SunnudagsMogginn - 15.08.2010, Blaðsíða 28

28 15. ágúst 2010
Ý
msir eru mjög uppteknir af því hvernig
tekist er á við mál erlendis og nota það
sem mælikvarða á hvort rétt sé að farið
hérlendis. Einkum eru áberandi í þeim
hópi menn sem eru uppnæmir fyrir sjálfum sér,
menntun sinni og hæfni, sem þeir telja að gefi áliti
sínu og skoðunum aukna vigt og skáki sjón-
armiðum annarra, jafnvel óháð efni og rökum. Þeir
taka einatt þannig til orða, að í alvöru löndum
myndi þetta og hitt framferði landans aldrei verða
liðið, iðulega myndi verða hlegið að því og gott ef
einhver útlendingur væri ekki þegar farinn að
hlæja og ef mönnum er mikið niðri fyrir glittir fljótt
í bananalýðveldisstimpilinn og þar fram eftir göt-
unum. Þeir sjálfir tala sem sagt fyrir útlandið og
alvörulandið, en ekki bara fyrir hrokagikkinn sig,
og því eiga litlir karlar og heimaalningar að hlusta
og bugta sig. Og málskrafsmenn gapa upp í þetta
yfirlætisraus, nikkandi ótt og títt og þykir mikið til
koma. En þeir gapa þó mest, svo teygist á vöðvum,
ef um er að ræða „útlending“ sem stoppað hefur á
landinu í tvo til þrjá daga, og hefur áður skrifað í
„stórblað“, jafnvel fleiri en eina grein, eða kennt í
þekktum háskóla ásamt 4000 öðrum og étur upp
eftir umsjónarmönnum sínum hérlendum „fróð-
leik“ um íslensk dægurmál, eins og það væri af-
rakstur langvarandi rannsókna og vísindalegrar
fræðimennsku. Sá staðfestir auðvitað allt sem þeir
hafa sjálfir haldið fram. Þá þarf ekki lengur um að
binda og mikið nikkað. Hinni íslensku framgöngu
það sinnið verður bersýnilega ekki bjargað, og það
hræðilegasta af öllu er að „útlendingarnir“ eru vís-
ast þegar byrjaðir að hlæja. Þessi sérstaka blanda af
hroka, heimóttarskap, og minnimáttarkennd er
áhugaverð og einatt hægt að hafa gaman af henni.
Lýðræðið í minni pokann
En eitt afbrigði af þessum kveinstöfum um að hér
sé ekki kunnað til verka eins og hjá stóru strákun-
um í stóru löndunum er sérdeilis áhugavert. Víðast
í þeim löndum, sem þykir eftirsóknarvert að draga
dám af, er lýðræðishefðin og lýðræðiskrafan miklu
þróttmeiri og óbifanlegri en hér. Það þarf ekki að
sýta það. Þær þjóðir hafa einfaldlega miklu lengur
farið með stjórn eigin mála og notað aðferðir lýð-
ræðisins við þá stjórn. Og þá er undantekning-
arlítið átt við fulltrúalýðræðið. Hér hefur afbrigðið
hins vegar tekið stökkbreytingum með umdeil-
anlegum árangri. Það lýsir sér þannig að menn hafa
tekið ofurtrú á svo kölluðum faglegum ákvörð-
unum. Það hljómar svo sannarlega ekki illa. Enda
hafa fjölmiðlungar og spjallarar, sem eru æði lausir
í rásinni, á hvaða rás sem þeir eru vistaðir það og
það sinnið, gleypt afbrigðið hrátt og bera það
gagnrýnislaust áfram. En gallinn er bara sá, að sú
lausnin er verri en vandamálið sem hún á að leysa.
Látum vera að „fagmennirnir“ eru nú sjaldan jafn
faglegir og þeir vilja vera láta. Þarf þá ekki að nefna
til sögunnar „faglega“ Evrópufræðinga Samfylk-
ingarinnar né heldur „faglega“ stjórnmálafræðinga
sama flokks, sem sjaldgæft er að detti út úr sinni
rullu. Aðrir „fagmenn“ kunna sjálfsagt sitt fag, en
misvel þó, en það er aðeins lítill þáttur málsins.
Þess utan lúta þeir sínum lögmálum. Þeir eru hluti
af sinni klíku, sínum flokki (oftast án flokks-
skírteinis að sjálfsögðu) eða hluti af sínum fræði-
lega hóp, „sínum skóla“. Ekkert af þessu er ámæl-
isvert og enn þá síður ljótt. „Fagmenn“ eru af
þessum heimi og eiga að vera það. En það á þá
einnig að viðurkenna að þeir séu það og ekki vera
með látalæti um annað. Og það á ekki að færa þeim
völd, lýðræðisleg völd, sem þeir hafa aldrei fengið
umboð til hjá þeim eina aðila sem getur veitt það,
landslýðnum sjálfum. Til viðbótar umboðsleysinu
bætist iðulega ábyrgðarleysið. Vald án umboðs er
varhugavert. Vald án ábyrgðar er varhugaverðara.
Og vald, sem er bæði án umboðs og ábyrgðar er
stórvarasamt. Og það uppfyllir ekki þær lýðræð-
iskröfur, sem almennt er a.m.k. látið sem menn
vilji að sé inntak og mynd af því valdi sem fólkið í
landinu hefur framselt til annarra. Og það er svo
gaman af því, að þeir sem vísa til hinna stórvitru
útlendinga í alvörulöndunum, sem aldrei mundu
haga sér eins og bjálfarnir hér uppi á skerinu, eru
einmitt þeir sem hvetja til að færa valdið frá
„fulltrúum fólksins“ til „fagmannanna“, sem enga
ábyrgð bera í sínu umboðsleysi og enginn nær til.
Enginn getur kallað til ábyrgðar. Enginn spurt
spjörunum úr. Enginn getur beitt sér gegn og fellt
úr starfi sínu, í sveitarstjórn, löggjafarþingi eða
ríkisstjórn. Og hvers vegna skyldi það vera? Það
skyldi þó ekki vera vegna þess að hinir sömu gætu
aldrei öðlast slík völd þyrftu þeir að leita þeirra hjá
réttum aðila, fólkinu í landinu.
En hvað vill útlendingurinn?
Og það eykur skemmtanagildi þessa enn, að svo
vill til að engin hinna grónu lýðræðisþjóða er á
þessu róli, með einni undantekningu. Hún felst í
því valdaframsali sem fer fram alla daga ársins frá
ríkjum ESB, í örsmáum skrefum með agúrkuað-
ferðum valdasogsmanna, sem enginn hefur kosið
(Sneiðar eru skornar af „agúrkunni“ í svo örþunn-
um sneiðum að sér ekki á, en hún hverfur þó á
undraskömmum tíma). Stóru vestrænu þjóðirnar,
sem eru fullar af „útlendingum“, vita vel að lýð-
ræðið skilar ekki alltaf þeim árangri sem vonast er
eftir. Og þær vita að gallar þess eru margvíslegir og
jafnvel sumir fast að því óþolandi. En annað skárra
fyrirkomulag til að endurspegla vilja fjöldans hefur
ekki fundist, þrátt fyrir margvíslegar og oft hræði-
lega dýrkeyptar tilraunir. Og sú viðleitni veiklund-
aðra stjórnmálamanna, sem víkjast undan því að
taka þær ákvarðanir, sem þeir hafa ekki aðeins
umboð heldur skyldu til að taka og flytja það verk-
efni til umboðslausra og ábyrgðarlausra „fag-
manna“ er flótti gungunnar frá lýðræðinu. Það má
vel vera að í framhaldi af pottaglamri og ofbeldi,
sem litlu munaði að fámennt lögreglulið landsins
réði ekki við, hafi menn misst bæði kjark og dóm-
greind. Þeir haldi að það sé til vinsælda fallið að
axla ekki sín lýðræðislegu verkefni.Og það má vel
vera að svo sé nú um nokkra hríð. En þeir vin-
sældakapphlauparar þjóta eftir villigötunum, og
því fyrr sem þeir láta sig hverfa af vettvangi því
betra.
Viðskiptaráðherranum er ekki sætt
Viðskiptaráðherrann átti að vera fulltrúi fag-
mennskunnar í ríkisstjórninni. Það er ekkert að
því. Bara gott. En þó því aðeins að hann uppfylli
hin lýðræðislegu skilyrði. Stundum er bent á að í
Bandaríkjunum sitji ekki kjörnir fulltrúar í ráð-
herrasætum. En þá er þess að gæta að þeir sitja þar
allir sem einn á ábyrgð hins kjörna forseta. Þingið
getur sett forsetann af, en það er ekki auðveld leið
þótt það hafi stundum lagt af stað í slíka leiðangra.
Lítill vafi getur verið á að væri íslenski við-
skiptaráðherrann í sínu sæti í skjóli og á ábyrgð
stjórnmálaflokks, væri sá flokkur löngu búinn að
setja hann út. Ella væri ráðherrann fyrir löngu bú-
Hjólað upp Stórhöfða
í Vestmannaeyjum.
Reykjavíkurbréf 13.08.10
Um hlæjandi útlendinga og f