SunnudagsMogginn - 13.03.2011, Blaðsíða 23

13. mars 2011 23
annað að sjá en Gjástykki væri einn af
frambærilegustu kostunum, segir Jón
Helgi. „Fjármálaráðherra sagði nýlega
að beðið verði eftir niðurstöðum úr
rammaáætlun um virkjunarkosti áður
en farið verði í virkjanir í neðri Þjórsá.
Hvers vegna á ekki það sama að gilda
um Gjástykki sem hefur gilt skipulag
sem gerir ráð fyrir orkuvinnslu á 2% af
svæðinu? Sveitarstjórnir hafa takmark-
aðan eða engan áhuga á friðlýsingu
svæðisins enda vita þau sem er að
markmiðið með því er að bregða fæti
fyrir uppbyggingu iðnaðar á svæðinu.
Hvað annað skýrir að þetta svæði sé
ekki metið eftir niðurstöðu rammaáætl-
unar?“
Ekki hent fyrir borð
Eftir að viljayfirlýsing við Alcoa var ekki
framlengd var gengið frá viljayfirlýsingu
milli sveitarfélaganna Skútustaðahrepps,
Þingeyjarsveitar, Norðurþings og rík-
isins. Stofnuð var svokölluð NAUST-
nefnd sem hefur það hlutverk að finna
kaupendur að orkunni í Þingeyj-
arsýslum. Í henni eru fulltrúar sveitar-
félaganna, Landsvirkjunar og ríkisins.
„Við samþykktum að fara þessa leið eft-
ir að iðnaðarráðherra hafði fullyrt við
okkur að verkefnið með Alcoa ætti
sömu möguleika og önnur verkefni í
þessu ferli, þessum klára möguleika
okkar til uppbyggingar yrði ekki hent
fyrir borð.“
Sú nefnd átti samkvæmt viljayfirlýs-
ingunni að skila áfangaskýrslu í maí á
síðasta ári og svo átti að hefja samn-
ingaviðræður við þá aðila sem metnir
voru fýsilegastir. Niðurstaðan kom í
skýrslu í vor, þar sem verkefnið með
Alcoa og bygging álvers á vegum kín-
versks fyrirtækis voru metnir bestu
kostirnir. „Málið var hinsvegar það að
seinni hluti verkefnisins, það er að
semja við þessa aðila, varð að engu. Við
vitum ekki hvort rætt hafi verið við
þessa aðila af alvoru og höfum reyndar
efasemdir um að svo sé. Í stað þess var
settur á stað spuni um að Alcoa hefði í
raun ekki áhuga á verkefninu, það væru
bara starfsmenn Alcoa á Íslandi sem
hefðu áhuga. Ég vona að heimsókn
æðstu stjórnenda Alcoa í febrúar hafi
fært stjórnvöldum heim sanninn um að
áhugi fyrirtækisins á verkefninu er
raunverulegur.“
Jón Helgi gengst við því að vera
álverssinni „sem er auðvitað hræðilegt
hlutskipti, eða þannig. Sérstaklega fyrir
mig, líffræðinginn, sem hef nú frekar
lítið þol fyrir lúpínu og sígrænum
trjám.“
Hann segir menn í Norðurþingi
óspart hvatta til að huga að öðrum
möguleikum í atvinnuuppbyggingu en
vandamálið sé að á þeim fimm árum,
sem hann hefur komið að þessu verk-
efni, hafi hann ekki rekist á neitt verk-
efni sem jafnist á við byggingu álvers á
vegum Alcoa. Ekkert annað verkefni
virðist skapa jafn mörg störf eða vera
jafn umhverfisvænt eða hafa sama fjár-
hagslega styrk.
„Við höfum enga fordóma fyrir öðr-
um möguleikum, finnst að mörgu leyti
tilhugsunin um fleiri en eitt fyrirtæki
bara spennandi. Við höfum skoðað alla
kosti með jákvæðum hug. En verkefnið
þarf þó að vera af þeirri stærð að það
geti staðið undir nauðsynlegri uppbygg-
ingu á innviðum svo sem línulögnum.
Þar erum við að tala um orkukaupanda
eða kaupendur sem þurfa um 250
megavött af orku og möguleika á að
skapa 500-700 störf.“
Orkan skapi störf
Jón Helgi heldur reyndar að þær breyt-
ingar sem Landsvirkjun hefur viljað
gera á samningum, í þá veru að kaup-
andinn og Landsvirkjun skipti með sér
áhættu af því hvort næg orka næst, séu
skynsamlegar og hægt sé að semja um
þær. „Ég vek reyndar athygli á því að
nú er ekki lengur hægt að flytja orku
inn á svæðið tímabundið eins og rætt
var um í upphafi. Við erum auðvitað
sammála því að sem hæst verð fáist fyr-
ir orkuna en leggjum meiri áherslu á
það að orkan skapi störf og umsvif í
okkar samfélagi þannig að samfélag í
Þingeyjarsýslum fái viðspyrnu til vaxtar
og endurreisnar.“
Jón Helgi telur líklegt að mun meira
orkumagn sé á háhitasvæðum í Þingeyj-
arsýslum heldur en 400 megavött og
bendir á, að búið er að klára umhverf-
isferla eða umhverfismöt fyrir um 525
megawöttum af orku í Þingeyjarsýslum.
„Vitaskuld er runnið upp fyrir okkur
að samið hafi verið um það að álver á
Bakka yrði ekki byggt þegar núverandi
ríkisstjórn var mynduð. Það er hundfúlt
að hlaupa alltaf á vegg þegar þetta
verkefni kemur upp. Heiðarlegra hefði
verið að segja okkur það í upphafi. Flest
gerum við ráð fyrir að þurfa að sitja af
okkur núverandi ríkisstjórn áður en
nokkuð gerist í framkvæmdum í Þing-
eyjarsýslum.“
En mótlætið herðir menn bara, að
sögn Jóns Helga, í þeirri ætlan að orkan
í Þingeyjarsýslum verði nýtt til að
byggja upp atvinnu þar og breyta ára-
tuga hnignun í vöxt. „Tvö ár eru ekki
svo langur tími í þingeyskri sögu. Eitt
er þó klárt, reyni menn að nýta orkuna
án þess að þessir hagsmunir okkar séu
tryggðir, þá munu menn upplifa nýja
Laxárdeilu. Þar sem hefðbundnum bar-
áttuaðferðum Þingeyinga verður beitt af
fullri hörku!“
Morgunblaðið/Atli Vigfússon
Jón Helgi horfir eins og fleiri til Þeistareykja varðandi atvinnuuppbyggingu.
Morgunblaðið/RAX
’
Það er hámark
hræsninnar í ljósi
þess að það er hinu
sameiginlega mati að
kenna að upplýsingarnar
um orkumagn eru ekki
nægilega góðar.