirkjuþings, m.a. með kynnisferð til Norðurlanda- kirknanna og þýsku mótmælendakirkj- unnar.“ Tímamót í umræðunni – Skilaði málþingið árangri? „Það gerði það. Fyrir mína parta verð ég að segja að þetta voru ákveðin tímamót í umræðu um stjórnsýslu kirkjunnar vegna þess að oftast hefur verið djúpt á áhuga manna á því efni. Nú laukst upp fyrir mörgum að þar er um mikilvægt mál að ræða og þar bera allir sína ábyrgð.“ – Hvers vegna? „Kannski er það vegna ástandsins í þjóðfélaginu og þeirrar umræðu sem fór í gang haustið 2008 um innviði þessa sam- félags sem við búum í. Þá er ég að tala um gagnrýna þjóðfélagsumræðu, um skort á gagnsæi, klíkuskap, vinavæðingu, ætt- arveldi, þöggun og þar fram eftir göt- unum. Það hlaut að koma að því að þeir sem starfa innan kirkjunnar og raunar allir sem láta sig starf hennar varða færu að hugsa: Hvað um okkur? Hvar stöndum við? Það er nefnilega svo merkilegt að út- tekt og mat á starfi kirkjunnar og stjórn- sýslu hefur aldrei verið gerð. Stjórnsýsla er ekki aðeins spurning um réttlæti, sanngirni og skilvirk vinnubrögð heldur einnig um meðferð fjármuna. En það á ekki að þurfa efnahagshrun til þess að vekja kirkjunnar fólk til umhugsunar um grunnforsendur í mannlegu samfélagi, í þessu efni á kirkjan að vera vökumaður- inn og ganga sjálf á undan með góðu for- dæmi, líka í lýðræðilegri stjórnun í eigin málum.“ – Hverju hafa þjóðkirkjulögin frá 1998 helst skilað? „Þau hafa helst skilað því að kirkjuþing hefur eflst og orðið sjálfstæð stjórnsýslu- stofnun. Kirkjuþing á lögum samkvæmt að fara með æðstu völd í kirkjunni, í því fólst meginbreytingin. Með lögunum er með öðrum orðum horfið frá því sem kalla mætti biskupskirkju, þar sem bisk- upinn var efstur á píramídanum og síðan komu öll embætti og stofnanir kirkjunnar þar fyrir neðan. Með þessum lögum tókst okkur að komast aðeins út úr þessu en ekki nægjanlega, margar málamiðlanir voru gerðar á leiðinni. Ég hef sýnt fram á það í grein sem ég skrifaði fyrir tímaritið Glímuna í fyrra, að yfirstjórn kirkjunnar hefur reynst treg til að lúta þessari lýð- ræðislegu áherslu í lögunum og gert sitt til að halda í meiri völd en lögin gera ráð fyr- ir. Það er neikvætt. Ekki nóg með það, miðstýring í kirkjunni hefur aukist mikið á þessum sama tíma.“ Þróun sem enginn óskaði sér – Í tíð núverandi biskups? „Já, við sjáum það meðal annars á fjölg- un starfsmanna á Biskupsstofu. Þetta er þróun sem enginn óskaði sér og enginn sá fyrir þegar hugmyndir um dreifingu valds komu fram, þvert á móti vildu margir kirkjuþingsmenn ganga mun lengra í átt til lýðræðis og valddreifingar en raun varð á, þar á meðal ég. Íslenska kirkjan hefur alla tíð verið byggð upp á hugmyndum valddreifingar, þar eru sóknir, prestaköll og prófastsdæmi.“ – Hvað veldur þessu? „Það sem veldur þessu er tiltekin guð- fræðihugsun sem kemur fram í ákveðnum mann- og kirkjuskilningi. Kirkjuskiln- ingur hvers tíma byggist ávallt á ein- hverrri tiltekinni guðfræðihugsun. Þessi þróun hefur átt sér stað alveg frá miðri tuttugustu öld þegar síðustu afgerandi tímamótin urðu í kirkjunni. Um það leyti runnu tímar frjálslyndu guðfræðinnar og frjálslyndu biskupanna sitt skeið á enda hér á landi og við tók tími tiltölulega íhaldssamrar guðfræði með mjög breytt- um áherslum í kirkjuskilningi. Það sjáum við meðal annars í Handbók kirkjunnar Kirkjan verður að geta talað við þjóðina „Kirkjuþing hefur ekki virkað sem skyldi, bisk- upsembættið er alltof fyrirferðarmikið í lögum og reglum og kirkjan alltof miðstýrð. Það er kjarni málsins,“ segir dr. Gunnar Kristjánsson á Reynivöllum, annar ritstjóra nýrrar bókar, Þjóðkirkjan og lýðræðið. Hann er sannfærður um að komið sé að vatnaskilum hjá þjóðkirkjunni. Senn verði tekin upp lýðræðislegri vinnubrögð. Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is

x

SunnudagsMogginn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: SunnudagsMogginn
https://timarit.is/publication/785

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.