Fréttablaðið - 10.11.2011, Blaðsíða 25

FIMMTUDAGUR 10. nóvember 2011 25
Menntamálaráðherra breytti reglum um forgang í fram-
haldsskóla til hins verra árið 2010.
Í stað þess að nemendur sem stóðu
sig best nytu forgangs í óskaskóla
nýtur nú sá hluti nemenda for-
gangs sem er heppnastur með lög-
heimili. Fyrir utan að vera líkast
til brot á lögum leiðir breytingin
til minni samkeppni milli nem-
enda og milli skóla. Minni sam-
keppni leiðir að öllu jöfnu af sér
lélegra skólakerfi. Einna helst geta
nemendur sem standa sig síður í
skóla en búa á rétta staðnum hagn-
ast á breytingunni auk þess sem
starfsmenn ráðuneytis mennta-
mála þurfa að leggja á sig mun
minni vinnu við að raða niður í
skólana. Nemendur sem að jafn-
aði gætu gert betur leggja minna
á sig þegar rétt heimilisfang veitir
þeim forgang.
Gegn fjölbreytileika og metnaði
Eðlilega hafa fá rök komið fram
um kosti þess að heppilegt heim-
ilisfang sé mikilvægari eiginleiki
í fari nemenda við val skólanna
á nemendum en árangur. Katrín
Jakobsdóttir ráðherra skrifaði
grein í vor þar sem hún sagði ljóst
að stærri hópur nemenda sæki nú
framhaldsskóla í nágrenni heim-
ilis en áður, en að það hljóti að
teljast „sanngjarnt, uppfylli þeir
skilyrði til skólavistar“ og spyr
„af hverju ætti að vísa þessum
nemendum í skóla fjarri heimili og
jafnvel sæta óvissu um skólavist
vegna smávægilegs munar á ein-
kunnum“.
Hvaða skilaboð eru þetta önnur
en að litlu máli skipti hvernig þú
stendur þig í skóla?
Svandís Svavarsdóttir, starfandi
menntamálaráðherra undanfarna
mánuði, opinberaði skýrt stefnu
Vinstri grænna með breytingunni.
Svandísi fannst einfaldlega ófært
að ákveðnir skólar á Íslandi gætu
valið úr bestu nemendunum. Hún
segir í viðtali að það sé „forgangs-
atriði að tryggja öllum nýnemum
skólavist og auka jafnframt fjöl-
breytni í námsframboði. Því marki
verður tæpast náð ef skólar standa
aðeins opnir nemendum sem náð
hafa hæstum meðaleinkunnum við
lok grunnskóla“.
Þetta er misskilningur hjá
Svandísi. Forgangur vegna búsetu
tryggir ekki nemendum skóla-
vist á betri hátt en áður. For-
gangur vegna lögheimilis breytir
hvorki fjölda nemenda né fjölda
skólaplássa. Úthlutunin breytir
einungis því að nemendum sem
standa sig síður er gert auðveldara
að velja sér skóla og skólar sem
ekki eru eins eftirsóttir af grunn-
skólanemendum fylla öll sín pláss.
Þetta þýðir einnig að fleiri nem-
endur vita fyrirfram að þeir þurfa
að leggja minna á sig til að komast
inn í skóla sem þá langar í. Það
ýtir undir minni metnað meðal
nemenda unglingadeilda og veitir
minna aðhald þeim framhalds-
skólum sem ekki eru eftirsóttir,
hvaða ástæður sem kunna að vera
þar að baki.
Jafnræðisregla brotin?
Alvarlegt er að með innleiðingu
pólitískrar sýnar Vinstri grænna
er jafnræðisregla stjórnarskrár
líklega brotin. Forgangsreglurnar
fela í sér mismunun á grundvelli
búsetu. Nemendur innan hverfis fá
forgang umfram nemendur utan
hverfis þó þeir hafi slakari ein-
kunnir. Þannig hefur nemandi úr
Lækjarskóla í Hafnarfirði minni
möguleika en nemandi úr Hlíða-
skóla á að komast inn í MH, jafn-
vel þó að nemandinn úr Hafnar-
firði hafi betra námsmat.
Afleiðingarnar
Svo óréttlátar reglur geta haft
alvarlegar afleiðingar til skemmri
og lengri tíma. Skilaboðin eru að
nemendur þurfi að leggja minna
á sig til að fá inni í hverfaskóla
og þurfi lítið að kynna sér ólíkt
framboð framhaldsskóla. Búið er
að minnka það val sem var áður í
boði en nú má aðeins velja um tvo
skóla í stað fjögurra áður. Ráðu-
neytið hvetur auk þess skóla-
stjóra eindregið til að ráðleggja
nemendum að „hafa annan þeirra
þann skóla sem á að veita þeim
forgang“. Unglingarnir hætta því
ekki á að setja tvo óskaskóla utan
hverfis sem fyrsta og annað val
því þá aukast líkur á þeir komist
hvergi að. Í þessu ljósi er hjákát-
legt af menntamálaráðherra að
birta tölur um að betur gangi að
bjóða nemendum framhaldsskóla
en áður því tölurnar eru með öllu
ósambærilegar.
Margir framhaldsskólar falla
þess heldur ekki inn í hugmyndir
um hverfaskóla. Iðnskólinn í
Reykjavík og Borgarholtsskóli
hljóta að þurfa að sækja sér nem-
endur alls staðar að. Annað dæmi
er Verzlunarskólinn, en Ingi Ólafs-
son skólameistari benti á að skól-
inn væri Verzlunarskóli Íslands
en ekki Verzlunarskóli Kringlu-
hverfis. Mjög líklegt er að reglan
dragi úr sérhæfingarmöguleikum
íslenskra framhaldsskóla.
Með forgangsreglum sem
byggja á búsetu fremur en árangri
draga Vinstri grænir úr metnaði
nemenda og hafna um leið fjöl-
breytileika, sérstöðu og sam-
keppni milli framhaldsskóla
landsins. Í stað þess að bjóða
nemendum nám við hæfi eins og
lög gera ráð fyrir verður niður-
staðan einsleitara framhaldsskóla-
kerfi sem passar fáum öðrum en
heimsmynd fullorðinna í Vinstri
grænum.
„Smávægilegur munur á einkunnum“
Nú þegar seðlabankar heimsins keppast hver við annan um að
prenta peninga, til að borga fyrir
fjárlagahalla og björgun fjármála-
fyrirtækja, þá er hafið kapphlaup
um að verðfella gjaldmiðla heims-
ins.
Trú manna á gjaldmiðla fer því
eðlilega þverrandi.
Einn er sá flokkur sem þó stend-
ur af sér þessa prentun en það eru
hrávörur. Hrávörur eru af skornum
skammti og verðgildi þeirra hefur
farið hækkandi, og mun að öllum
líkindum halda því áfram, svo
lengi sem seðlabankar halda prent-
vélunum gangandi. Lönd með digra
sjóði, svo sem Kína, hafa áttað sig á
þessu og reyna því nú að kaupa hrá-
vörur beint, eða aðgang að þeim, í
stað þess að geyma fjármuni sína
í myntum sem alltaf er verið að
verðfella með peningaprentun.
Það er nefnilega ekki hægt að
prenta hrávörur. Sú staðreynd að
stærsta sendiráðið á Íslandi er hið
kínverska, þrátt fyrir að Ísland eigi
nánast engin viðskipti við Kínverja,
segir sína sögu um sóknina í hrá-
vörur á norðurslóðum.
Því hefur verið haldið fram að
Ísland eigi að taka upp evru því
mest af útflutningi Íslands sé í
þeirri mynt. Ef við skoðum hins
vegar hvernig útflutningur Íslands
skiptist þá eru þar tvær stórar stoð-
ir: orka, í formi áls, og svo fiskur.
Hvort tveggja hrávörur sem munu
hækka mjög í verði, hvað sem pen-
ingaprentun líður, því mannkyninu
heldur áfram að fjölga mun hrað-
ar en hrávöruframleiðslan eykst.
Þeir álitsgjafar sem telja að það sé
fráleitt að taka upp aðra mynt en
evru, vegna þess að Ísland fram-
leiðir ekki í þeim myntum, virð-
ast vita harla lítið um útflutning
landsins eða hrávörur. Sannleik-
urinn er sá að hrávörur heimsins
eru opinberlega verðlagðar í doll-
ar. Raunin er hins vegar sú að hrá-
vörur hafa sitt eigið verð og bind-
ast því ekki einni mynt eins og sést
hefur síðustu ár þegar verð þeirra
hefur hækkað í öllum myntum.
Samkvæmt íslenskum hagtölum er
álframleiðsla Íslands í evrum, ein-
faldlega vegna þess að álið er sent
til umskipunar í Rotterdam! Ef við
lítum svo til þriðju stoðar útflutn-
ings, ferðamannaiðnaðar, þá er
meirihluti tekna í öðrum myntum
en evru.
Það land sem líkist mest Íslandi
hvað varðar útflutning er Kanada.
Kanadamenn eiga næga orku, vatn
og matvæli. Stærsta viðskipta-
land Kanada eru Bandaríkin. Er
þá firra fyrir Kanada að hafa sinn
eigin gjaldmiðil, sem í dag er tal-
inn sá traustasti í heimi, vegna
þess að þeir versla mest í Banda-
ríkjadollar? Nei alls ekki, því Kan-
ada má helst líkja við nágranna
sinn fyrir rúmri öld síðan, þegar
auðæfi Bandaríkjanna voru að
mestu ósnortin og landið var að
hefja gríðarlega uppbyggingu.
Kanada er ung þjóð með framtíð-
ina fyrir sér, líkt og Ísland. Kan-
ada skuldar lítið, hefur traust fjár-
málakerfi og frábæran seðlabanka.
Kanada og Ísland framleiða hrá-
vörur, sem hafa alþjóðlegt verð-
gildi, en ekki bara í einni mynt.
Íslendingar hafa sára reynslu af
notkun myntar sem stöðugt rýrn-
ar í verðgildi. Sú mynt sem flestir
telja að haldi verðgildi sínu næstu
áratugi er Kanadadollar. Og það
sem meira er, Kanadamenn vilja
gjarnan að við notum þeirra mynt.
Hvað framleiðir
Ísland?
Gjaldmiðlar
Heiðar Már
Guðjónsson
hagfræðingur
Íslendingar hafa sára reynslu af notkun
myntar sem stöðugt rýrnar í verðgildi. Sú
mynt sem flestir telja að haldi verðgildi
sínu næstu áratugi er Kanadadollar.
Í DAG
Þorbjörg Helga
Vigfúsdóttir
borgarfulltrúi
AF NETINU
Eignarréttur hins skuld-
setta
Í umræðum um leiðréttingar
lána er því gjarna haldið fram
að ekki sé hægt að ganga lengra
en þegar hefur verið gert vegna
stjórnarskrárbundins eignarréttar
kröfuhafa. Eignarréttur þeirra
sem einhvern tímann áttu hlut í
heimili sínu en hafa þurft að þola
eignabruna vegna hruns gjaldmið-
ilsins, verðbólgu og verðtryggingar
er hins vegar sjaldan varinn. Það
virðist lögmál á Íslandi að „tapið“
skuli alltaf lenda á skuldsettum
heimilum.
http://blog.eyjan.is/margrett/
Margrét Tryggvadóttir
Ónýtir lífeyrissjóðir
Lífeyrissjóðakerfið er ónýtt og
hefur alltaf verið. Verkalýðsrekend-
ur nota sjóðina til að braska með
atvinnurekendum. Lífeyrisþegar fá
nettó lítið sem ekkert út. Á móti
hverri krónu, sem þeir leggja fram,
tapa þeir krónu frá ríkistrygging-
unum. Ráðstöfunartekjur ellilíf-
eyrisþega ríkisins utan sjóða nema
178.171 krónu á mánuði. Þeir, sem
greiða í lífeyrissjóði, missa það og
fá margir ekkert meira úr lífeyris-
sjóðunum. Sem eru bara aðferð
við að spara ríkinu lífeyrisgreiðslur.
Því er mikilvægt fyrir fólk að koma
sér undan lífeyrissjóðunum. Nota
fremur peningana í eitthvað gagn-
legt og varanlegt.
jonas.is
Jónas Kristjánsson
Forgangsregl-
urnar fela í sér
mismunun á grundvelli
búsetu.
Smiðsbúð 6, 210 Garðabæ, Sími 564 5040
www.h i r z l an . i s
Barnahúsgögn
Stofnuð 1993 og hefur aldrei farið á hausinn!
Dönsk og umhverfisvottuð25
%
af
sl
át
tu
r
í
nó
ve
mb
er
Verðdæmi:
Lágt rúm*
Hátt rúm*
Fataskápur
Mjó kommóða
Skrifborð
m/yfirhillu
*Verð án dýnu
55.800 41.850
66.900 50.175
61.500 46.125
29.700 22.275
34.100 25.575