Morgunblaðið - 19.11.2010, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. NÓVEMBER 2010
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Fjár-málaráð-herra
mælti í gær fyrir
bandormi um
hækkanir á ýms-
um sköttum. Skattahækk-
anirnar eru kallaðar ráðstaf-
anir í ríkisfjármálum og
tilgangurinn er að bæta stöðu
ríkissjóðs. Þetta frumvarp er
ekki það fyrsta sem þessi rík-
isstjórn leggur fram um um-
fangsmiklar skattahækkanir.
Slík frumvörp hafa ítrekað
verið lögð fram enda er rík-
isstjórnin þeirrar skoðunar
að helsta leiðin út úr krepp-
unni, fyrir utan að sólunda fé í
aðlögunarviðræður og hengja
Icesave-skuldaklafa á þjóð-
ina, sé að hækka skatta á fólk
og fyrirtæki.
Ríkisstjórnin lætur sig
skynsamleg rök eða reynslu
engu skipta í þessu efni. Hún
kýs til að mynda að horfa
fram hjá eigin fjáraukalögum
sem nú liggja fyrir þinginu og
sýna glöggt hve mislukkuð
skattahækkunin hefur reynst
sem tekjuöflun fyrir rík-
issjóð.
Í fyrra ofmat ríkisstjórnin
áhrif hækkunar tekjuskatta á
einstaklinga um 5% og hækk-
un fjármagnstekjuskattsins
var ofmetin enn meira. Rík-
isstjórnin kýs að horfa fram
hjá því að skattahækkanir
hafa áhrif á hegðun fólks, sem
bregst við hækkununum með
ýmsum hætti. Eitt af því sem
gerist er að fólk dregur úr
vinnu sem hefur þau áhrif að
verðmætasköpun í hagkerf-
inu minnkar. Af þessum sök-
um er hækkun skatta alltaf
skaðleg fyrir efnahagslífið, en
hún er þó aldrei eins skaðleg
og þegar margvíslegir aðrir
kraftar eru til
staðar sem draga
kraft úr efnahags-
lífinu á sama tíma.
Þessar aðstæður
eru einmitt uppi í
því kreppuástandi sem ríkt
hefur hér á landi undanfarin
misseri.
Bandormshækkanir rík-
isstjórnarinnar eiga sam-
kvæmt mati hennar að afla
um 11 milljarða króna í við-
bótartekjur á næsta ári en
reynslan bendir til að svo
verði ekki. Skattahækk-
anirnar munu draga kaup-
mátt almennings niður á tím-
um þegar nauðsynlegt hefði
verið að bæta kaupmáttinn
með lægri sköttum. Í útreikn-
ingum fjármálaráðherra segir
að kaupmátturinn dragist
saman um ½%, en í raun eru
áhrifin margfalt meiri því að
ráðherra reiknar með að al-
menningur haldi áfram að
ganga verulega á séreign-
arlífeyrissparnað sinn og tak-
ist þannig að halda uppi kaup-
mætti.
Stóri vandi almennings er
sá kreppuhugsunarháttur
sem enn ræður öllu um af-
stöðu og ákvarðanir rík-
isstjórnarinnar og birtist með
skýrum hætti í bandorminum.
Kreppuhugsunarhátturinn
veldur því að ríkisstjórnin
grefur sig æ dýpra niður í
stað þess að grípa til efna-
hagsráðstafana sem geta orð-
ið til að lyfta hagkerfinu upp
úr kreppunni. Bandorms-
hækkanir ríkisstjórnarinnar
eru örugg leið til að lengja
kreppuna, en ríkisstjórnin er
svo glámskyggn að hún trúir
því sennilega að síend-
urteknar skattahækkanir
muni örva efnahagslífið.
Stjórnvöld telja enn
að hærri skattar efli
efnahagslífið}
Ófélegur bandormur
Lögreglan hef-ur mátt sæta
miklum nið-
urskurði á síðustu
misserum. Alls er
þar um að ræða
hundruð milljóna
króna. Á næsta ári er ætl-
unin að halda áfram að skera
niður um háar fjárhæðir.
Þegar harðnar á dalnum í
efnahagslífinu eykst þörfin
fyrir öfluga löggæslu. Á síð-
ustu misserum hafa Íslend-
ingar horft upp á alvarlegri
glæpi en áður og búa orðið
við þá staðreynd að erlendir
glæpahringir teygja anga
sína hingað til lands. Við
þetta hefur bæst gríðarlegt
álag vegna mótmæla við Al-
þingishúsið þar sem sótt hef-
ur verið að lög-
reglunni, bæði
utan frá og innan.
Lögreglan hér
á landi er sú varn-
arlína sem ekki
má bresta. Verði
þessi varnarlína veikt úr hófi
er ekkert sem tekur við ann-
að en aukin glæpastarfsemi,
glundroði og upplausn.
Stjórnvöld sem telja koma til
álita að henda tugþúsundum
milljóna í óréttmætar kröfur
erlendra ríkja og á sama
tíma stórfé í tilgangslausar
aðlögunarviðræður, hljóta að
geta fundið fjármuni sem
tryggja viðunandi löggæslu.
Vefjist það fyrir stjórnvöld-
um er forgangsröðun þeirra
verulega öfugsnúin.
Stjórnvöld geta ekki
leyft sér að veikja
lögregluna meira en
orðið er}
Síðasta varnarlínan H
ræsni er af mörgum talin hin
allra versta synd. Það að hegð-
un manns sé ekki ávalt og æv-
inlega í samræmi við þá stjórn-
mála- eða siðferðisstefnu sem
maður segist aðhyllast er í hugum sumra verra
en hin slæma hegðun.
Þess vegna er fólk, sem telur framhjáhald,
svo dæmi sé tekið, bara einkamál fólks, tilbúið
að fordæma opinberlega trúaðan mann eða for-
svarsmann trúfélags fyrir nákvæmlega sama
verknað. Framhjáhaldið er í hugum þessa fólks
minni glæpur en hræsnin.
Þetta er rökrétt afleiðing af vaxandi vægi
siðferðilegrar afstæðishyggju í samfélaginu.
Slík afstæðishyggja felur í sér að hugtök eins
og gott og illt, rétt og rangt séu ekki algild,
heldur afsprengi menningar og sögu.
Áhangendur þessarar stefnu segja því að fara verði var-
lega í að fordæma hin svokölluðu heiðursmorð sem því
miður viðgangast í sumum íslömskum ríkjum, eða þá mis-
þyrmingu sem felst í umskurði stúlkubarna. Þeir segja að
við hér á vesturlöndum getum ekki fordæmt þessa hluti,
því þeir séu hluti af menningu þeirra sem fremja og þola.
Ein afleiðing þessarar trúar á afstæði siðferðisins er að
ekki er lengur hægt að gagnrýna fólk fyrir hegðun sem
heggur gegn siðferðilegum gildum samfélagsins. Hvernig
er það hægt ef þú trúir því að siðferðileg gildi séu afstæð?
Það er hins vegar í eðli mannsins að gagnrýna, að benda
á galla í fari annarra. En hvernig er hægt að gagnrýna
framhjáhald ef þú trúir því að hver og einn
ákveði sitt eigið siðferði? Hræsnisvopnið veitir
þessu fólki leið til að gagnrýna og pota í náung-
ann.
Með þessu er hræsnishugtakið víkkað. Ég
er sammála því að maður, sem aðhyllist op-
inberlega einhver siðferðisleg gildi, en brýtur
gegn þeim ítrekað og yfir lengri tíma, er
hræsnari.
Öðru máli á hins vegar að gegna um mann-
eskjuna sem brýtur gegn eigin siðferðisreglum
í einstökum tilfellum. Við erum öll breisk og
ófullkomin. Siðaregluverk flestra trúarbragða
krefjast hins vegar fullominnar hegðunar og
hugsunar af þeim sem þau aðhyllast. Það er
því óhjákvæmilegt að fólk hnjóti öðru hverju.
Það þýðir hins vegar ekki að viðkomandi sé illa
innrættur. Hann er bara mannlegur. Það þýðir
ekki að siðareglurnar séu gagnslausar af því að það er
ómögulegt að fylgja þeim. Með því að eltast við full-
komleikann getum við orðið að betra fólki, þótt við verðum
aldrei fullkomin.
Ef fólk lítur svo á að smæsta brot gegn siðareglum sé
annað hvort merki um að viðkomandi sé stórgallaður ein-
staklingur eða að ekkert sé fengið með því að fylgja siða-
reglunum er rökrétt afstaða að hafna siðareglum með öllu.
Ég hef hins vegar reynt að sýna fram á að þessar forsend-
urnar séu hins vegar rangar. Ef við gefumst upp af því að
fullkomleiki er ómögulegur erum við að gefast upp í við-
leitninni til að bæta okkur. bjarni@mbl.is
Bjarni
Ólafsson
Pistill
Hræsni og breiskir menn
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Kjartan Kjartansson
kjartan@mbl.is
Ó
ttinn við fuglaflensu sem
skók heimsbyggðina
um miðjan áratuginn
var endurvakinn í gær
þegar yfirvöld í Hong
Kong staðfestu að sjúkdómurinn
hefði fundist í manneskju í fyrsta
skipti í sjö ár í borgríkinu. Tæplega
sextug kona liggur nú þungt haldin á
spítala með H5N1-vírusinn sem al-
mennt er þekktur sem fuglaflensa.
Konan var nýkomin heim úr
ferðalagi til Kína en ekki er vitað
hvort hún smitaðist þar eða í Hong
Kong. Heilbrigðisyfirvöld segja ekk-
ert benda til að veiran hafi smitast á
milli manna en hingað til hefur hún
einungis smitast úr fuglum í menn. Í
síðasta fuglaflensufaraldri árið 2003
létust sex manns í Hong Kong úr
inflúensunni.
Ein helsta heilbrigðisógnin
Samkvæmt Alþjóðaheilbrigðis-
málastofnuninni, WHO, hafa fleiri
en fimm hundruð tilfelli fuglaflensu
greinst frá árinu 2003 en af þeim
hafa 302 tilfelli endað með dauðsfalli.
Í viðtali við Morgunblaðið í desem-
ber 2004 sagði dr. Lee Jong-wook,
þáverandi yfirmaður WHO, að inflú-
ensufaraldur á borð við fuglaflens-
una væri ein helsta heilbrigðisógn
sem jarðarbúar stæðu frammi fyrir.
Þó að veiran smitaðist enn sem kom-
ið væri aðeins úr fuglum í menn
myndi hún á endanum stökk-
breytast þannig að hún gæti smitast
á milli manna og þannig orðið að far-
aldri. Þá varaði hann við að sjúk-
dómurinn einskorðaðist ekki við ali-
fugla eins og kjúklinga heldur gæti
veiran leynst í farfuglum og þannig
borist milli landa. „Farfuglarnir eru
því eins og nokkurs konar sprengjur
sem geta borið veiruna til allra
heimshorna,“ sagði Jong-wook.
Milljónum fugla var slátrað á
næstum árum, aðallega í Asíu en
einnig í Austur-Evrópu og Bret-
landi. Í Húsdýragarðinum í Reykja-
vík gripu menn jafnvel til þess ráðs
að lóga um sextíu fuglum eftir að
nokkrir þeirra greindust jákvæðir
gegn H5-flensuveirum.
Betur í stakk búin nú
Haraldur Briem sóttvarna-
læknir segir að ekki verði gripið til
neinna sérstakra ráðstafana hér á
landi vegna tilfellisins í Hong Kong
nema fleiri komi upp og að merki
sjáist um að veiran sé farin að smit-
ast á milli manna. Hann segir vel
þekkt að inflúensan sé til staðar á
þessu svæði og hafi verið það síðan
hennar varð fyrst vart í lok síðustu
aldar. Alltaf séu að dúkka upp tilfelli
í Suðaustur-Asíu, Indónesíu og
Egyptalandi. „Við erum náttúrlega
alltaf smeyk um það að hún gæti
breyst þannig að hún gæti farið að
berast auðveldlega manna á milli. Ef
þetta skyldi verða að heimsfaraldri
þá er þetta slæm flensa að því leyti
til að hún hefur háa dánartíðni,“ seg-
ir Haraldur en fuglaflensan dregur
fólk til dauða í um 60% tilfella.
Góðu fréttirnar séu að nú sé til
bóluefni gegn þessari tegund inflú-
ensu sem ekki var til þegar fugla-
flensufárið var í hámæli um 2004.
Þannig sé heimurinn betur í
stakk búinn gegn veirunni.
Haraldur segir að hér á landi
sé viðbúnaður til staðar ef
fuglaflensa kæmi upp á
kjúklingabúi og til séu
um 10.000 skammtar af
bóluefni. „Við gætum
þá bólusett þá sem
sinna fuglunum og heil-
brigðisstarfsmenn
sem sinna þeim,“
segir Haraldur.
Fjaðrafok vegna
fuglaflensu á ný
Fuglar Milljónum fugla var slátrað þegar fuglaflensufárið stóð sem hæst.
Þessir páfagaukar í Hong Kong mega því vara sig ef framhald verður á því.
H5N1-inflúensan, betur þekkt
sem fuglaflensa, er veirusýking
sem berst með fuglum. Er hún
svipuð veirunni sem olli
spænsku veikinni sem gekk yfir
Evrópu á árunum 1918-1920.
Talið er að hún hafi átt uppruna
sinn í fuglum en stökkbreyst og
borist í menn. Í báðum tilvikum
er um að ræða veirur af H- og N-
stofni.
Samkvæmt upplýsingum á
heimasíðu Alþjóðaheilbrigð-
ismálastofnunarinnar veldur
veiran allt frá vægum
veikindum í fuglum til
dauða. Yfirleitt berst
hún ekki í menn en
það gerist helst ef
fólk kemst nærri
sýktum fuglum eða
hlutum sem eru
mengaðir af saur
sýktra dýra.
Veldur það alvar-
legum önd-
unarfærasýkingum.
Ný spænsk
veiki?
HÆTTA Á HEIMSFARALDRI