SunnudagsMogginn - 15.08.2010, Blaðsíða 18

18 15. ágúst 2010
F
jórir Íslendingar bíða nú eftir hjartaígræðslu á
Sahlgrenska háskólasjúkrahúsinu í Gautaborg
og líklega verður þeim fimmta bætt á listann,
sem er erlendis í undirbúningsrannsóknum.
„Þetta er óvenjumikið,“ segir Anna G. Gunnarsdóttir,
hjúkrunarfræðingur og verkefnastjóri göngudeildar
hjartabilunar. „Einn þessara fjögurra er með hjartadælu,
sem heldur honum gangandi, en hin þrjú eru ekki með
slíkt tæki og heilsunni hrakar því. Þar á meðal er ung
kona, sem fædd er árið 1971. Hún er mjög veik og í for-
gangi, þó að því gefnu að það komi hjarta, sem hæfir
hennar vefjarflokki og blóðflokki.“
Dælur settar í hérlendis?
Vonast er eftir því, að hægt verði að veita þá þjónustu á
Landspítalanum, að setja hjartadælu í fólk sem glímir
við hjartabilun. „Ef heilbrigðisyfirvöld ákveða að veita
þessa meðferð hér á landi, þá spörum við stórfé,“ segir
Gunnar Mýrdal hjartaskurðlæknir, sem vann í fjölda ára
við slíkar aðgerðir við sjúkrahúsið í Uppsölum. „Það er
miklu ódýrara að setja dæluna í hér á landi og veita
meðferðina fram að hjartaskiptum, heldur en að senda
sjúklinga utan. Þetta eru 0 til 3 sjúklingar á ári og það er
varla forsvaranlegt að neita Íslendingum um þetta úr-
ræði, þegar boðið er upp á það alls staðar í hinum vest-
ræna heimi.“
Gunnar segist hafa tekið þátt í að útbúa reikningana
fyrir starfsemina í Uppsölum, þannig að hann þekki vel
kostnaðinn og í hverju hann felst. „Efniskostnaðurinn er
auðvitað sá sami, en dýrast er allt í kringum aðgerðina,
gjörgæslumeðferð, aðgerðin sjálf og eftirmeðferðin.
Auðvitað er það gríðarleg fjárfesting fyrir heilbrigð-
iskerfið að bjóða upp á þessa þjónustu á Íslandi. Við bú-
um yfir þekkingunni, en við þurfum að vera í góðu sam-
ráði við þá sem sjá um hjartaflutningana. Þetta er hins
vegar það fámenn þjóð, að það svarar ekki kostnaði að
framkvæma hjartaígræðslur hér á landi.“
Hann segir að þetta sé á endanum spurning um úr
hvaða vasa peningarnir séu teknir. „Ef sjúklingar eru
sendir utan, þá borgar Tryggingastofnun brúsann. En ef
meðferðin er á Íslandi, þá er það Landspítalinn sem
borgar. Þetta eru bara tveir vasar á sömu brókum, sem
er íslenska ríkið, er það ekki? Við höfum rekið áróður
fyrir þessu og það eina sem hefur þokast á síðustu
tveimur árum, er að það virðist kominn vilji til að ræða
þetta í stærra samhengi, þó að engar ákvarðanir hafi
verið teknar – að Tryggingastofnun eða ríkið geti komið
að þessu, þannig að þetta grafi ekki undan fjárhag Land-
spítalans, því þetta er gríðarlega dýrt.“
Gunnar segir að síðustu tveir sjúklingar, sem sendir
hafi verið út og fengið dæluna, hafi komið strax heim
eftir nokkra daga á gjörgæslu. „Annar er búinn að fá
hjartað og sá sem þú hittir um daginn er enn að bíða, en
honum líður mjög vel. Ég hitti hann síðast í morgun og
það gengur mjög vel. Hann hefur ekki verið svona
sprækur í fjölda ára. Þetta er tækni sem gefur mönnum
annan séns, það er engin spurning. Hann væri ekki lif-
andi í dag ef hann hefði ekki fengið þessa dælu. En heil-
brigðiskerfið á Íslandi er gríðarlega þungt í vöfum, og ég
hef ekki verið það lengi á Íslandi, síðan ég kom að utan,
að það er mjög erfitt að láta þetta ekki fara í taugarnar á
sér.“
Vél sem dælir blóði
Blaðamanni gefst kostur á að skoða útbúnaðinn á eina
Íslendingnum með hjartadælu, en hann vill þó ekki láta
nafns síns getið. Batteríin eru nokkuð þung, enda eru
þau úr blýi, en næsta tegund af batteríum ku vera úr
litíum og mun léttari. Batteríin kosta nokkrar milljónir
og eru þau tvö, þannig að hann geti farið út og hreyft sig
og haft aukabatterí með sér, en hvort sett dugar í þrjá
tíma. Dælunni og batteríunum er svo stungið í samband
við vegg á næturnar og ef straumur fer af eða minnkar,
þá pípir í tækinu. Hálftímabatterí er í sjálfri einingunni,
Þræddir
vegir
hjartans
Trumbusláttur hjartans knýr líkamann áfram. Fólki þykir
það sjálfsagt, leiðir ekkert hugann að þessu taktvissa líffæri,
þar til eitthvað byrjar að fara úrskeiðis. Misjöfn úrræði eru í
boði á Landspítalanum á Hringbraut eftir því hvað á við,
sumir fá lyfjagjöf, aðrir fara í aðgerð, enn aðrir bíða eftir
nýju hjarta og svo er til fólk sem gengur fyrir batteríum.
Texti Pétur Blöndal pebl@mbl.is Ljósmyndir Golli golli@mbl.is
Hjartadælan vegur 400 grömm. Barkinn vinstra megin er saumaður
saman við ósæðina, barkinn hægra megin fer inn í vinstri slegilinn,
dælan er í miðhólfinu og snýst á jöfnum hraða, og rafmagnið kemur
svo inn um kapalinn sem liggur út um magann og tengist stjórnstöð
sem liggur utan á sjúklingnum. Og hún tengist ýmist rafhlöðum, sem
hann heldur á eða er með í axlaböndum, eða þá á nóttunni tengir hann
sig við stjórnstöð sem er á náttborðinu. Í baksýn sjást stjórnstöðin og
batteríin utan á sjúklingnum. Stjórnstöðin gefur merki um að skipta
þurfi um rafhlöðu ef farið er að lækka í þeim.