SunnudagsMogginn - 15.08.2010, Blaðsíða 23

15. ágúst 2010 23
Flestir þessir sjúklingar eru aldraðir ein-
staklingar. Langflestir einstaklingar með
hjartabilun eru komnir yfir 65 ára aldur.
Sjúklingar sem fara í hjartaígræðlu skera
sig því úr að þessu leyti þar sem þeir eru
yngri. „Langvinn hjartabilun er stórt heil-
brigðisvandamál því þessir einstaklingar
þurfa mikla heilbrigisþjónustu,“ segir Ax-
el.
„Þeir þurfa oft að leggjast inn á sjúkra-
hús og eru yfirleitt á fjölþættri og flókinni
lyfjameðferð. Þetta kallar á nákvæmt eft-
irlit. Þannig gerir hjartabilun miklar kröf-
ur til heilbrigðisþjónustunnar. Því má
segja að hjartabilun sé krefjandi sjúkdóm-
ur, fyrir sjúklinginn, aðstandendur hans
og þá aðila sem veita heilbrigðisþjón-
ustuna.“
Færri innlagnir
Mikill kostnaður felst í endurteknum í
innlögnum á sjúkrahús, og þess vegna var
eitt af meginmarkmiðum með stofnun
Göngudeildar hjartabilunar á Landspítala
að draga úr innlögnum á spítalann.
„Hjartabilunargöngudeildum er yfirleitt
stýrt af hjúkrunarfræðingum með stuðn-
ingi lækna,“ segir Axel.
„Rannsóknir hafa sýnt að slík göngu-
deildarstarfsemi dregur úr sjúkrahús-
innlögnum, sem er mikilvægt frá heilsu-
hagfræðilegu sjónarhorni. Þá bætir það
einnig lífsgæði fólks umtalsvert að þurfa
ekki að leggjast inn, heldur geta sótt þjón-
ustu og stuðning á stað þar sem þekking
og reynsla er til staðar og aðgangur greið-
ur.“
Anna G. Gunnarsdóttir hjúkrunarfræð-
ingur hefur haldið utan um göngudeild-
arstarfsemina frá upphafi. „Það þurfti að
berjast talsvert fyrir því að fá að hefja
þessa starfsemi og sannfæra stjórnendur
um gagnsemi hennar,“ segir Axel. „Allt
bendir til þess að árangurinn sé góður og í
dag er þessi starfsemi mikilvægur hlekkur
í þjónustu við hjartasjúklinga.“
’
Við höfum ekki íslenskar tölur, en ef við yfirfærum
þetta á Ísland, þá má gera ráð fyrir að um 8-12 þús-
und Íslendingar séu með einkenni hjartabilunar.
Stjórnstöð hjartadælunnar í höndum
sjúklingsins, eina Íslendingsins sem er
með hjartaælu, og sjá má hvernig hún
tengis kapalnum annarsvegar og raf-
hlöðunum hinsvegar. Hann þarf að
standa klár á því, að aftengja og tengja
rafhlöðuna, eftir þörfum, og hann má
ekki aftengja þær báðar í einu.
og virtist ætla að skila góðum árangri, en þá fór bara eitt-
hvað annað að bila í staðinn.“
– Hvað gerðist þá?
„Ég man ekki langt aftur í ártölum, en seinni árin hef ég
verið að fá hjartsláttartruflanir og taktmissi sem er fylgi-
fiskur hjartabilunar. Þegar gengið hefur verið á forðann
byrja sjúklingar að finna fyrir óreglu. Ég spilaði golf með
bróður mínum á Húsavík og hann var orðlaus yfir því að
ég vildi ekki spila aðrar níu. „Þetta er orðið erfitt á fót-
inn,“ sagði ég við hann og á leið til baka í bílnum bað ég
hann um að skutla mér á heilsuverndarstöðina. Ég lá þar í
sólarhring, var þá sendur suður og beðinn um að tala við
sérfræðingana hér. Ég keyrði suður á sunnudegi, man
ekki hvort ég mætti í vinnu á mánudeginum, en mætti á
spítalann á þriðjudeginum. Ég var settur beint upp í rúm
og held að ég hafi ekki lagast fyrr en eftir rafvendingu. Þá
er hjartað stoppað vegna gáttaflökts og síðan er það skotið
aftur í gang með rafstuði. Þetta hef ég farið í gegnum
nokkrum sinnum síðan. Svo hef ég líka farið í þræðingar,
sem eru misumfangsmiklar, en tækninni hefur fleygt
fram og það eru orðnar mun minni aðgerðir núna en þeg-
ar ég fór fyrst í slíka aðgerð, sem hefur verið í byrjun átt-
unda áratugarins. Ég held að menn hafi verið að byrja að
framkvæma þræðingar á Íslandi um það leyti.“
Forsagan er sú að Kjartan fór tvisvar til Englands 16 ára
gamall í hjartalokuskipti en árið 1981 fékk hann sýkingu í
blóðið upp úr flensu, sennilega tannskemmd, líkaminn
náði ekki að drepa sýkilinn, sem fann sér skjól í hjartalok-
unni og hann var sendur í bráðaaðgerð. Það var þriðja
hjartalokuaðgerðin.“
– Ertu undir reglulegu eftirliti?
„Ég er undir endalausu eftirliti, í kaffi hjá Önnu [G.
Gunnarsdóttur hjúkrunarfræðingi] á hverjum degi. Það er
fylgst með mér á meðan ég bíð. Ég þarf að fá sprautur,
sem eru til að undirbúa mig fyrir ígræðsluna, því lík-
aminn þarf að vera tilbúinn að taka við nýju stýrikerfi.
Svo fer ég í bólusetningar og sýnatökur. Ég er líka byrj-
aður í ferli á Reykjalundi sem miðar að því að hjálpa mér
að hreyfa mig því ég ofgeri mér alltaf þegar ég stýri því
sjálfur. Ég veit ekki af því fyrr en of seint að ég er kominn
inn á yfirdráttinn og er oft í stórri skuldastöðu á kvöldin.
Ég sýp þá seyðið af því, þrekið er búið og því fylgja jafnvel
miklir verkir. Þá er ekkert annað að gera en að vera í Lazy
Boy og helst að hreyfa sig ekkert.“
Hann brosir.
„Það reynir svolítið á sjónvarpsdagskrána og fjarstýr-
inguna.“
Frá símtali að skurðarborði
Kjartan er fjölskyldumaður, á konu og tvær dætur. Og
auðvitað bitnar krankleiki hans á heimilislífinu. „Ég er
eins og slytti heima við,“ segir hann. „Fólk sem þekkir
mig ekki sér ekki hvenær ég er veikur. Ég reyni að halda
því fyrir mig. En meira og minna öll heimilisstörf lenda á
öðrum en mér.“
Biðin eftir nýju hjarta getur verið allt frá klukkutíma
upp í sex mánuði eða ár. „Þetta er að meðaltali sex til átta
mánaða bið en símhringingin getur komið hvenær sem
er,“ segir hann. „Ég þarf að vera í bænum, alltaf með opið
fyrir símann, þannig að hægt sé að ná tali af mér. Þegar
símtalið berst fer ég út á Hótel Loftleiðir, flugfélagið Ernir
flýgur með mig út og ég er tilbúinn með litla tösku eða
lista, sem ég get gripið með mér. En það má ekki dóla
neitt við það.“
Það eru orð að sönnu. Reiknað er með sex klukkutím-
um frá því kallið kemur þar til sjúklingurinn þarf að vera
kominn á Salgrenska-sjúkrahúsið, þar af fara fjórir tímar í
flug. Þegar þangað er komið er farið beint í aðgerð.
„Maður þarf að aðlagast því að vera viðbúinn kallinu,“
segir Kjartan. „Það þýðir ekki að boða sig í afmæli á
Hvammstanga. Ég reyni að hugsa um annað og skipulegg
ekkert fram í tímann, lofa engu eftir viku, mánuð eða þrjá
mánuði. Ég segi bara: „Ég geri það ef ég get.“ Það miðast
allt við að ég geti horfið með skömmum fyrirvara. Ég hef
gert það áður, var bara í göngutúr vestur í bæ þegar hjart-
að stoppaði.“
– Hvað ertu með í töskunni?
„Mér vitanlega eru komin nærföt og sokkar en svo er
einhver listi, snyrtibuddan er tilbúin og hleðslutækið á
ákveðnum stað fyrir síma, tölvan er í notkun en tilbúin til
flutnings, svo er ég með ónotaðan tannbursta og tann-
krem. En í raun er það ekki svo mikið sem þarf að pakka í
töskuna fyrir mig. Þetta er fyrst og fremst fyrir frúna, því
þegar ég er kominn út stendur hún úti á götu og þarf að
gera það upp við sig hvað hún gerir næstu klukkutímana.
Mér skilst að aðgerðin fari fram að nóttu til; það hefur
eitthvað með hraðann að gera.“
– En eiginkonan kemur með?
„Já, hún pakkar fyrir sig líka og fylgir mér út. Mér skilst
að hún fái að fylgja mér fram að svæfingu. Svo hefur hún
talað við prest úti, Ágúst Einarsson, sem heldur vel utan
fólk sem kemur í líffæraígræðslur, hjarta, lifur, nýru og
lungu. Hann er einmitt að missa sitt starf sem íslenskur
prestur en sænska kirkjan ætlar að taka embættið yfir.
Hann fær einhverjar greiðslur að heiman, en það stóð til
að leggja starfið af. Það er búið að segja upp þremur af
fjórum prestum erlendis skilst mér. Ágúst er látinn vita
þegar fólk er komið á ígræðslulistann, þannig að hann fái
upplýsingarnar strax og geti tekið á móti fólki.“
– Tekurðu bók með þér?
„Já, núna er ég með bók á stofuborðinu við hliðina á i-
podinum og fartölvunni, Góða dátann Svejk. Það stendur
til að færa það yfir á tölvuna, tólf diska þar sem Gísli Hall-
dórsson les. Ég efast ekki um að það verður skemmtilegt
að hlýða á það. Ég var einmitt að klára að lesa Stieg Lars-
son.“
– Lastu hana á sænsku til að æfa þig?
„Ég held að ég treysti á skandinavískuna. Hún hefur
gengið ágætlega, nema mér skilst að ég hafi óþarflega oft
brugðið fyrir mig spænskunni þegar ég var úti núna,
nokkuð sem ég hef úr golfferðunum.“
Hann bætir við að lokum.
„Síðan má alveg nefna það, að ég er á Facebook og þar
getur fólk fylgst með framvindu mála. Ég er með teljara
þar, sem segir hvað eru komnar margar vikur í biðinni.
Nú eru þær orðnar sextán.“
– Þannig að þú ferð að ná meðalbiðtímanum?
„Já, nú fer maður að bíða spenntari.“
’
Það þýðir ekki að boða
sig í afmæli á Hvammstanga.
Ég reyni að hugsa um annað
og skipulegg ekkert fram í tímann,
lofa engu eftir viku, mánuð
eða þrjá mánuði. Ég segi bara:
„Ég geri það ef ég get.“
Morgunblaðið/Golli
Kjartan Birgisson hefur beðið í tólf vikur eft-
ir því að komast að í hjartaígræðslu í Gauta-
borg. Hann hefur farið í ófáar hjartaaðgerðir.