SunnudagsMogginn - 20.06.2010, Síða 43

20. júní 2010 43
D
rottinn minn dýri
hvað þær eru stór-
glæsilegar, allar þess-
ar fjallkonur sem hafa
talað til okkar á þjóðhátíðardag-
inn í gegnum tíðina.
Í hverju héraði stíga þær á svið
einu sinni á ári.
Rísa svona líka tignarlegar eins
og fjallstindur yfir prúðbúnum
hátíðargestum.
Þokkafullar með sinn hvelfda
barm, augnaráðið hart og mjúkt í
senn.
Þær virðast ansi hreint fastar
fyrir og stútfullar af stolti.
Móðir, kona, meyja.
Ætli það fari ekki fiðringur upp
eftir hryggsúlu einhverra karl-
manna í návist slíkra stórborga?
Það hlýtur að vera freistandi að
stíga í vænginn við sjálfa
ímynd Íslands holdi klædda í
einhverri fegurðardísinni.
Hvern langar ekki að
vingast við þessar rjóðu kinn-
ar og flóandi hár niður axlir
og bak í sumarsins blíða and-
vara?
Eða mæta í kossi þrýstnum
vörum sem af hrjóta kjarnyrt
ljóðmæli.
Eða fá að skríða undir
klæðin fín og njóta þess
skauts sem skautbúningurinn
felur.
Ég hef öruggar heimildir fyrir því að þó nokkrum karl-
mönnum þykja þjóðbúningar kynæsandi.
Og skal engan undra.
Skautbúningurinn gerir jú hverja þá konu sem honum
klæðist að drottningu.
Þó þessi mesti viðhafnarbúningur íslenskra kvenna dragi
nafn sitt af höfuðbúnaðinum sem við hann er borinn, skaut-
inu, þá vill svo til að skaut er einnig orð yfir kvensköp og þá
er viðbúið að hugrenningartengsl verði í höfðum einhverra
og þeir sjái þessi fögru klæði sem umbúðir um konunnar
heita skaut.
Kona sem klæðist skautbúningi vekur þá eflaust löngun
þessara sömu einstaklinga til að fletta hana flóknum flík-
unum, rétt eins og að flysja ávöxt eða taka margra laga dýr-
indis pappír utan af gjöf.
Svo getur verið enn skemmtilegra að taka fjallkonu í full-
um herklæðum.
Svipta upp um hana pilsunum.
Eða bjóða henni að setjast ofan á reistan gandinn og njóta í
leiðinni fegurðarinnar í bylgjandi útsaumi pilsanna.
Margan karlinn veit ég fullan af löngun til að gilja konu
sem er vandlega uppábúin og innpökkuð í þjóðleg klæði.
Hver vill ekki sigra fjall?
Næsta víst er að hafa þarf þó nokkuð fyrir því að vinna svo
virðulega konu sem fjallkona er, rétt eins og það krefst átaka
að sigra Hvannadalshnjúk.
En ánægjan er þeim mun meiri þegar á toppinn er komið.
Fjallkon-
unnar
fríða skaut
Stigið í
vænginn
Kristín Heiða
khk@mbl.is
’
Næsta víst er
að hafa þarf
þó nokkuð
fyrir því að vinna
svo virðulega konu
sem fjallkona er,
rétt eins og það
krefst átaka að sigra
Hvannadalshnjúk.
Gatan mín
A
usturgata í Hafnarfirði liggur til austurs
frá Reykjavíkurvegi, niður að Læk.
Húsin við götuna eru meðal þeirra elstu
í Hafnarfirði, flest byggð á fyrstu ára-
tugum 20. aldar. „Það er afskaplega skjólgott hér,
hraunið myndar vegg gegn norðanáttinni og það er
iðulega hvasst inni í Reykjavík á sama tíma og hér
er algjört dýrðarlogn. Á góðum og sólríkum sum-
ardögum er algjör pottur austan- og sunnanmegin
við húsið mitt og þá finnst mér gott að bregða mér
hér út í sólina með ýmis þau gögn og heimildir sem
ég er að vinna með hverju sinni,“ segir Þorgrímur
Gestsson, blaðamaður og rithöfundur, sem býr á
Austurgötu 17. Það er fallegt og reisulegt hús, kjall-
ari, hæð og ris.
Guðjón Jónsson byggingameistari byggði það
fyrir sig og fjölskyldu sína árið 1914, árið eftir að
Fríkirkjan í Hafnarfirði var reist, þar örskammt frá
og gnæfir hátt yfir götunni. Löngu síðar byggði
hann lága byggingu, áfasta húsinu, austan við það,
og rak þar byggingavöruverslun árum saman.
„Verslunin hét Málmur og margir eldri Hafnfirð-
ingar eiga minningar um að hafa komið hingað að
kaupa nagla og skrúfur. Á götuhæðinni, þar sem ég
hef vinnustofu, hefur verið mjólkurbúð, sauma-
stofa og ýmislegur annar rekstur, svo hér hefur
verið afskaplega fjölbreytt starfsemi í áranna rás,“
segir Þorgrímur, sem ólst að hluta til upp í Hafn-
arfirði og þar var fyrsta íbúðin sem hann keypti.
„Það var árið 1979, og um þær mundir ákváðu
foreldrar mínir, þau Gestur Þorgrímsson og Sigrún
Guðjónsdóttir, að flytja búferlum. Þá vildi svo til að
þetta hús var til sölu og ég benti þeim á það. Úr
varð að þau keyptu húsið enda hentaði það þeim
vel, sérstaklega gamli Málmur, sem þau gerðu að
vinnustofu sinni. Faðir minn var myndhöggvari og
móðir mín listmálari og þarna héldu þau einnig
marga listsýninguna í áranna rás. Eftir að faðir
minn féll frá keypti ég gamla húsið og hef búið hér
sl. sjö ár en móðir mín býr enn í vinnustofunni,
sem þau létu breyta í mjög góða íbúð fyrir um ára-
tug.“
Uppfyllingar í fjörunni hafa breytt bæjarmynd-
inni í Hafnarfirði svo um munar. Sú var tíðin að
flæðarmálið var fyrir neðan húsin sunnan við
Strandgötu og milli hennar og Austurgötu var fisk-
verkunarhús, sem var vinnustaður margra Hafn-
firðinga „Á fyrstu áratugum 20. aldarinnar stóðu
atvinnulausir verkamenn undir gafli þessa húss og
spjölluðu saman á meðan þeir biðu eftir að fá eitt-
hvað að gera og af því er dregið heitið Gaflari, sem
haft er um innfædda Hafnfirðinga. Ég get nú ekki
stært mig af að vera það sjálfur og læt mér nægja að
horfa hér þvert yfir götuna, til þess staðar þar sem
þetta þjóðþekkta hugtak varð til,“ segir Þor-
grímur.
Austurgata er orðin gamalgróin og myndræn
eins og kvikmyndagerðarmenn hafa komið auga á.
Þannig notaði Ari Kristinsson götuna þegar hann
gerði kvikmyndina Pappírs-Pésa, eftir skáldsögu
Herdísar Egilsdóttur, fyrir um 20 árum. Sú ágæta
persóna átti einmitt heima í húsi Þorgríms, sem þá
var reyndar í eigu foreldra hans. Og um áratug síð-
ar tók Ágúst Guðmundsson myndina Mávahlátur,
sem byggðist á skáldsögu Kristínar Marju Bald-
ursdóttur, að verulegu leyti upp dálítið austar í
götunni og ekki þurfti að breyta miklu til að skapa
stemningu eins og hún var um miðja 20. öld, þegar
sagan átti sér stað.
Morgunblaðið/Jakob Fannar
Myndræna gatan
1. Ég fæ mér stundum kvöldgöngu umhverfis þessa
byggð og fyllist hryggð þegar ég hugsa um hvernig
farið hefur verið með þetta svæði. Því legg ég frekar
leið mína austur í Suðurbæjarlaug en þangað er um
stundarfjórðungs gangur frá húsi mínu, fín viðbót við
sundsprettinn og spjall við ýmsa góða Gaflara í pott-
inum.
2. Hér við Austurgötuna og víðar í gamla Hafnarfirði hef-
ur fólk borið gæfu til að hafa haldið götumyndunum
lítt breyttum. En það á þó ekki við alls staðar í Hafn-
arfirði. Hér hafa mörg gömul hús verið rifin og ný
byggð í staðinn, sem oftar en ekki eru of stór og bera
gömlu byggðina ofurliði. Þetta á ekki síst við um
skipulagsmistökin skelfilegu hérna í miðbænum,
þar sem ósamræmið og smekkleysan hrópa út yfir
gömlu, fallegu byggðina. Og á Norðurbakkanum þar
sem skelfileg blokkabyggð reis á þeim ömurlega
tíma í sem kenndur er við útrásarvíkinga.
Uppáhaldsstaðir
Austurgata
2
1
Fjarðargata
St
ra
nd
ga
ta
Hrin
gbra
ut
Suð
urga
ta
Óseyrarbraut
Hvaleyrarbraut
Suð
urbr
aut
Óseyrarbraut
Vesturgata
Lækjarg.
Selvogsg.Fo
rn
ub
úð
ir
St
ra
nd
ga
ta