SunnudagsMogginn - 30.01.2011, Blaðsíða 33

30. janúar 2011 33
Eftir byltinguna í Túnis blása ferskir vindar um samfélagið og breytingarnargerast hratt. Í hillum bókabúða eru til sölu bækur, sem um árabil hafa veriðbannaðar. Fjölmiðlar eru hálfráðvilltir í hinu nýfengna frelsi. Á blaðinu LaPresse hefur Faouzia Mezzi, sem um tíma var bannað að skrifa á meðan hinn
brottflúni Zine el-Abidine Ben Ali var við völd, tekið forustuna. Ritstjóri blaðsins hefur
verið sviptur völdum þótt enn hafi hann skrifstofustólinn sinn og ráfi um ritstjórnina.
Uppreisnin í Túnis kom neðan frá. Óbeitin á Ben Ali, Leilu Trabelsi, eiginkonu hans, og
þeirra spilltu ættmennum og vinum var orðin alger og þegar grænmetissalinn Mohammed
Bouazizi kveikti í sér leystist gremjan úr læðingi.
Enginn veit hvað tekur við í Túnis eða hvort vindar frelsis og lýðræðis munu halda
áfram að blása um samfélagið og margir spyrja sig hvort í landinu muni rísa stjórn bók-
stafstrúarmanna. Nú eru þeir dreifðir og myndu að mati sérfræðinga í mesta lagi ná 20%
fylgi, en þeir munu verða meira áberandi á götum úti með hverjum deginum sem líður.
Rachid Gannouchi er leiðtogi túniskra íslamista. Hann hefur verið í útlegð, en hyggst nú
snúa aftur. Í viðtali við Der Spiegel fyrir tæpri viku kvaðst hann vilja jafnrétti kynjanna og
ekki gera kröfu til þess að sharia-lög verði tekin upp: „Nú þarf Túnis á frelsi að halda og að
byggja upp raunverulegt lýðræði.“
Yadh Ben Achour, rithöfundur, lögmaður og sérfræðingur í Kóraninum, hyggst leggja
drög að nýja Túnis, þótt ekki fái hann að gera það einn. Hann vill koma á lýðræði og setja
valdhöfunum skorður, sérstaklega forsetaembættinu: „Það er eðli lýðræðisins. Sá sem
sigrar fær ekki að tæma bikar sigursins í botn, um það snýst það.“
Hræringarnar í Túnis hafa smitað út frá sér í arabaheiminum. Þegar leiðtogar araba-
landanna hittust í Sharm al-Sheikh í Egyptalandi fyrr í mánuðinum var Amr Moussa,
leiðtogi Arababandalagsins, ómyrkur í máli: „Byltingin í Túnis er ekki langt frá okkur
lengur. Hinn arabíski borgari er reiðari og óánægðri en nokkru sinni. Fátæktin, atvinnu-
leysið og samdrátturinn hefur brotið hina arabísku sál.“
Næstur tók til máls Hosni Mubarak, forseti Egyptalands. Hann nefndi Túnis ekki einu
orði. Á föstudag mótmæltu þúsundir manna í Kaíró og flugust á við lögreglu. Mohamed
ElBaradei, handhafi friðarverðlauna Nóbels, sem hefur beitt sér gegn Mubarak, var hand-
tekinn. En það er ekki bara Egyptaland. Í Alsír, Jórdaníu, Súdan, Óman, Máritaníu og
Jemen kraumar óánægjan. Ástandið er verra í flestum arabaríkjum, sem eru 21 auk Palest-
ínu, en í Túnis. 53,4% araba eru undir 24 ára aldri og þrír fjórðu þeirra eru án atvinnu. Það
eru 190 milljónir manna.
Í Írak átti að koma á lýðræði í krafti vestrænna innrásarherja og lýðræðið átti að fara um
arabaheiminn sem eldur í sinu. Það bál kviknaði aldrei. Nú er hins vegar hafið neistaflug.
Vestræn stjórnvöld koma þar hvergi nærri og hafa reyndar stutt valdhafana þrátt fyrir
stjórnarfar þeirra af ótta við það, sem tekið gæti við af þeim – valdhafa, sem ekki sitja í
krafti vinsælda, heldur ógnar og öryggissveita.
ElBaradei kveðst vona að atburðirnir í arabaheiminum séu fyrirboði „arabísks vors“.
Nágrannarnir hafi alltaf horft til Egyptalands í leit að fyrirmynd. „Ég vona að heimkynni
mín heyri til fyrstu landanna þar sem frelsi og lýðræði fái að blómstra. Það sem Túnisbúar
geta ættum við Egyptar einnig að vera færir um.“
Arabískt vor
„Matthew McConaughey eignaðist
sitt fyrsta barn 39 ára og hann er
toppmaður. Þannig að ég er ekkert
að stressa mig á því að krakka mig
upp.“
Egill „Gillz“ Einarsson í samtali við Monitor.
„Verðlaunaféð.“
Li Na frá Kína, fyrsti Asíubúinn sem kemst í und-
anúrslit risamóts í tennis, spurð hvað
dreif hana áfram gegn Caroline
Wozniacki frá Danmörku, þeirri
bestu í heimi, á opna ástralska
mótinu.
„Innanríkisráðu-
neytið hefur að gera
með lax í ferskvatni,
en viðskiptaráðu-
neytið ef hann er í
saltvatni. Mér skilst
að málið flækist
enn eftir að búið
er að reykja
hann.“
Obama Bandaríkja-
forseta finnst stjórnkerfið of
flókið.
„Ég veit að íhaldið er órólegt
hérna því þeir vilja ekki stjórnlaga-
þing. Þeir eru skíthræddir um það að
þá verði komin ákvæði sem þjóðin
hefur lengi kallað eftir og barist fyr-
ir sem er að auðlindirnar verði í
þjóðareign.“
Jóhanna Sigurðardóttir forsætisráðherra eftir að
Hæstiréttur úrskurðaði kosningar til Stjórnlaga-
þings ógildar.
„Hann vildi fá það besta
fram í hverjum ein-
staklingi og að hæfi-
leikar hvers og eins
fengju að njóta sín.“
Sigríður Bryndís Baldvins-
dóttir öfgaþjóðernissinni um
Adolf nokkurn Hitler í viðtali
við DV.
„[Fyrri hálfleik-
urinn] var ekki
liðinu sam-
boðinn.“
Guðmundur Guðmunds-
son landsliðsþjálfari eftir
tap gegn Spánverjum.
Ummæli vikunnar
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Stofnað 1913
Útgefandi: Óskar Magnússon
Ritstjórar: Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri: Karl Blöndal
væri samt það skásta við slíkar aðstæður. En fleiri
atriði komu til. Einn hinna „kjörnu“, Andrés
Magnússon, fékk útgefið kjörbréf þótt ljóst væri
orðið að hann var á kjördegi varaþingmaður
Vinstri grænna, en þingmenn og varaþingmenn
voru ekki kjörgengir skv. skýru ákvæði sérlag-
anna. Þessi einstaklingur, sem ætlaði að eigin sögn
að breyta stjórnarskránni í réttlætisátt, skilaði
ekki inn sínu kjörbréfi sjálfviljugur. Það vandamál
hans er nú leyst, hvað sem samviskunni líður. Þá
er full ástæða til að vekja athygli fólks á svoköll-
uðum „sætishlut“ sem var forsenda þess að menn
teldust hafa náð kosningu, en eitt kæruatriða Óð-
ins Sigþórssonar laut að því. Er skorað á menn að
lesa sér til um það atriði á vef Hæstaréttar en hafa
þó vænan skammt af höfuðverkjatöflum og vatns-
glas við höndina. Ein skýrasta málsgrein um þetta
atriði er þessi: Kjósendur í stjórnlagaþingskosn-
ingunni voru óvenju duglegir að raða frambjóð-
endum en að meðaltali voru 14,8 frambjóðendur
tilnefndir á hverjum seðli. Í kosningunni reyndust
tæp 17%, atkvæða eða réttara sagt atkvæðisgilda,
ekki rata á leiðarenda. Þetta er lágt hlutfall m.v.
hinn mikla fjölda frambjóðenda sem nam 522. En
afleiðingin var engu að síður sú að síðustu 14 fram-
bjóðendurnir, sem náðu kjöri, höfðu ekki hlotið
tilfærð næg atkvæði til að eiga fyrir fullum sætis-
hlut og höfðu þó – eins og lögin mæla fyrir um – öll
færanleg atkvæði verið færð til 25 efstu frambjóð-
endanna. „Engin atkvæði sátu að lokum eftir hjá
hinum 497 sem ekki náðu kjöri.“ (leturbr. í endur-
útskrift Hrd.) Ekki verður séð að Hæstiréttur taki
afstöðu til þessa kæruatriðis, enda þá þegar komin
fram ærin ástæða til að ógilda kosningarnar.
Skýringar á þessu „sætishlutar“-máli í endur-
ritinu eru mun lengri og flækjustigið verulegt.
Vafalaust er að fáir, eða kannski nær engir kjós-
enda sem mættu á kjörstað, skildu nokkuð í því
kosningakerfi sem notað var. Sama hefur gilt um
frambjóðendur. Hvers vegna í ósköpunum er
staðið þannig að verki? Svo endurnýtt sé gömul
sögn um Schengen-samkomulagið má segja eft-
irfarandi um reglurnar um „sætishlut“ í lögunum:
Aðeins þrír menn í heiminum skilja regluna. Einn
er indverskur prófessor, sem lést fyrir fáeinum
misserum. Annar missti vitið við vinnslu málsins
og er nú talinn reika um í regnskógum Suður-
Ameríku. Sá þriðji er vanhæfur til að fjalla um það,
því hann skellti sér í framboð til stjórnlagaþings
eftir að hann var búinn að fá stjórnmálamenn sem
botnuðu ekki neitt í neinu til að lögfesta regluna.
Morgunblaðið/Kristinn
enda“