SunnudagsMogginn - 04.09.2011, Qupperneq 30

30 4. september 2011
Þ
jóðin kemst í uppnám, þegar hún
sér peninga. Það sást á síðustu ár-
unum fyrir hrun og það sést nú,
þegar milljarðatugir blasa við á
Grímsstöðum á Fjöllum. Auðvitað er hægt að
líta á fyrirhugaðar fjárfestingar Huang Nubo
út frá stórpólitísku sjórnarhorni eins og
Financial Times augljóslega gerir. Víglundur
Þorsteinsson spurði mig hvað Kínverjar
þyrftu að kaupa margar jarðir til viðbótar frá
Jökulsá á Fjöllum í Þistilfjörð til þess að eiga
norðausturhorn Íslands allt. Það er athyglis-
verð spurning en í ljósi þeirrar athygli, sem
málið vekur í öðrum löndum, getum við sagt
sem svo: Er ekki bara gott að gömlu
nýlenduveldin í Evrópu, sem hafa litið niður
til okkar í kjölfar hrunsins, átti sig á því, að
það eru til önnur stórveldi, sem sýna okkur
áhuga?!
En lítum okkur nær. Ef eitthvað er að
marka fréttir um þetta mál hefur Huang
Nubo í hyggju að fjárfesta fyrir 10-20 millj-
arða á þessu svæði. Af gamalli reynzlu veit
ég að vísu að stundum er svona peningaflóð
bara í fjölmiðlum og ekki annars staðar.
Verði um slíkar fjárfestingar að ræða á
þessu svæði er ljóst að til þess að þær standi
undir sér og skili einhverjum arði þarf að
flytja þangað mikinn fjölda fólks til þess að
nýta sér aðstöðuna. Huang Nubo kveðst
ætla að kaupa nokkrar flugvélar til þess að
flytja þetta fólk frá Kína. Þar er nóg af fólki,
sem býr við vaxandi velmegun.
Við hljótum hins vegar að spyrja okkur
þeirrar spurningar, hvort þetta landsvæði
og reyndar önnur á Íslandi þoli þann mikla
mannfjölda, sem fjárfestingin kallar á. Þola
Herðubreiðarlindir slíkan átroðning, svo að
dæmi sé nefnt. Er ekki álitamál, hvort þær
þoli þann fjölda, sem þar hefur haft við-
komu á undanförnum árum og áratugum?
Hugmyndir Huang Nubo eru skemmti-
legar að því leyti til að hann sér þetta land
með gests augum og sér kannski þess vegna
betur þau tækifæri, sem þetta tiltekna
landsvæði hefur upp á að bjóða, en við höf-
um gert, en um leið setur hann á dagskrá
þessa áleitnu spurningu: hvað þolir náttúra
Ísland mikinn ferðamannastraum? Of
margir ferðamenn hafa ekki verið vanda-
mál en fjöldi þeirra getur orðið of mikill.
Annað, sem vakti athygli mína í fréttum
af þessum áformum, voru hugmyndir
Huang Nubo um tengingu við Vatnajökuls-
þjóðgarð. Hvað á hann við? Hvers konar
tengingu? Er hann að tala um fram-
kvæmdir? Er hann að tala um vegagerð?
Þetta þarf að liggja ljóst fyrir. Og þá jafn-
framt, hvort hinn kínverski fjárfestir er
með frekari framkvæmdir í huga en að reisa
eitt hótel og byggja upp einn golfvöll.
Stór þáttur í töfrum óbyggðanna er að þær
eru óbyggðir. Þar eru ekki vegir með varan-
legu slitlagi. Þar eru ekki brýr. Þar eru ekki
benzínstöðvar. Þar eru ekki fjallahótel. Þar
eru auðnir og óspillt náttúra, svartir sandar
og hvítir jöklar, gróður hér og þar, jökulár og
önnur fallvötn. Þessi svæði eru stundum erf-
ið yfirferðar. Það er ein af ástæðunum fyrir
því, að það er skemmtilegt að ferðast um
þau.
Við höfum nú þegar spillt óbyggðunum á
miðhálendinu og austur af með of miklum
framkvæmdum. Sumar þeirra voru orðnar
að veruleika áður en fólk vaknaði til vitundar
um mikilvægi þess að halda óbyggðunum
ósnortnum. Í þessu felst ekki, að það megi
ekki ferðast um þær, en það á að gera á þann
veg, sem hentar þessu landsvæði en ekki
með þeim hætti, sem hentar mannfólkinu.
Æskuvinur minni, Halldór Blöndal, var
einu sinni samgönguráðherra. Við deildum
hart um það á fundi á Akureyri, hvort leggja
ætti vegi um hálendið umfram það sem orðið
er. Mig minnir að ég hafi notið stuðnings eins
fundarmanna við þau sjónarmið að á hálendi
Íslands ættu engar frekari framkvæmdir að
fara fram.
Ég hef ekki breytt um skoðun. Þvert á
móti. Það á ekki að leyfa neinar fram-
kvæmdir til að tengja saman Vatnajökuls-
þjóðgarð og Grímsstaði á Fjöllum. En
kannski er með þessum athugasemdum lagt
meira í orð Huang Nubo en efni standa til.
Þetta mál snýst ekki um „hræðslu við út-
lendinga“, eins og Jóhanna Sigurðardóttir
forsætisráðherra gaf í skyn í samtali við RÚV
á dögunum. Það er of lágkúrulegur málflutn-
ingur til að hæfa þeim sem gegnir embætti
forsætisráðherra á Íslandi. Það snýst að
hluta til um meðferð okkar á og umgengni
við landið og náttúru þess.
En aðrir þættir þess eru stórpólitískir.
Mundi Jóhanna selja Gullfoss ef nógu hátt
tilboð kæmi í hann? Gullfoss verður ekki
fluttur á brott en það væri hægt að umgang-
ast fossinn og nágrenni hans þannig að til
skammar væri. Mundi það ekki særa tilfinn-
ingalíf okkar ef Gullfoss væri í eigu útlend-
inga? Væri í þeim sársauka fólgin „hræðsla
við útlendinga“? Við Íslendingar gætum
ekki komið til Kína og keypt hvað sem væri,
jafnvel þótt við hefðum peninga til.
Væri í okkar augum sjálfsagt að nokkur
kínversk stórfyrirtæki, byggingarfyrirtæki
og skipafyrirtæki keyptu upp norðaustur-
hornið, byggðu þar höfn og notuðu til um-
skipunar vegna flutninga um norðurleiðina?
Það væri erlend fjárfesting en er endilega
víst að það hentaði okkar hagsmunum að
það yrði til „Chinatown“ á Langanesi, svo
vísað sé til slíkra hverfa í erlendum stór-
borgum. En hér skal tekið skýrt fram, að í
mínum augum eru Kínverjar ekki verri fjár-
festar en aðrir erlendir fjárfestar.
Við erum fámenn þjóð í fallegu landi. Það
er enginn vandi að kaupa þetta allt upp með
litlum peningum á mælikvarða stórþjóð-
anna.
Með þessum rökum leyfi ég mér að lýsa
stuðningi við þá varkárni, sem Ögmundur
Jónasson innanríkisráðherra hefur lýst í
þessu máli. Það er meiri skynsemi í pólitík
Ögmundar en ábyrgðarlausu tali um að hér
eigi að opna allar dyr upp á gátt, þótt asni
klyfjaður gulli sé með í för.
Hvað á Huang Nubo við með
tengingu við Vatnajökulsþjóðgarð?
Af innlendum
vettvangi …
Styrmir Gunnarsson
styrmir@mbl.is
É
g veit að ég segi fyrir hvert einasta sund að ég
vilji ekki synda en að þessu sinni meina ég það.
Ef ég syndi sex sinnum og vinn sex gull þá er ég
hetja en ef ég syndi sjö sinnum og vinn bara
sex gull hefur mér mistekist.“
Ekki var lítið í húfi þegar Bandaríkjamaðurinn Mark
Spitz lét þessi orð falla við fréttamann ABC-sjónvarps-
stöðvarinnar fáeinum mínútum fyrir keppni í 100 metra
skriðsundi á Ólympíuleikunum í München á þessum
degi árið 1972. Spitz hafði þegar unnið til sex gull-
verðlauna og sett í þeim sundgreinum jafnmörg heims-
met. Takmarkinu var náð en suðað var í honum að
þreyta sjöunda sundið. Hann lét tilleiðast. Ekki átti
kappinn eftir að sjá eftir því, hann skilaði sér auðvitað
fyrstur í mark – á nýju heimsmeti.
Spitz var fyrsti maðurinn í sögunni til að vinna til sjö
gullverðlauna á einum og sömu Ólympíuleikunum og
afrek hans var ekki bætt fyrr en annar bandarískur
sundmaður, Michael Phelps, gerði sér lítið fyrir og vann
til átta gullverðlauna í Beijing fyrir þremur árum. Alls
vann Spitz til níu gullverðlauna á Ólympíuleikum en
hann stóð í tvígang á efsta palli í Mexíkó 1968. Raunar
hafði hann lýst því yfir að hann hygðist vinna til sex
gullverðlauna á þeim leikum (enda var hann handhafi
tíu heimsmeta á þeim tíma) en náði sér ekki almennilega
á strik þegar á hólminn var komið. Gullin tvö komu í
boðsundum. Þeim vonbrigðum svaraði Spitz með því að
æfa eins og skepna næstu fjögur árin og ná takmarkinu í
München – og rúmlega það.
Spitz var gríðarlegur keppnismaður og enginn hafði
roð við honum á endasprettinum. Allt snerist um að
byrja sundið nægilega vel. Það tókst honum í München.
Sigur Spitz í öllum greinum var öruggur, nema í 100
metra skriðsundi (sem hann óttaðist fyrirfram). Þar var
hann hálfu sundtaki á undan næsta manni.
Forðað undan hryðjuverkamönnum
Kvöldið eftir lokasundið réðust palestínskir hryðju-
verkamenn inn í ólympíuþorpið og myrtu ellefu ísr-
aelska keppendur. Forsvarsmenn bandaríska liðsins ótt-
uðust að Spitz, sem er gyðingur, gæti verið skotmark
ódæðismannanna og var hann sendur með hraði heim.
Ólympíuleikarnir 1972 voru hið fullkomna mót hjá
Mark Spitz og að því loknu lagði hann skýluna á hilluna
– aðeins 22 ára gamall. Í samtölum eftir leikana iðraðist
hann einskis. „Ég hef náð öllum mínum markmiðum.“
Lengi á eftir var Spitz reglulega spurður hvort hann
ætlaði ekki að stinga sér út í aftur. Svarið var alltaf hið
sama: „Hvers vegna að eiga við söguna?“
Í þessu ljósi sætti það stórtíðindum þegar Spitz steig
út úr hinum helga steini fyrir Ólympíuleikana í Barse-
lónu árið 1992, 41 árs að aldri, og keppti um sæti í
bandaríska liðinu. Þrátt fyrir góðan vilja gekk rófan
ekki, Spitz vantaði herslumuninn til að ná ólympíu-
lágmarki. Ein athyglisverðasta endurkoma íþróttasög-
unnar var þar með kæfð í fæðingu.
Eftir afrekið 1972 var Spitz að vonum þjóðhetja í
Bandaríkjunum. Hann þótti að auki kvennaljómi hinn
mesti og veggmynd af honum á sundskýlunni með gull-
verðlaunapeninga sjö seldist eins og heitar lummur.
Menn mundu ekki annað eins frá dögum Betty Grable.
Til skamms tíma var Spitz með annan fótinn í sjónvarpi
en dró sig smám saman í hlé frá sviðsljósinu á níunda
áratugnum. Eftir það stofnaði hann fasteignasölu í Bev-
erly Hills og hefur vegnað vel. „Ég er brautryðjandi,“
sagði hann einhverju sinni í viðtali. „Enginn sem farið
hafði á Ólympíuleika hafði nýtt sér það tækifæri á sama
hátt og ég. Þetta veltur á tímasetningu, meðbyr, ástandi
efnahagsmála og umfram allt á útlitinu. Þannig er þjóð-
félagið sem við búum í. Ég er ekki að segja að þannig eigi
það að vera. En þannig er það samt.“
orri@mbl.is
Spitz vinn-
ur sjöunda
ÓL-gullið
Veggmyndin fræga af Mark Spitz. Mottan á sínum stað.
’
Sigur Spitz í öllum greinum var
öruggur, nema í 100 metra
skriðsundi (sem hann óttaðist
fyrirfram). Þar var hann hálfu sund-
taki á undan næsta manni.
Spitz á siglingu í lauginni. Enn eitt gullið í sjónmáli.
Á þessum degi
4. september 1972