SunnudagsMogginn - 15.08.2010, Blaðsíða 22

22 15. ágúst 2010
D
ánartíðni af völdum hjarta- og
æðasjúkdóma hefur farið
lækkandi bæði í Evrópu og
Bandaríkjunum, að sögn Axels
F. Sigurðssonar, sérfræðings í hjartalækn-
ingum.
„Rannsóknir Hjartaverndar hafa sýnt
sömu þróun hér á landi,“ segir hann.
„Spurningin er hinsvegar hverju beri að
þakka þennan árangur. Stafar hann af
framförum í meðferð hjartasjúkdóma eða
breyttu lífsmynstri? Rannsóknir benda til
þess að það sé hvort tveggja.“
Axel segir flest benda til að lífshættir séu
heilbrigðari en áður, dregið hafi úr reyk-
ingum og blóðfita sé almennt lægri. „Jafn-
framt hefur lyfjameðferð og annarri með-
ferð við hjarta-og æðasjúkdómum fleygt
fram.Þetta hefur leitt til þess að dánartíðni
af völdum hjarta-og æðasjúkdóma hefur
lækkað í flestum aldursflokkum, sem
jafnframt hefur í för með sér að fólk lifir
lengur en áður með sinn hjartasjúkdóm.
Þetta kann að vera dýrara fyrir sam-
félagið, því ef fólk lifir áfram með sinn
sjúkdóm, þá þarf það heilbrigðisþjónustu.
Tíðni hjartabilunar hefur til að mynda
aukist en hjartabilun er ástand sem skap-
ast vegna undirliggjandi hjartasjúkdóms. Í
mörgum tilvikum er hjartavöðvinn þá
orðinn mjög skaddaður og lífsgæði mjög
skert.“
Gott miðað við nágrannalönd
Axel segir að þjónusta við hjarta- og æða-
sjúklinga sé góð hér á landi. „Bráðaþjón-
ustan hefur verið í góðu horfi og meðferð
við bráðri kransæðastíflu hefur t.d. verið
mjög árangursrík hér, fólk fær viðeigandi
meðferð fljótt og það skiptir sköpum. Þá
er aðgengi að sérfræðingum hér á landi
frekar gott og biðtími stuttur, til dæmis ef
miðað er við hin Norðurlöndin. Því tel ég
stöðuna nokkuð góða miðað við okkar ná-
grannalönd.“
Axel telur þó að niðurskurður og hag-
ræðing á undanförnum árum hafi haft
áhrif á þjónustuna, t.d. hafi sameining
bráðamóttöku LSH breytt talsvert þjón-
ustumynstri við hjartasjúklinga um helg-
ar. Sparnaður og hagræðing sé þó ekki
einsdæmi fyrir Ísland.. „Það er víða ann-
ars staðar verið að reyna að reka þjón-
ustuna með eins litlum tilkostnaði og hægt
er, t.d á Norðurlöndunum. Það er ekki
nema eðlilegt að reynt sé að hagræða og
draga úr kostnaði. Þó þarf að gæta þess að
slíkar ráðstafanir séu vel ígrundaðar og
ekki tilviljanakenndar. Horfa þarf á afleið-
ingarnar bæði til skemmri og lengri tíma.“
Rannsóknir hafa sýnt að útbreiðsla
hjartabilunar í Bandaríkjunum og N-
Evrópu kann að vera á bilinu 2-4% og er
þá átt við öll forms sjúkdómsins. „Við höf-
um ekki íslenskar tölur, en ef við yfirfær-
um þetta á Ísland, þá má gera ráð fyrir að
um 8-12 þúsund Íslendingar séu með ein-
kenni hjartabilunar,“ segir Axel.
Í flestum tilvikum eru einkenni þó lítil.
Krefjandi sjúkdómur
Þ
etta er orðinn langur tími,“ segir Kjartan Birg-
isson sem kom heim úr rannsóknum í Svíþjóð í
vor en þá var tekin endanleg ákvörðun um að
hann væri kominn á biðlista eftir nýju hjarta.
– Það hefur verið léttir?
„Það verður léttir þegar þetta er búið,“ svarar hann
mildilega. „Það sem vinnur gegn mér er þrekleysið. Und-
anfarin ár hefur þrekið minnkað og minnkað hjá mér.
Núna er heilsan þannig að ég á erfitt með stystu göngu-
túra. Ég reyni að halda þreki með því að ganga en sama
hversu lítið ég geng, þá er það alltaf of mikið.“
Hann dokar áður en hann bætir við:
„Ég er eins og atvinnuletingi; maður reynir að gera
ekkert og leggur sig fram um að gera það vel – að taka
þátt í öllu sem máli skiptir í kringum sig. En þetta er ekki
skemmtilegt líf. Ég sé enga kosti við það að vera öryrki –
þó að ég sé áhugamaður um golf.“
Hann grettir sig.
„Ég treysti mér ekki einu sinni út á völl. Ég reyni að
koma mér út í Bása til að rifja þetta aðeins upp. Það er svo
skrítið að þegar þrekið er til staðar finnur maður ekki fyr-
ir erfiðum golfvelli. En bara það að labba inn og út úr
bílnum eru átök sem kosta mig óþarflega mikið af því
þreki sem ég hef hvern dag.“
– Hvað gerirðu seinnipart dags?
„Ég hvíli mig um miðjan daginn, vakna hress og fer í
sturtu. Er orðinn móður eftir sturtuna og reyni svo að
deila deginum niður, helst án þess að þurfa að vera mikið
sofandi. En svo kemur að því að ég get ekki meira þann
daginn.“
Gat aldrei hlaupið
Veikindi Kjartans gerðu snemma vart við sig. „Ég hef í
rauninni alltaf verið þreklítill en gaf því ekkert séns. Ég
tók þátt í íþróttum en gat aldrei hlaupið. Strax í æsku fann
ég að það var eitthvað sem gekk ekki enda fann ég mig í
lyftingum, borðtennis og badminton. Ég lék badminton í
mörg ár en ekki einliðaleiki, heldur tvíliða- og tvennd-
arleiki. Þá er hægt að stoppa og kasta mæðinni. En um leið
og þurfti að hlaupa réð ég ekki við það. Það gat ég aldrei.
Svo hætti ég öllum íþróttum fljótlega upp úr fermingu.
Ég var bara ungur og vitlaus og gerði ekkert nema að
reyna að skemma heilsuna enn frekar. Ég byrjaði svo aft-
ur upp úr tvítugu að reyna að hreyfa mig. Ég spilaði bad-
minton síðast vorið 2005, en 1. júní það ár fékk ég áfall þar
sem ég stóð úti á götu. Eftir það fékk ég bjargráð, sem er
meira stykki heldur en gangráður, og hann bjargaði mér
fyrir fjórum vikum þegar ég missti meðvitund heima við.
Frá vorinu 2005 þá hefur þetta verið hröð kúrfa niður á
við, þó með þeirri undantekningu að ég fór í lokuaðgerð
árið 2006, fjórðu lokuaðgerðina. Sú aðgerð gekk mjög vel
Lætur
slag
standa
Lífið hefur oft hangið á bláþræði
hjá Kjartani Birgissyni, sem bíður
eftir hjartaígræðslu og getur fengið
símtal á hverri stundu. Nú hann er
búinn að pakka í tösku og ætlar að
grípa með sér Góða dátann Svejk.