Skólablaðið - 01.03.1984, Blaðsíða 9

óvopnuðum
ránum
Dag einn eftir skóla nörruðu nokkrir
bekkjarfélagar mínir mig til þess að
hnupla frostpinnum frá Vidda kaup-
manni. Mér tókst að stela nokkrum
Pinnum og skundaði síðan hróðugur
heim á leið, sleikjandi frostpinna. En
þegar ég nálgaðist heimili mitt var skyndi-
lega gripið harkalega um öxl mér. Það
var amma. Ég átti sjaldnast aura og
hana grunaði strax hvernig í öllu lá.
.,Hvað ertu nú búinn að gera af þér
ormurinn þinn? Gengurðu um stelandi
ófétið þitt a tarna?“ En þótt amma hefði
hvassa tungu, þá var augnaráð henn-
ar mun hvassara og mér var lífsins ó-
mögulegt að ljúga, þegar augnaráð
hennar hvíldi á mér. Sannleikurinn kom
fljótt í ljós og amma dró mig með sér til
Vidda kaupmanns. Þegar þangað var
komið, varð ég að játa verknaðinn og
skila því sem var óétið af ránsfengnum.
Viddi varð samt sem áður ekki hýr á brá,
þegar ég afhenti honum þýfið, vegna
þess að frostpinnarnir höfðu heldur lát-
ið á sjá eftir dvölina í úlpuvasa mínum.
Hann hysjaði upp um sig buxurnar, alla
leið upp á miðja ýstru, með miklum
virðuleika og krafðist þess að amma
endurgreiddi honum pinnana. Síðan
rykkti hann buxunum aftur upp um sig;
þær leituðust nefnilega sífellt við að
renna niður brattann. En amma þurfti
svo sannarlega enga ýstru máli sínu tii
stuðnings, enda hafði hún líka munninn
fyrir neðan nefið. Hið eina sem gat sleg-
ið hana út af laginu í orðarimmum, var
þegar fölsku tennurnar losnuðu uppi í
henni, en það kom stundum fyrir, þeg-
ar hart var deilt. „Það er mest um vert
að þjófnaðurinn skuii vera upplýstur“,
sagði hún við kaupmanninn, „og ég ska!
svo sannarlega sjá til þess að svona
nokkuð komi ekki fyrir aftur. En við
skulum nú ekki vera að fárast yfir
pinnaræflunum, þeir eru hvort eð er
soddan sykursull og ekki viltu gera tann-
læknahelvítin ríkari en þau eru, Viddi
minn?“ Viddi kaupmaður hafði þekkt
ömmu um langt árabil og kinkaði þess
vegna kolli til samþykkis. Amma seild-
ist þá ofan í kápuvasa sinn og dró fram
neftóbaksdós og bauð Vidda í nefið.
Síðan hellti hún ríflegum skammti á
handarbak sitt, tóbakið myndaði lítið
fjall, sem því næst sogaðist upp í nasa-
holur ömmu minnar.
Árin liðu hvert á fætur öðru. Ég tók
landsprófið og kolféll. Þar með var
skólaganga mín á enda. Ég hóf vinnu,
því ekki gátum við amma lifað lengur á
ellistyrknum hennar. Amma var mál-
kunnug manni nokkrum, sem var verk-
stjóri í öskunni, og sá útvegaði mér
vinnu sem öskukarl. Ég vann og vann.
Tíminn leið hratt, hann æddi áfram,
ónotaður, því að hugsun þess er um-
gengst rusl allan liðlangan daginn, dofn-
ar smám saman og verður að lokum
samdauna ruslinu. Ég glímdi við rusla-
tunnurnar sérhvern dag, með frostbitið
andlit á nöprum vetrardögum, með nið-
urrignt hár í votviðrum. Enda þótt
hugsun mín væri einna líkust manni í
hjólastól, þá gerði ég mér samt grein
fyrir óréttlætinu sem bitnaði svo hart á
mér og ömmu. Kjör okkar voru alltaf
jafn slæm, samt virtust aðrir hafa allt
til alls. Og árin liðu, en ekkert breyttist.
Ég var eins og hamstur sem hamast dag
eftir dag í hlaupahjóli sínu, en það er
sama hversu hart hann leggur að sér,
hann er stöðugt á sama stað. Og þegar
hvasst var og vindurinn slóst framan í
mig, líkt og guð vildi löðrunga mig, sór
ég þess eið að einhvern tíma skyldi ég
rífa mig lausan úr þessari ánauð. Með
hverri ruslatunnu, sem ég tæmdi, jókst
hatrið í brjósti mínu, það settist þar að
og gróf um sig. Mest hataði ég þá menn
sem sáu um að viðhalda þessu óréttláta
kerfi, mennina sem komu fram í sjón-
varpinu á kvöldin og tönnluðust á sparn-
aði. Samt voru þeir í fötum sem kostuðu
jafn mikið og ég fékk í laun á mánuði.
En eftir því sem tíminn leið breyttist
hatur mitt í örvæntingu, því að allt benti
til þess að ég yrði fátækt öskukarlshró
það sem eftir væri ævinnar. Og örvænt-
ingin neyðir menn oft til þess að grípa
til örþrifaráða. Ég varð að komast upp
úr þeim forarpytti, sem þjóðfélagið
hafði fleygt mér í. En þar sem ég kunni
ekki hið lögboðna sund, varð ég að hafa
önnur ráð með að koma mér á þurrt,
eða drukkna að öðrum kosti.
9