SunnudagsMogginn - 30.01.2011, Blaðsíða 25

30. janúar 2011 25
hólminn var komið. Hættan er sú þegar æft
er meira af kappi en forsjá, minna er um
hvíld og aðlögun, að meiðslin verði enn
meiri og árangurinn takmarkaður. Við
sjáum það núna, að segja má í hvert skipti
sem talað er við þjálfara í efstu deild í hóp-
íþróttum og líka í einstaklingsíþróttum, að
þegar liðið nær ekki árangri, þá er það
vegna þess að of margir leikmenn eru
meiddir. Af hverju eru þessir leikmenn
meiddir? Sagan á bak við meiddan ein-
stakling er kostnaður framtíðarinnar.“
– Hafa forvarnir peningalegt gildi?
„Maður horfir í það að við erum komin
með dýr og mikil íþróttamannvirki og þar
þarf bæði teikningar og verkfræðihönnun
til þess að hlutirnir gangi upp, ekki viljum
við að húsin hrynji, en það sama þarf í
þjálfun einstaklinga sem æfa í öllum þess-
um höllum – það þarf skipulag og hug-
myndafræði til að einstaklingarnir bíði ekki
skaða af þeirri þjálfun sem þar fer fram.“
– Hvernig er hægt að stíga inn í?
„Nú er ég búinn að vera í þjálfun í 30 ár.
Það sem ég er alltaf að berjast fyrir er að
iðkendum þyki íþróttir skemmtilegar, þeir
nái árangri, bæti sig og heilsuna. En þegar
svona margir lenda í meiðslum hlýst af því
tilfinningalegt tjón því þeir ná ekki þeim
árangri sem þeir vonuðust eftir. Það er
mikið tap fyrir þann einstakling og þá sem
að honum standa. Ef álagið væri aðeins
minna væru líkur á að árangurinn yrði
betri en ella. Ég held það sé betri lausn. Ég
var nú svo heppinn að þjálfa bæði Guðjón
Val Sigurðsson og Gylfa Þór Sigurðsson
þegar á unglingsárum og lagði ríka áherslu
á að þeir fengju rétta þjálfun, tækju tillit til
að líkaminn þyrfti að hvílast og að álagið
yrði aldrei of mikið.“
– En hvað viltu segja við fólk sem les
þetta viðtal og vill komast í form?
„Við erum með vísindalega nálgun; það
er verið að þróa vísindalegar mælingar til
að skoða einstaklinga, gera ástand-
smælingar og fara dýpra í stoðkerfi og
vöðvakerfi en gert er. Það er mikilvægt að
menn reyni að byggja upp út frá því. Dæmi
um þetta er árangur Birgis Leifs Hafþórs-
sonar á golfvellinum í sumar. Hann fór í
gegnum kerfisbundnar mælingar og þjálf-
un, sem hjálpuðu honum að ná tökum á
sinni færni. Hann lenti í alvarlegum
meiðslum í fyrravetur, en síðan komum við
að þjálfun hans, ég og Pétur Jónsson
sjúkraþjálfari. Við erum með ákveðið kerfi
sem ástandsmælir einstaklinga og þróar
æfingar sem henta viðkomandi. Ekki bara
út frá líkamlegu ásigkomulagi, heldur líka
þeirri grein sem hann stundar. Æfingarnar
fyrir Birgi Leif voru sérsniðnar að hans
þörfum, sem skilaði sér í betra líkamlegu
ástandi og góðum árangri á golfvellinum.
Ég held það sé mikilvægt að stunda æfingar
sem henta þér og þínu stoðkerfi, ekki að
fara í sama pakkann og tuttugu aðrir. Er-
lendis er áherslan orðin miklu ríkari á ein-
staklingsmiðaða þjálfun en hópþjálfun, al-
veg eins og í skólakerfinu. Ef einstaklingur
í góðu formi fer í sama prógramm og ein-
staklingur sem ekki hefur hreyft sig í mörg
ár endar það illa. Það segir sig eiginlega
sjálft.“
– Hvernig á fólk að passa upp á sig í
vinnu?
„Það sem skiptir mestu máli í vinnu og
vinnustöðu er að sitja aldrei of lengi í einu.
Það er talað um 20 til 30 mínútur, annars
verður álagið of mikið á stoðkerfið. Það er
nauðsynlegt að standa upp og ganga upp og
niður stigana, bara til að koma blóðrásinni
á hreyfingu. Ég hef aldrei botnað í öng-
þveitinu fyrir framan skóla og líkamsrækt-
arstöðvar þar sem fólk ætlar að leggja alveg
upp við dyr. Það er allt í lagi að ganga að
líkamsræktarstöðinni og ég held að öllum
krökkum sé hollt að fara gangandi í skól-
ann.“
að hafa getuna til þess – það þarf að skoða
stoðkerfið í heild sinni, mýkt og jafnvægi,
og leggja áherslu á alla þætti þjálfunar-
innar. Sem betur fer erum við með há-
skólanám sem stuðlar að vísindalegri þjálf-
un, en hættan er sú að þeir sem vilja selja
fólki skjótfenginn árangur eigi meira upp á
pallborðið en þeir sem vilja gera þetta á
vísindalegan hátt.“
– Hvað segirðu um tilbúnar líkamsrækt-
araðferðir eins og Crossfit eða Boot Camp?
„Ég held að átaksþjálfun komi alltaf til
með að misheppnast. Ef við skoðum
íþróttasöguna var fyrr á árum valið í lands-
lið í handbolta þremur vikum fyrir keppni,
mannskapnum var djöflað út aftur á bak og
áfram og árangurinn var enginn. Ég get
tekið dæmi um HM árið 1978 í Danmörku,
þar sem okkur gekk mjög illa. Fyrir ólymp-
íuleikana í Seúl var sömuleiðis mikil átaks-
þjálfun og liðið í mikilli ofþjálfun þegar á
um með fartölvu í fanginu. Þess í stað ætti
að leggja áherslu á æfingar sem rétta úr
manni.“
– Ætti fólk að gera meira af því að standa
við skrifborðið?
„Það er fín lausn til þess að minnka álag
á bakið – það er bara af hinu góða.“
– Er nauðsynlegt að fara í ástandsskoðun
með líkamann eins og bíla?
„Þegar fólk byrjar í líkamsþjálfun er
nauðsynlegt að átta sig á því hvað það gerði
mánuði og ár á undan, og einnig á því
hvert er markmiðið með þjálfuninni. Það
hafa verið sýndir þættir eins og The Biggest
Loser, þar sem fólk keppir í því að ná af sér
aukakílóunum. En það er ekki góð leið til
að ná af sér aukakílóum. Það er spurning
um lífsstíl og langan tíma í aðlögun að
bættu líferni. Ég mæli með heilsufarsmæl-
ingum því það er ekki nóg að hafa löng-
unina til þess að ná árangri, það verður líka
„Þeir sem stunda ákveðna íþrótt
þurfa að gera æfingar sem eru
sérhæfðar fyrir þá grein,“ segir
Gauti, sem hefur verið með
íþróttamenn úr ýmsum greinum í
sérþjálfun.
„Þeir sem eru með brjósklos í
baki þurfa sömuleiðis að gera æf-
ingar við hæfi. Ef það er ekki gert
er hætta á að illa fari. Við erum
komin mjög langt í þróun æf-
ingakerfa fyrir líkamann. Vandinn
er hins vegar sá að margir eru
enn að nota gömlu aðferðirnar.
Þess vegna er mikilvægt að vera
gagnrýninn á þær æfingar sen
gerðar eru og að þeir sem eru að
leiðbeina fólki í þjálfun tileinki sér
nýjungar.“
Gauti er með hópa í þjálfunsem
gera líkamsæfingar til að styðja
við golfiðkun sína. „Þegar kemur
að æfingum fyrir kylfinga er mik-
ilvægt að æfingarnar séu sér-
sniðnar að íþróttinni, þörfum
hvers einstaklings og getu hans,“
segir hann.
„Golf er íþrótt sem krefst ná-
kvæmni og samhæfingar. Við er-
um að tala um fínhreyfingar og
mýkt. Einstaklingar sem ætla sér
að ná árangri í golfi þurfa því að
hafa það leiðarljósi þegar þeir eru
að undirbúa sig með vetrar-
æfingum, annars er hætta á að
golfsumarið verði lítið skemmti-
legt.“
Golf krefst ná-
kvæmni og
samhæfingar
Gauti segir forvarnir fela í sér mikinn sparnað fyrir heilbrigðiskerfið. „Það
er mikilvægt að við spörum ekki eyrinn en hendum krónunni. Það er
hægt að koma í veg fyrir mikinn kostnað fyrir lítið fé. Það má til dæmis
greina veikleika í stoðkerfi íþróttamanna í víðri merkingu þess orðs með
kerfisbundinni greiningu fagfólks og ég er viss um að það myndi skila
okkur minni meiðslum og minni kostnaði, bæði í nútíma og framtíð.
Íslenskt fyrirtæki hefur hannað greiningarbúnað, sem við höfum þró-
að með þeim, og hann mælir þessa veikleika á mjög áhrifaríkan hátt.
Fyrirtækið nefnist Kine og er starfandi í Hafnarfirði. Ef við bara fækkum
krossbandaslitum um 10%, þá erum við farin að spara á bilinu 30 til 50
milljónir á ári. Vandamál í hné er langvinnt hjá þorra fólks sem lendir í
vandræðum og orsakar oft önnur vandamál til hliðar við það. Þess
vegna er mikilvægt að greina veikleikana á meðan einstaklingar eru ung-
ir.
Ég sé fyrir mér aukna tíðni álagseinkenna í stoðkerfinu á næstu árum.
Það er vegna þess hve kappið er orðið mikið. Þegar einstaklingar leggja
mikið á kerfið, þá eru miklar líkur á að þeir þrói með sér kvilla í baki,
herðum og fótleggjum. Sumir þeirra eru óafturkræfir, aðrir lagast með
tíð og tíma, en flestir koma til með að minnka afköst einstaklingsins í
framtíðinni.“
Spörum ekki eyrinn,
en hendum krónunni