Morgunblaðið - 28.01.2011, Blaðsíða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 28. JANÚAR 2011
Á sama hátt og rann-
sóknir eru grundvöllur
allra vísinda eru skoð-
anaskipti aflvaki þeirra.
Þetta gildir jafnt um
hugvísindi sem raunvís-
indi. Því kemur mér
þetta í hug að í vorhefti
Sögu, tímarits Sögu-
félagsins, 2010 er að
finna grein eftir Sig-
rúnu Sigurðardóttur,
fagstjóra við Listahá-
skóla Íslands, undir fyrirsögninni El-
ín: Ljósmynd af konu.
Eins og sjá má hér að neðan hafði
ég nokkrar athugasemdir við þessa
grein. Hafði ég því samband við rit-
stjóra Sögu, Sigrúnu Pálsdóttur sagn-
fræðing. Er ekki að orðlengja það að
okkur kom saman um að ég sendi
tímaritinu athugasemdir varðandi
umrædda grein, hvað ég og gerði.
Taldi ritstjórinn þær athugasemdir
„prýðilegar“ en kom þó með nokkrar
athugasemdir og leiðréttingar.
Raunar var aðeins um „tæplega“
eina leiðréttingu að ræða, að mati Sig-
rúnar. (Reyndar er fyrirbærið „tæp-
leg leiðrétting“ mér óljóst) Tengdist
hún erfiljóði Einars Benediktssonar
um Elínu Hafstein, eins og sjá má í
athugasemd minni hér að neðan. Þá
lét hún þess og getið að í Sögu væru
greinar ritrýndar, ekki efni í bálknum
„Forsíðumyndin“. Það breytir ekki
því að gera verður nokkrar kröfur til
tímarits, sem að meginhluta er rit-
rýnt, jafnvel varðandi efni sem það
birtir óritrýnt.
Hinn 14. nóvember sl. sendi ég Sig-
rúnu Pálsdóttur tölvupóst þar sem
m.a. eftirfarandi kemur fram:
Treystir þú þér ekki til að birta at-
hugasemdir mínar í Sögu mun ég
birta þær á almennari vettvangi. Til
að gæta allrar sanngirni gagnvart þér
og því tímariti, sem þú ritstýrir, mun
ég þá birta athugasemd-
ir þínar við skrif mín,
ásamt viðbrögðum mín-
um við þeim, enda verða
lesendum að vera ljósar
ástæður þess að þú
hafnar greininni í Sögu.
Eins og lesendur
Morgunblaðsins sjá
hvarf ég frá því að birta
athugasemdir Sigrúnar
orðréttar. Við nánari at-
hugun tel ég of langt
gengið, að vitna frekar
en hér er gert í tölvu-
póst. Nægir, a.m.k. að
svo komnu máli að vitna til þeirra efn-
islega.
Almennur áhugi á sagnfræði hefur
lengi verið eitt af aðalsmerkjum ís-
lenskrar menningar. Það er því leitt til
þess að vita að ritstjóri og ritnefnd
tímarits Sögufélagsins skuli ekki
treysta sér til að birta gagnrýni á efni
ritsins.
Læt ég nú aðfararorðum þessum
lokið um leið og ég þakka Morg-
unblaðinu fyrir birtinguna.
Nokkrar athugasemdir við
greinina: Elín: Ljósmynd af konu
Í síðasta tölublaði Sögu, 1. tbl. 2010,
birtist grein eftir Sigrúnu Sigurð-
ardóttur, undir fyrirsögninni „Elín,
ljósmynd af konu. Mér er málið nokk-
uð skylt, þar eð sú Elín, sem þarna er
fjallað um, var langamma mín. Ekki
er sá skyldleiki þó meginástæða þess,
að mér þykir rétt að gera nokkrar at-
hugasemdir við umrædda grein. Hitt
knýr enn frekar á hversu flausturs-
lega greinin er skrifuð og af lítilli
þekkingu á þeim tímum sem um er
fjallað. Hlýtur það að teljast nokkuð
bagalegt, ekki síst í ljósi þess að tíma-
ritið Saga mun vera ritrýnt.
Þrjár fullyrðingar í greininni skulu
hér gerðar að umtalsefni. Á bls. 11
segir um Elínu: „Ári síðar trúlofaðist
hún einni helstu vonarstjörnu íslensku
þjóðarinnar, Lárusi H. Bjarnasyni.“
Margt hefur verið ritað um langafa
minn Lárus H. Bjarnason og oft af
lítilli sanngirni í hans garð. En þar á
hann sjálfur nokkra sök því honum
var, einkum framan af ævi, tamara að
beita sverðinu en bera fyrir sig
skjöldinn. En hvað sem um það má
segja hef ég hvergi heyrt þess getið,
né lesið á prenti, að hann hafi verið
„ein helsta vonarstjarna íslensku
þjóðarinnar“, eins og Sigrún Sigurð-
ardóttir fullyrðir í umræddri grein.
Og síst mun það hafa átt við er hann
trúlofaðist Elínu Hafstein rétt eftir
að „Skúlamálum“ lauk. Æskilegt
hefði verið að Sigrún hefði hér getið
heimilda ef einhverjar eru.
Fáum línum neðar á sömu blaðsíðu
virðist það vekja nokkra undrun
greinarhöfundar að þegar Lárus H.
Bjarnason heldur vestur í Stykk-
ishólm til að taka við sýslumanns-
embætti skuli Elín, heitmey hans,
ekki fylgja honum þangað.
Heldur þykir mér þetta bera vott
um takmarkaðan skilning á þeim
viktoríanska anda sem ríkti á þessum
tímum (1894). Það hefði, af siðferði-
legum ástæðum, verið útilokað fyrir
sýslumann, eða nokkurn annan emb-
ættismann, að búa í óvígðri sambúð á
þessum árum.
Þriðja og síðasta atriðið úr um-
ræddri grein, sem ég tel þörf að
benda á, er á bls. 12. Þar er sagt frá
því að Einar Benediktsson hafi ort
erfiljóð um Elínu Hafstein Bjarna-
son, en hún lést 31 árs að aldri árið
1900. Satt er það og rétt; Einar orti
ljóðið og gerði það svikalaust, sem
vænta mátti. En í greininni segir:
„Einar orti eftirfarandi erfiljóð eftir
Elínu.“ Að því búnu kemur fyrsta er-
indi ljóðsins en það hefst á orðunum:
„Hvað bindur vorn hug við heimsins
glaum.“ Þarna er m.ö.o. fullyrt að
erfiljóðið sé eitt erindi. Það er rangt,
ljóðið er sjö erindi.
Í tilvísun neðst á blaðsíðunni segir
um þetta ljóð: „Þetta kvæði má finna
í bók Guðjóns Friðrikssonar, Ég
Eftir Pjetur
Hafstein Lárusson
Pjetur Hafstein
Lárusson
Athugasemdir sem ekki feng-
ust birtar í tímaritinu Sögu
V i n n i n g a s k r á
39. útdráttur 27. janúar 2011
A ð a l v i n n i n g u r
Kr. 2.000.000 kr. 4.000.000 (tvöfaldur)
5 7 1 3 2
V i n n i n g u r
Kr. 100.000 Kr. 200.000 (tvöfaldur)
9 0 8 1 3 3 6 9 6 4 1 2 3 1 4 2 7 8 6
V i n n i n g u r
Kr. 50.000 Kr. 100.000 (tvöfaldur)
2046 3418 9422 34264 36741 60111
3135 6515 14660 34939 36911 74829
V i n n i n g u r
Kr. 15.000 Kr. 30.000 (tvöfaldur)
1 1 5 8 1 0 6 5 9 1 9 7 9 6 2 9 3 0 3 3 4 4 6 1 4 2 8 2 6 5 6 2 4 1 6 9 4 9 9
1 2 7 6 1 3 0 5 8 2 2 8 4 7 3 0 0 6 0 3 5 0 5 5 4 3 8 8 7 5 7 8 7 5 7 3 0 0 2
1 7 5 4 1 5 1 0 7 2 3 0 0 3 3 2 0 4 5 3 5 6 1 5 4 6 9 1 5 6 0 3 9 4 7 3 8 5 4
2 5 4 6 1 5 4 5 4 2 3 5 4 5 3 2 6 2 9 3 6 9 3 2 4 9 9 4 8 6 0 4 9 7 7 5 2 0 9
4 8 0 5 1 7 7 4 1 2 3 8 8 5 3 3 1 1 9 3 7 0 8 9 5 0 0 7 2 6 2 1 3 1 7 6 1 0 5
6 4 5 1 1 8 6 1 4 2 4 0 0 6 3 3 2 6 3 3 7 5 6 8 5 0 5 3 0 6 4 3 1 3 7 6 8 4 3
7 1 3 9 1 8 6 8 2 2 4 2 6 6 3 3 3 0 2 3 7 7 2 3 5 1 7 0 6 6 8 5 5 9 7 7 9 3 1
8 6 6 0 1 9 0 6 6 2 4 6 7 7 3 3 3 5 9 3 8 1 4 5 5 3 1 3 8 6 8 7 2 1 7 8 7 1 3
9 6 2 8 1 9 4 8 4 2 4 7 2 0 3 3 6 4 4 3 9 2 7 6 5 4 0 3 5 6 9 2 6 9 7 8 8 6 6
9 7 8 2 1 9 6 1 0 2 7 5 2 5 3 4 2 8 2 4 0 6 5 9 5 5 9 2 1 6 9 4 4 9 7 9 8 0 1
V i n n i n g u r
Kr. 7.000 Kr. 14.000 (tvöfaldur)
299 8256 17427 25304 34485 46007 57919 70340
386 8729 17525 25342 35300 46357 57943 70385
398 9583 17930 26544 35365 46545 58197 71084
447 9597 17972 26637 35606 46764 58977 71477
1304 10102 18325 27122 35734 47070 59022 71729
1473 10202 18523 27911 36610 47623 59355 71869
2183 10801 18644 28054 36672 47700 59402 72642
2708 10887 18685 28373 36823 47710 59622 73216
2925 10891 18945 28375 37297 48112 60123 73364
3229 10953 18984 29093 37456 48158 60189 73951
3342 11148 19568 29190 37688 48711 60311 74207
3532 11556 19986 29728 37808 49205 60323 74772
3602 11667 20046 29766 37826 49236 60456 74861
4104 12224 20120 29959 39266 49312 60637 75101
4136 12355 20151 30058 39592 49567 62181 75321
4911 12402 20396 30326 40109 51252 62528 75531
4974 13262 20548 30447 40351 51368 63058 75938
5332 14428 21316 30956 40526 51916 63869 76149
5415 14613 21459 30984 42177 52060 66523 76371
5672 15380 21901 31479 42287 53825 66812 76753
5744 15432 22317 31562 42763 54399 67121 78150
5991 15598 22438 31831 42800 54417 67221 78153
6104 15823 22516 31952 43015 54740 67357 78720
6411 15832 22558 31961 43448 54782 67505 79027
6431 16233 23100 32161 44476 54995 67864 79753
6730 16247 23105 32370 44615 55344 68432 79855
7031 16543 23350 32623 44839 55525 69019
7422 16588 23576 32755 45165 55633 69134
7598 16672 23694 32896 45332 56142 69175
7655 16819 23901 34069 45831 57446 70024
8109 17245 24187 34181 45937 57538 70143
8156 17291 24265 34278 45956 57542 70223
Næstu útdrættir fara fram3. feb, 10. feb, 17. feb & 24. feb 2011
Heimasíða á Interneti: www.das.is
Alla jafna þykir það
ljóður á ráði manna
að hugsa bara til
skamms tíma. Ekki er
betra þegar gripið er
til ráða sem bæta úr
við fyrstu sýn en gera
illt verra. Um það er
sagt að skammgóður
vermir sé að pissa í
skó sinn. Þarf sú
myndlíking ekki frek-
ari skýringar við.
„Því hefur verið haldið fram að
Íslendingar beygi sig lítt fyrir
skynsamlegum rökum … en leysi
vandræði sín með því að stunda
orðheingilshátt og deila um tit-
língaskít sem ekki kemur málinu
við; en verði skelfingu lostnir og
setji hljóða hvenær sem komið er
að kjarna máls,“ segir í Inn-
ansveitarkroníku Halldórs Lax-
ness.
Skynsemi og yfirvegun
Ísland sótti um aðild að Evrópu-
sambandinu í júlí 2009. Evrópu-
sambandið samþykkti að taka upp
viðræður í júní 2010. Allt gengur
samkvæmt áætlun og er búist við
að svokallaðri rýnivinnu ljúki í vor
og þá hefjist eiginlegar samninga-
viðræður sem gæti lokið á næstu
misserum.
Maður skyldi ætla að ákvörðun
Alþingis yrði fylgt eftir af þunga,
samningaleiðin gengin til enda og
samningurinn falinn þjóðinni til
samþykktar eða synjunar. Á þeim
tíma og ekki síst þeg-
ar samningur lægi
fyrir yrði rætt um
kjarna máls og hags-
muni Íslands til langs
tíma. Þá fyrst gætum
við leitt málið til lykta
með skynsamlegum
og yfirveguðum hætti.
Því miður er þessu
ekki aldeilis að heilsa.
Hér verður tvennt
nefnt.
Krónan
Ekki er langt síðan
flestir voru þeirrar skoðunar að
íslenska krónan dygði okkur ekki.
Örmyntin okkar hentaði ekki
lengur í ólgusjó alþjóðaefnahags-
mála og saga hennar frá upphafi
væri meira og minna ein samfelld
hörmungarsaga. Þessu vilja marg-
ir gleyma núna þegar kollsteypan
hefur sett allt úr skorðum og
krónan vermir vissulega sumum
til skamms tíma. Halda að ylurinn
núna sanni ágæti hennar. Hætt er
við að snöggkólni í fæturna þegar
fram í sækir. Bitur reynsla for-
tíðar ætti að vera víti til varnaðar.
Að laga eða laga að
Strax og aðildarviðræður hófust
fundu andstæðingar aðildar upp
alveg nýtt þrætuepli, nýjan titt-
lingaskít. Allt í einu var skilgrein-
ing á eðli viðræðnanna orðið aðal-
atriðið. Aðlögun! Aðlögun! er nú
hrópað á torgum. Ekki er einu
orði minnst á það hvort þau lög og
reglur sem Evrópusambandið not-
ar eru betri eða verri en þær sem
Eftir Jón Steindór
Valdimarsson
Jón Steindór
Valdimarsson
Skammgóður verm-
ir og tittlingaskítur
Hafi mér fundist mál-
flutningur Sigurjóns
Þórðarsonar dapurlegur
í Morgunblaðinu hinn
21. desember sl. var
hann beinlínis sorglegur
hinn 10. janúar sl. Þegar
gildishlöðnu lýsingarnar
missa marks virðast allir
stjórnmálamenn á borð
við Sigurjón grípa til
sama úrræðis. Gróa á
Leiti er kölluð til vitnis.
Sigurjón er einn þeirra sem halda
því fram að skuldsetning sjáv-
arútvegsins hafi orsakað bankahrun-
ið. Samkvæmt upplýsingum Seðla-
banka Íslands og Ríkisskattstjóra
námu skuldir sjávarútvegsins 2,4% af
heildarskuldum íslenskra fyrirtækja í
árslok 2008. Það þarf því æv-
intýralegt hugmyndaflug til að tengja
þetta tvennt saman.
Að lesa úr tölum
Sigurjón er ekki einn um að lesa
annað út úr opinberum tölum en þær
gefa raunverulega til
kynna. Forsætisráð-
herra hefur haldið því
fram að skuldavandi
hrjái sjávarútveginn þó
svo að yfirgnæfandi
hluti fyrirtækja innan
atvinnugreinarinnar
hafi staðið af sér hrun-
ið. Framkvæmdastjóri
fiskframleiðenda og út-
flytjenda talar um að
sjávarútvegsfyrirtæki
séu í öndunarvél bank-
anna. Þær stöllur eru væntanlega að
vísa til fyrirtækjanna sem borguðu
starfsmönnum sínum í desember síð-
astliðnum nokkur hundruð milljónir
króna í launauppbætur umfram
ákvæði kjarasamninga. Nei, það er
öndunarvél ríkisstjórnarflokkanna
sem er á yfirsnúningi. Óskandi væri
að einhver velviljaður íslensku þjóð-
inni tæki hana úr sambandi.
Lítið hefur farið fyrir Ólínu Þor-
varðardóttur að undanförnu en hún
velti sér rækilega upp úr sorpinu fyr-
ir vestan áður en hún tók flugið á ný
með gjaldþroti Eyrarodda á Flateyri.
Eins og alltaf veit Ólína best. Að sjálf-
sögðu veit hún betur en forstjóri og
eigandi fyrirtækisins hver er ástæða
þess að það fór í þrot. Hún kýs alveg
að sniðganga þá staðreynd að árið
eftir að fyrirtækið var stofnsett var
þorskkvótinn skorinn niður um þriðj-
ung, heil 63.000 tonn! Nei, það var
ekki ástæðan fyrir erfiðleikunum.
Réttu skýringuna veit Ólína ein og
deilir henni með lesendum á blogg-
síðu sinni: „En fiskinn má ekki veiða.
Aflaheimildirnar eru í höndum for-
réttindahóps sem lætur þær ekki af
hendi, hvorki til sölu né leigu.“
Bjargað með að taka af öðrum
Hvað heldur Ólína að menn séu að
gera við þær veiðiheimildir sem þeir
fá úthlutað? Ef mið er tekið af lönd-
unartölum eru menn að fiska. Hún
kvartar yfir því. Er sama konan og
ítrekað hefur lýst yfir andúð sinni á
leigu og sölu aflaheimilda að hvetja til
þess að menn leigi eða selji frá sér á
sama tíma og bókstaflega alla í sjáv-
arútvegi vantar auknar heimildir?
Aflaheimildirnar til bjargar Flateyri
koma ekki af himnum ofan fremur en
strandveiðikvótinn á sínum tíma. Þær
verða teknar af einhverjum öðrum!
Það sem er að kyrkja byggðirnar í
landinu er ekki kvótakerfið heldur
ríkisstjórn Íslands með linnulausu of-
beldi gagnvart sjávarútvegi.
Eftir Pál
Steingrímsson
Páll Steingrímsson
»Það sem er að kyrkja
byggðirnar í landinu
er ekki kvótakerfið held-
ur ríkisstjórn Íslands
með linnulausu ofbeldi
gagnvart sjávarútvegi.
Höfundur er sjómaður.
Ólína veit alltaf best