Morgunblaðið - 11.11.2010, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 11. NÓVEMBER 2010
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
UmræðurumBanka-
sýsluna og Vestia-
málið sem fram
fóru utan dag-
skrár á Alþingi í
fyrradag sýndu vel hve ein-
angruð ríkisstjórnin er að
verða í afneitun sinni og veru-
leikafirringu. Þingmenn allra
flokka, þar með talið flokks
fjármálaráðherra, tóku til
máls og gagnrýndu harkalega
hvernig staðið hefur verið að
söluferli á nokkrum fyrir-
tækjum frá eignarhaldsfélagi
Landsbankans, Vestia, til fé-
lags í eigu lífeyrissjóða.
Meðal þess sem sætti gagn-
rýni var að ákvæðum laga um
Bankasýsluna, þar sem fjallað
er um gegnsæi í allri ákvarð-
anatöku, hefði ekki verið
fylgt. Ennfremur að verklags-
reglur hefðu verið brotnar,
enda var það augljóst. Einn
stjórnarþingmaður taldi
margar spurningar vakna um
framkvæmd sölunnar og ann-
ar stjórnarþingmaður fullyrti
að allir sem að málinu hefðu
komið hefðu brugðist.
Gagnrýnin beindist ekki að-
eins að því að ferlið hefði ekki
verið gegnsætt. Þingmenn
töldu einnig að samkeppni á
markaði gæti stafað hætta af
þeim aðferðum
sem beitt væri.
Þeir höfðu áhyggj-
ur af því að stór-
skuldugt fyrirtæki
sem fengi óeðli-
lega fyrirgreiðslu
hjá banka sem ætti hlut í því,
beint eða óbeint, kynni að
skaða önnur fyrirtæki á sama
markaði sem ella hefðu átt sér
rekstrargrundvöll. Þetta eru
áhyggjur sem margir hafa af
íslensku atvinnulífi í dag og
eiga fyllilega rétt á sér.
Fjármálaráðherra sýndi
þeirri gagnrýni sem fram kom
engan skilning og viðurkenndi
ekki að neitt hefði verið gagn-
rýnivert við söluferlið.
Frágangur viðskiptanna
hefur dregist, en honum átti
að ljúka í byrjun síðasta mán-
aðar. Fjármálaráðherra var
bent á að vegna þessa gæti
hann enn gripið inn í og
tryggt að farið yrði að lögum
og að sala fyrirtækjanna yrði
gegnsæ eins og lofað hefði
verið. Svör ráðherra gáfu hins
vegar engar vonir um að hann
mundi beita sér fyrir eðlilegri
málsmeðferð hér eftir frekar
en hingað til. Þvert á móti er
augljóst af svörunum að rík-
isstjórnin styður áframhald-
andi pukur og hafnar gegn-
sæinu.
Ráðherrann var einn
um að verja söluna
á fyrirtækjum
í eigu Vestia}
Söluferli gagnrýnt
Miklar umræð-ur hafa orð-
ið manna á meðal
um framgöngu
virtustu endur-
skoðunarskrif-
stofa fyrir fall
bankanna og
stórra fyrirtækja og hversu
skaðlegt margvíslegt sam-
krull og gagnrýnisleysi þeirra
gagnvart siðlausustu við-
skiptajöfrum þess tíma hefur
verið. Enda var furðu algengt
að þeir sem sinntu hinum
nánu samskiptum yrðu síðan
ráðnir til viðkomandi fyrir-
tækja og yrðu þar helstu pott-
ar og pönnur í vafasömum
snúningum, sem smám saman
hafa opinberast eftir fallið.
Á sama tíma er horft til
Evrópusambandsins og þess
fordæmis sem þar er gefið. En
sambandið er orðlagt fyrir
fjármálaleg lausatök, ef ekki
hreint sukk. Hefur það leitt til
þess að 16 ár í röð hafa endur-
skoðendur neitað að skrifa
undir reikninga þess og hafa
vísað til faglegra skyldna
sinna og heiðurs. Hefur ESB
ekki vílað fyrir sér að reka án
haldbærra skýringa suma
þessara heiðar-
legu endurskoð-
enda. Forsprökk-
um ESB hafa ekki
líkað hreinskiln-
islegar ábend-
ingar þeirra um
vafasama um-
gengni um stórkostlega fjár-
muni sem sogaðir eru út úr
skattgreiðendum aðildarland-
anna.
Endurskoðendurnir sem
neitað hafa að skrifa undir
reikninga sambandsins og
sagt heiður sinn að veði hafa
lýst því að innan þess falli
ógrynni fjár „niður í svarthol“
svo ekki náist að rekja með-
ferð þess svo vit sé í. Er með
miklum ólíkindum að reikn-
ingar Evrópusambandsins fá-
ist ekki staðfestir af endur-
skoðendum þess16 ár í röð og
ekki séu gerðar ráðstafanir af
því tilefni, aðrar en að reka
endurskoðendurna. En spurn-
ingin sem snýr inn á við er
hvers vegna íslenskir endur-
skoðendur gerðu minni kröfur
til sjálfra sín á bólutímum en
hinir evrópsku starfsbræður
sem fórnuðu frekar starfi sínu
en láta undan þrýstingi.
Sextánda árið í röð
neita endurskoð-
endur að staðfesta
reikninga Evrópu-
sambandsins}
Enn um endurskoðun
Þ
jóðin hefur lítinn áhuga á for-
ystumönnum sínum í stjórn-
málum. Hún viðurkennir reynd-
ar með semingi að fjármálaráð-
herrann Steingrímur J. Sigurðs-
son sé seigur og duglegur, en er ekki mikið að
æsa sig yfir honum. Þegar menn nenna að
lýsa yfir skoðun sinni á forsætisráðherranum
Jóhönnu Sigurðardóttur fær hún harkalegri
dóma, en það er alveg samkvæmt venju. Það
er nú einu sinni þannig að um leið og kona
kemst til áhrifa í íslenskum stjórnmálum þá
líður ekki á löngu þar til farið er að hreyta í
hana ónotum og hún sögð vera þreytt kerling
sem eigi að hafa vit á því að setjast í helgan
stein og vera til friðs.
Skyndilega er nú meðal vor stjórn-
málamaður sem allir vilja hafa skoðun á. Og
hvernig á öðruvísi að vera þegar viðkomandi stjórn-
málamaður hefur lýst því yfir að hann sé geimvera. Þjóð-
in, sem er löngu hætt að hlusta á stjórnmálamenn sína, tók
svo sannarlega eftir þessari yfirlýsingu. Og einhverjir
héldu ekki vatni af hneykslan. En auðvitað er Jón Gnarr,
borgarstjórinn í Reykjavík, öðruvísi en allir aðrir, og ýms-
ir munu aldrei skilja hann eða sjá nokkurn tilgang með
veru hans í pólitík. Þess vegna er hann geimveran í ís-
lenskum stjórnmálum.
Jón Gnarr hefur sérstakan stíl. Hann sker sig til dæmis
frá íslenskum stjórnmálamönnum að því leyti að hann
hlustar á þær spurningar sem fyrir hann eru lagðar. Yfir-
leitt svara íslenskir stjórnmálamenn spurningum áður en
fréttamaður hefur lokið við að bera þær fram og
grípa síðan stöðugt fram í til að koma gagginu í
sjálfum sér að. Áberandi er svo að Jón Gnarr
virðist oft þurfa að hugsa sig um eftir að hafa
verið spurður spurningar. Þetta þykir atvinnu-
stjórnmálamönnum náttúrlega forkastanlegt
því þeir vita að alvöru stjórnmálamenn eru allt-
af með tilbúið svar, alveg sama hver spurn-
ingin er. Atvinnustjórnmálamenn þykjast
nefnilega hafa vit á öllu. Við sjáum svo hvert
þetta mikla vit þeirra hefur leitt þjóðina á síð-
ustu árum. Eða voru það ekki atvinnustjórn-
málamenn og félagar þeirra sem komu Orku-
veitunni á kaldan klaka?
Í ákveðnum hópum, sérstaklega í Sjálfstæð-
isflokki, er lögð mikil áhersla á að koma inn
sektarkennd hjá kjósendum Besta flokksins.
Með reglulegu millibili er tilkynnt að þessir
kjósendur hafi kosið brandara sem nú sé orðinn fárán-
legur, og jafnvel stórhættulegur. Einnig er kvartað undan
því að stöðugt sé verið að segja fréttir af Jóni Gnarr, eins
og það sé í hæsta máta óeðlilegt að þjóðin hafi áhuga á eins
og einu stykki stjórnmálamanni.
Þjóðin hefur áhuga á Jóni Gnarr vegna þess að hann er í
hæsta máta óvenjulegur. En menn ættu að láta af því að
tala eins og hann sé hættulegur. Hvernig getur maður
sem viðurkennir að hann hafi ekki vit á öllum hlutum og
segist leita ráða hjá sérfræðingum verið hættulegur? Læt-
ur hann ekki einmitt stjórnast af skynsemi? Allavega
verður ekki séð að borginni sé verr stjórnað nú en fyrir
kosningar. kolbrun@mbl.is
Kolbrún
Bergþórsdóttir
Pistill
Geimvera stelur senunni
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
F
orsvarsmenn Lands-
virkjunar boða nýjar
áherslur í stefnu fyr-
irtækisins, herta mark-
aðssókn í leit að við-
skiptavinum úti um allan heim og
útlitið er bjart ef framtíðarspár ræt-
ast. Gert er ráð fyrir verulegum
hækkunum á raforkuverði í heim-
inum á komandi árum.
Á haustfundi Landsvirkjunar í
gær setti Hörður Arnarson forstjóri
fram þá spá að á næstu 20 árum gæti
raforkusala Landsvirkjunar tvöfald-
ast og á sama tíma mætti gera ráð
fyrir að tekjur af orkusölu fimmföld-
uðust.
Þróist raforkuverð eins og spáð
er mætti ætla að árið 2030 væri arð-
greiðslugeta Landsvirkjunar, það er
að segja handbært fé frá rekstri og
skattgreiðslur, jafnvirði 1.300 millj-
óna bandaríkjadala (145 milljarðar
kr). Hér er um miklar fjárhæðir að
ræða fyrir eigandann, ríkið, og um-
talsvert hærri en nemur tekjum af
öllum tekjuskatti eða virðisauka-
skatti ríkisins í ár.
10 þúsund gagnaver
Endurnýjun raforkusamninga
er handan við hornið og ýmis tæki-
færi blasa við á komandi árum. Fyr-
irséð er að í Evrópu þarf að endur-
nýja um helming allra orkuvinnslu-
stöðva á næstu 20 árum.
Fram kom í máli Magnúsar
Bjarnasonar, framkvæmdastjóra
markaðs- og viðskiptaþróunar, að ná
þyrfti til stórs en afmarkaðs hóps.
Nefndi hann sem dæmi að um 10.000
gagnaver væru starfandi í heiminum
sem fæst vissu af Íslandi. Ef Lands-
virkjun tækist að tengja raforkuverð
til iðnaðar hérlendis við verðþróun í
Evrópu á komandi árum, myndi arð-
semi fyrirtækisins aukast verulega.
Skuldbinda sig aðeins vegna
orku sem fundist hefur
Framkvæmdir munu fá minna
vægi í starfseminni Landsvirkjunar,
en næsta virkjanauppbygging verð-
ur á Norðausturlandi. Ætla má að
árangurinn þar verði prófsteinn á
þessar nýju áherslur Landsvirkj-
unar á hærra meðalverð fyrir raf-
orkuna og aukna arðsemi. Há-
hitasvæðin lofa mjög góðu að mati
Landsvirkjunar en fyrirtækið legg-
ur áherslu á varfærna uppbyggingu
og að æskilegast sé að byggja jarð-
varmavirkjanirnar upp í þrepum.
„En það er mjög mikilvægt að
kaupendur sem við vinnum með séu
tilbúnir að vinna í takt við uppbygg-
inguna á svæðinu. Landsvirkjun
mun ekki skuldbinda sig um afhend-
ingu á orku frá svæðinu nema fyrir
þeirri orku sem búið er að finna.“
segir hann.
Útilokað er talið að Lands-
virkjun geti miðað við þá nýting-
arkosti sem þekktir eru á háhita-
svæðunum, uppfyllt raforkuþörf 346
þúsund tonna álvers eins og Alcoa
hefur áformað að reisa á Bakka.
Orkuvinnsla í Kröflu, á Þeistareykj-
um og í Bjarnaflagi er hins vegar
möguleg í skrefum, 45-50 MW í
hverju skrefi, fyrir 250 þúsund
tonna álver.
„Þá erum við að tala um að á
þriggja ára fresti komi ný túrbína
inn á hvert svæði. Þetta gerir að
verkum að uppbyggingin á svæðinu
tekur sjö til átta ár að því gefnu að
við höfum alltaf viðskiptavini,“ segir
Hörður. Ef finna eigi orku sem full-
nægi þörfum stærra iðjuvers þurfi
kaupandi orkunnar að taka áhætt-
una af því með Landsvirkjun.
Hraðari uppbygging
M
eg
aw
öt
t
M
eg
aw
öt
t
700
600
500
400
300
200
100
0
346.000 t álver
250.000 t álver
Afl í núverandi
rannsóknarholum
20
11
20
12
20
13
20
14
20
15
20
16
20
17
20
18
20
19
20
20
20
21
20
22
20
23
700
600
500
400
300
200
100
0
346.000 t álver
250.000 t álver
Afl í núverandi
rannsóknarholum
20
11
20
12
20
13
20
14
20
15
20
16
20
17
20
18
20
19
20
20
20
21
20
22
20
23
K 1&2
B1
Þ 1
K 3
B 2
Þ 2
K 4
Þ 3
K 5
K 1&2
B 1&2
Þ 1&2
K 3
Þ 3
K 4
Þ 4
K 5
Varfærin uppbygging
Geta lokið uppbygg-
ingunni á 7 til 8 árum
Verðið fylgi heimsþróun
» Landsvirkjun er í dag með
um 75% markaðhlutdeild á ís-
lenska raforkumarkaðinum.
» Fyrirtækið hefur fjárfest
fyrir 2,8 milljarða bandaríkja-
dala síðustu 10 ár.
» Landsvirkjun stefnir að
því að raforkuverð til álvera
fylgi heimsþróun á verði til ál-
vera. Árið 2010 eru tekjur
Landsvirkjunar af álverum
áætlaðar um 210 milljónir doll-
ara.
» Á ársfundi Landsvirkjunar
í vor var sett fram sú sýn að ár-
ið 2020 hefði fyrirtækið náð til
10 til 20 nýrra viðskiptavina
frá iðngreinum sem greddu um
50% hærra verð en áliðnaður-
inn.
» Landsvirkjun er til muna
skuldsettari en erlend orkufyr-
irtæki og með lakari lánshæfis-
einkunn en meðalaldur mann-
virkja hjá Landsvirkjun er
lægri.
Í skrefum Áætluð uppbygging orkuvera í Þingeyjarsýslum. Bókstafir í
hverju þrepi standa fyrir háhitasvæðin Þeistareyki, Kröflu og Bjarnarflag.