SunnudagsMogginn - 25.07.2010, Qupperneq 48

48 25. júlí 2010
L
andið okkar er tilkomumikið og
ljósmyndurum endalaus upp-
spretta myndefnis. Margar ljós-
myndabækur hafa verið gefnar
út með myndum af stórbrotnu landslagi
Íslands og nú hefur ný bók með ljós-
myndum Emils Þórs Sigurðssonar bæst í
safnið. Hún er þó meira en bók, svo að
segja, því hún hefur að geyma geisladisk,
Mín fegurstu ljóð, með 12 lögum sem
sópransöngkonan Arndís Halla syngur
við eigin ljóð en hún er jafnframt höf-
undur flestra laganna. Síðast en ekki síst
fylgir mynddiskur með bókinni sem hef-
ur að geyma 215 ljósmyndir með tónlist
og ljóðalestri en ljósmyndirnar eru flokk-
aðar í eftirfarandi flokka: Landið, vatns-
heimar, hafið, gróandinn, ísheimar, fák-
ar og hulduheimar.
Arthúr Björgvin Bollason sá um alla
textavinnslu í bókinni, valdi ljóð og
ljóðabrot við ljósmyndirnar og sá um
ljóðalestur á mynddisknum. Meðal
ljóðanna eru „Fákar“ eftir Einar Bene-
diktsson, „Vor“ eftir Snorra Hjartarson
og „Tíminn og vatnið“ eftir Stein Steinar
auk ljóða eftir Arthúr sjálfan. Fagurt er
frelsið, eða Magic of Freedom eins og
bókin heitir á ensku, er þriðja ljós-
myndabók Emils, hinar tvær heita Ice-
land Original og Iceland: From the Air.
Náttúran mynduð í rúm 30 ár
Emil hefur undanfarin ár ferðast um
landið og tekið myndir af fagurri náttúru
og dýralífi og þá oft úr lofti. Myndirnar
eru fjölbreyttar, m.a. af norðurljósum,
eldgosinu í Eyjafjallajökli, hestum í túni,
jurtum, leirhverum, húsum og fólki.
Emil beinir linsunni jafnt að stóru sem
smáu. Hann féll ungur að árum fyrir ljós-
myndun, horfði sex ára gamall á föður
sinn framkalla svarthvítar filmur í
myrkrakompu heimilisins og fór að
mynda af kappi sem unglingur. Sextán
ára gamall fór hann í ljósmyndanám, hjá
Stúdíói Guðmundar, fór þar á samning og
lærði sína iðngrein. Hann var tímabundið
í blaðaljósmyndun hjá Vísi og opnaði síð-
ar Ljósmyndastofu Reykjavíkur. Náttúra
Íslands hefur alltaf heillað hann og segist
Emil hafa verið að festa hana á filmu í
rúm 30 ár. „Ég myndaði svarthvítt á sín-
um tíma og er núna að fara að dusta af því
rykið og gera eitthvað úr því, því sumt af
því er einhvers konar rarítet,“ segir Emil.
Hann hefur myndað mikið fyrir Lands-
virkjun og Landsnet í gegnum árin,
framkvæmdir og tekið loftmyndir, en
segist smám saman hafa fært sig meira út
í hrein form og liti í ljósmynduninni.
Emil notar ýmist stafræna ljósmynda-
tækni eða stórar filmuvélar, Hasselblad
þá einkum, við náttúrumyndatökuna.
-Þú veitir hinu smáa í náttúrunni
sömu athygli og hinu stóra, stráum í
vindi og eldgosi í Eyjafjallajökli.
„Já, það er nefnilega alveg heimur út af
fyrir sig, ef maður fer á kaf inn í það,
makró-myndatakan. Ég hef í sjálfu sér
ekki verið mikið að stúdera það en það er
alveg heimur út af fyrir sig,“ svarar Emil.
Tónlistin bjó til myndir
-Hvernig kom þetta verkefni til?
„Þetta gerðist á svolítið skemmtilegan
hátt. Ég var að vinna að þó nokkuð stóru
verkefni og fór svo að hlusta á músíkina
hennar Arndísar Höllu og þetta var akk-
úrat þegar hrunið var að dynja á hérna á
Íslandi. Allt í einu byrja myndirnar að
renna fyrir augum mér um leið og ég
hlusta á músíkina. Eftir að hafa upplifað
þetta nokkrum sinnum hugsaði ég með
mér að ég yrði að gera eitthvað í þessu og
hafði samband við hana. Eftir ákveðna
samningafundi, eða hvað svosem á að
kalla það, var ákveðið að slá til. Og þetta
verður svo gefið út á næsta ári í Þýska-
landi af hennar útgáfu, fyrirtæki sem
heitir Edel í Þýskalandi.“ Bókin er hins
vegar komin út hér á landi, á íslensku og
ensku og er 133 bls. að lengd.
Fáar ljósmyndabækur með ljóðum
-Hvernig kom Arthúr Björgvin að þessu?
„Við fengum hann til að sjá um text-
ann. Hann býr í Þýskalandi eins og Arn-
Ísland í tón-
um, ljóðum
og myndum
Ljósmyndarinn Emil Þór og óperusöngkonan
Arndís Halla sameina krafta sína í nýútkominni
bók, Fagurt er frelsið. Bókin hefur að geyma
fagrar náttúrulífsmyndir og söngperlur á hljóm-
diski auk ljóða.
Helgi Snær Sigurðsson helgisnaer@mbl.is
N
ú stendur veiðitíðin sem
hæst í ám og vötnum og því
ástæða til að huga að tungu-
taki veiðimanna. Sem betur
fer er íslenskur orðaforði á þessu sviði
allgóður, hvort sem talað er um veiði-
tækin eða aðferðirnar, en þó eru nokk-
ur ensk orð í umferð sem orðvísir og
málspakir veiðimenn ættu ekki að þurfa
að nota.
Veiðitækin eru stöng og hjól, og á
hjólinu er lína og baklína, en fremst á
flugulínu er taumur og á endanum er
öngull, fluga, maðkur, spónn eða annað
agn. Orðið spúnn merkir sama og spónn
en er bara hljóðlíking enska orðsins
spoon sem einhvern tíma hefur verið
þýtt sem skeiðardrag um þessa tegund
veiðarfæris. Enska orðið spoon er auð-
vitað náskylt orðinu spónn, sem í ís-
lensku getur merkt hefilspón, eða skeið,
gjarnan úr horni eða beini. Íslensk
beyging spóns er ekki alveg vandalaus:
spónn, spón, spæni, spóns/ spónar.
Fleirtala: spænir, spæni, spónum,
spóna. Í nýrra máli heyrist talað um
spóna í fleirtölu.
Óneitanlega er skemmtilegra að skoða
spænina hjá þeim sem veiðir á spón,
heldur en hlusta á tal um spúna. Í ís-
lensku er talað um tvenns konar spæni,
annars vegar þá sem má búa til úr
skeið, og hlykkjast í vatninu, og hins
vegar þá sem hafa svolitla plötu sem
hringsnýst þegar spónninn er dreginn.
Gaman væri að frétta af orðum sem
gamalreyndir spónaveiðimenn nota til
að greina þá sundur.
Línur og taumar í veiðiskap hafa
ýmsa eiginleika og lögun sem veiði-
menn þurfa að geta talað um. Lengi
hefur vafist fyrir þeim að lýsa línum
sem mjókka í annan endann eða báða.
Þessi vandi hefur líka vafist fyrir þeim
sem þurfa að tala um raflínur, ljósleið-
ara og aðrar leiðslur með þessa sömu
lögun, að vera ekki jafnsverar alla leið.
Á ensku er notað orðið taper í þessu
sambandi, bæði sem nafnorð og sögn,
áhrifssögn og áhrifslaus. Í veiðihúsum
landsins þessar vikurnar má oft heyra
talað um teiperaða tauma og línur.
Reynt hefur verið að tala um keilu-
laga línur, en keila tollir illa í vitund
manna af ýmsum ástæðum. Hún er yf-
irleitt stutt og sver og endar í oddi en
línur eru langar og grannar og enda alls
ekki í oddi. Keila getur verið uppmjó en
lína gæti verið frammjó eða frammjókk-
andi. Unnt væri að tala um mjókkandi
línur eða tauma og að lína sé mjókkuð,
eða að hún mjókki fram.
Kunningi minn á bakkanum er ekki
ánægður. Hann bendir á orðið mjór sé
ekki rétta orðið til lýsa þvermáli lín-
unnar, heldur grannur eða fínn, enda
talar konan hans um fínan tvinna. Hann
leggur til að veiðimenn taki upp orðið
spírutaumur fyrir þann taum sem ekki
er jafnsver alla leið. Línur eru þá spír-
aðar í annan endann eða báða, eru
spírulínur. Hér er sögnin spíra notuð
sem áhrifssögn, ekki er átt við að línur
hafi spírað, heldur að þær hafi verið
spíraðar, þ.e. gerðar eins og spíra í lag-
inu.
Trillusjómaður af Húsavík lýsti veiði-
ferð sinni í Laxá í Aðaldal með þessum
orðum:
„Ég tók prammann og reri upp að
Laxhólma. Þar tók ég þrjá stóra og fékk
strax í spyrðuna, en þá gerði trítlu til
landsins og tók undan svo ég fór á
flakk. Endaði svo í Holunni og lét stauta
vel. Hann var við og ég brá hart við
honum og endaði með hálfa aðra
spyrðu.“
Flækja í fiskisögu
’
Óneitanlega er
skemmtilegra að
skoða spænina
hjá þeim sem veiðir á
spón, heldur en hlusta
á tal um spúna.
Bubbi Morthens að veiðum í Laxá í Aðaldal í fyrra, búinn að setja í einn vænan. Línur og
taumar í veiðiskap hafa ýmsa eiginleika og lögun sem veiðimenn þurfa að geta talað um.
Morgunblaðið/Einar Falur
Tungutak
Baldur Sigurðsson
balsi@hi.is
Lesbók