Morgunblaðið - 09.03.2011, Blaðsíða 33

33
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 9. MARS 2011
Umkringdur Jón Gnarr borgarstjóri var umkringdur í ráðhúsinu í gær þegar leikskólastjóra dreif þar að í meðmælagöngu sinni
til að mæla með því að hætt verði við sameiningar leikskóla í borginni. Lögðu þeir fyrir fætur borgarstjóra spjöld sem á voru
letruð einkunnarorð hvers skóla fyrir sig til að sýna á táknrænan hátt hversu ólíkir skólarnir eru sem stendur til að sameina.
Golli
Allt frá stofnun
lýðveldisins hefur
Ísland verið í
hópi hefðbund-
inna lýðræðis-
ríkja þar sem
stjórnskipanin
byggist á þrí-
skiptingu valds-
ins: Alþingi setur
þegnunum lög,
framkvæmda-
valdið framfylgir þeim og
dómsvaldið sér um að rétta
af kúrsinn þegar lög eru
brotin. En svo breyttist allt.
Siðleysingjar hrifsuðu til sín
tauma efnahagslífsins og
lögðu landið í rúst. Þegar
fyrsta áfallið var yfirgengið
reis almenningur upp og
krafðist nýs Íslands. „Burt
með vanhæfa ríkisstjórn“
hrópaði lýðurinn á Austur-
velli og kveikti elda. Sið-
væðingar var krafist, ekki
bara í viðskiptalífinu heldur
einnig stjórnmálunum.
Langar skýrslur voru skrif-
aðar um orsök falls efna-
hagslífsins en lítið hefur far-
ið fyrir umbótum á
grundvelli þeirra. Í um-
rótinu sem upp kom náðu
valdasjúkir lýðskrumarar
fótfestu. Ný ríkisstjórn var
kosin undir kjörorðinu
„gagnsæi og heiðarleiki“. Út
með spillinguna var lofað.
Skjaldborg um heimilin var
lofað. Endurnýjun trausts
umheimsins var lofað.
Hverjar hafa svo efndirnar
orðið? Öll loforð hafa verið
svikin katagórískt. Samfylk-
ingin sem þegið hefur allt
sitt frá bófunum sem keyrðu
landið í þrot situr sem fast-
ast á valdastólum sínum og
hegðar sér nú eins og hrein
mey á útihátíð; tilbúin að
gefa dýrasta djásnið. Vinstri
græn hafa helst til frægðar
unnið að svíkja öll sín kosn-
ingaloforð. Fram að setu í
ríkisstjórn hafði flokkurinn
orð á sér fyrir heiðarleika,
en lítið fer fyrir þeim eigin-
leika um þessar mundir.
Þetta er í stuttu máli saga
síðustu tveggja ára þótt at-
riði eins og aðgerðaleysi í
atvinnumálum og fólksflótti
af landinu séu einnig ofar-
lega á afrekaskrá þessarar
„fyrstu hreinu vinstri-
stjórnar“ sem hér gengur í
takt við allar aðrar slíkar
stjórnir.
Snemma á ferli þessarar
ríkisstjórnar varð vart við
ofríki hennar gagnvart þing-
heimi. Ógleymanleg er at-
kvæðagreiðslan um umsókn
að Evrópusambandinu, þar
sem nokkrir þingmenn
Vinstri grænna greiddu
kjökrandi atkvæði með til-
lögunni. Við þá afgreiðslu
urðu vatnaskil fyrir þing-
flokk þann. Heiðarleika og
hugsjónum var varpað fyrir
róða en valdið afhent Sam-
fylkingunni fyrir fullt og
allt. Enginn rís undir slíkum
svikum. Við þetta má nú
flokkurinn búa. Með afsali
hugsjónanna voru mörkin
milli þings og framkvæmda-
valds afnumin og þingið er
nú djúpt í vasa ríkisstjórn-
arinnar. Dauðakippir „hug-
sjónafólksins“ minna aðeins
á voðaverkið.
Og þá var röðin komin að
hinu víginu. Næsta fórnar-
lamb alræðisstjórnarinnar
er dómsvaldið. Árásir á
dómstólana eru daglegt
brauð og ganga þar fremstir
forsætisráðherra og dóms-
og innanríkis-
ráðherra.
Falli dómar
ekki ráðherr-
um í hag eru
dyggustu
stuðnings-
menn stjórn-
arinnar send-
ir út á torg,
hrópandi
„lagatæknar –
pólitískir
dómarar –
siðleysingjar“. Siðleysi
hrópendanna er þó sýnileg-
ast. Einhvern tíma hefði
heyrst sagt „heggur sá er
hlífa skyldi“, en ekki núna.
Nýjasta atlaga skötuhjú-
anna beinist að Hæstarétti
landsins sem vogaði sér að
dæma gæluverkefni for-
sætisráðherrans, stjórnlaga-
þingið, ógilt. Þetta er annar
dómur af tveimur sem fallið
hafa gegn ráðherravaldinu,
en varla sá síðasti. Klúður á
klúður ofan varð til þess að
rétturinn komst ekki hjá því
að taka þessa afstöðu. Sex
dómarar sammála. En ein-
ræðisherrann í brúnni sætt-
ir sig ekki við að landslög
nái til verka ríkisstjórnar-
innar. Nú eiga hinir hand-
járnuðu þrælar á Alþingi að
afhenda stjórninni þriðja
valdið og dæma Hæstarétt
ógildan. Engu skiptir í um-
ræðunni að dómarar dæma
eftir lögum. Lögum sem sett
hafa verið af Alþingi. Auð-
vitað má halda því fram – og
upphrópanirnar bera það
með sér – að alviturt alræð-
isvaldið sé hæfast til að hafa
vit fyrir okkur. Það tókst
svo bærilega í Ráðstjórnar-
ríkjunum. En ættum við þá
ekki bara að viðurkenna að
hér ríkir alræðisstjórn og
leggja af óþarfa stofnanir
eins og Alþingi sem stritar
við að semja lög sem ekki
þarf að fara eftir?
Sparnaður við að leggja
Alþingi niður yrði 2.994
milljónir á ári samkvæmt
nýjustu fjárlögum, en
sparnaður er ekki á hug-
takalista ríkisstjórnarinnar
og auðvitað er óhugsandi að
hún fari að leggja áróðurs-
maskínu sína niður. Hún er
einræðisherrunum ómiss-
andi. Þegar horft er yfir
sviðið er ekki að sjá mikinn
mun á vinnubrögðum ríkis-
stjórnar Samfylkingar og
Vinstri grænna og þeim ein-
ræðisstjórnum sem berjast
fyrir lífi sínu um alla norð-
anverða Afríku þessa dag-
ana. Valdahungrið er hið
sama en kannski ekki eins
mikið blóð … og þó. At-
vinnulausum, heimilis-
lausum og landflótta Íslend-
ingum blæðir undan verkum
ríkisstjórnarinnar. Og sið-
leysið er hér jafnvel meira
því hér fara stjórnvöld fram
undir gauðrifnum fána „lýð-
ræðis“. Hræsnin speglast í
öfugmælunum „norræn vel-
ferðarstjórn“.
Eftir Ragnhildi
Kolka
»Eldsneytis-
skortur háir
ekki ríkisstjórn
Jóhönnu og Stein-
gríms J. á meðan
valdahungur knýr
aflvél hennar
áfram.
Ragnhildur Kolka
Höfundur er
lífeindafræðingur.
Allt vald
á einni hendi
Fyrir skömmu rituðu
37 vísindamenn, undir
forystu Eiríks Stein-
grímssonar prófessors
við læknadeild Háskóla
Íslands, þingmönnum
umvöndunarbréf sakir
fram kominnar tillögu til
þingsályktunar sem mið-
ar að því að útiræktun
erfðabreyttra (eb) lífvera
verði ekki heimiluð hér á
landi frá og með árinu
2012. Í því segir að „engin hætta er
talin stafa af slíkri ræktun“, að áhyggj-
ur tillögunnar séu „byggðar að veru-
legu leyti á misskilningi, vanþekkingu,
fordómum eða hagsmunum“ og að
greinargerð með henni sé „að mestu
leyti röng“. Þingmenn eru hirtir fyrir
ófagleg vinnubrögð.
Í stað þess að byggja tillöguna á áliti
þeirra sem hvorki hafa skilning né fag-
þekkingu eru þingmenn hvattir til að
leita til „þeirra mörgu fræðimanna sem
eru vel að sér um málefnið“. Er aug-
ljóst að Eiríkur telur sveit sína falla
undir þá skilgreiningu og er þá
skammt úr leiðsögn þeirra í orð hinnar
helgu bókar: „Ef þér farið eftir því
sem ég segi eruð þér sannir lærisvein-
ar mínir og munuð þekkja sannleikann,
og sannleikurinn mun gera yður
frjálsa.“ (Jóh. 8. kap., 31-32. v.)
Látum þingmenn svara fyrir sig, en
skoðum nánar málflutning Eiríks og
félaga. Hvað veldur því að 37 vísinda-
mönnum er ókunnugt um tugi rit-
rýndra rannsókna þess efnis að slepp-
ing eb-lífvera kunni að valda víðtækri
mengun umhverfis og skaðlegum áhrif-
um á aðrar lífverur? Er hugsanlegt að
pólitík hafi óvart orkað á prófessor Ei-
rík í sjónvarpsviðtali í tilefni umrædds
bréfs, er hann segir „engar sérstakar
vísindalegar ástæður“ en meira „póli-
tískar“ liggja að baki banni við úti-
ræktun eb-plantna? Þar var þó sann-
arlega ljóst að niðurstöður
vísindarannsókna G.E. Sér-
alini o.fl. (2009) á 3 maí-
syrkjum, sem ætluð voru til
manneldis og fóðrunar, voru
ástæða þess að fjöldi Evr-
ópulanda bannar ræktun á
erfðabreyttum maís?
Og hvað styður þá djörfu
fullyrðingu Eiríks og félaga
að ónákvæmni erfðainn-
skota hafi „engar alvarlegar
afleiðingar fyrir umhverf-
ið“? Gögn um rannsóknir
þess efnis væru vel þegin,
en óþarfi að láta sem það sé
óumdeilt, því vísindamenn
hafa bent á að við innskot kunni að
verða gríðarleg röskun á erfðamengi
með ófyrirsjáanlegum afleiðingum fyrir
lífveruna og áhrif hennar á umhverfið
(Wilson o.fl. 2004).
Hvað rekur Eirík til að staðhæfa að
„allar vísindalegar rannsóknir sem
gerðar hafa verið“ bendi til þess að
„ekki sé neinn fótur fyrir því að eb-
lífverur séu að valda skaða“, þegar fyr-
ir liggur fjöldi rannsókna sem bendir
til ofnæmis- og eituráhrifa á til-
raunadýr og búfé (m.a. Malatesta o.fl.,
Prescott o.fl., Pusztai o.fl., Séralini
o.fl.)?
Því verður a.m.k. ekki á móti mælt
að umhverfis- og heilsufarsáhrif eb-
lífvera eru mjög umdeild þótt sjálf-
stæðar rannsóknir eigi á brattann að
sækja gegn ægivaldi líftæknifyrir-
tækja. Í skýrslu Sameinuðu þjóðanna
(útg. 2008) sem 400 vísindamenn
sömdu og stjórnvöld 58 ríkja árituðu er
rót nokkurra helstu vandamála í land-
búnaði rakin til ræktunar eb-plantna.
Hvað er þá annað eftir til málsbóta úti-
ræktun eb-plantna en sérhagsmunir líf-
tæknifyrirtækja?
Athygli vekur hve árás Eiríks og fé-
laga á umrædda þingsályktunartillögu
ber svipmót af ógnum sem sjálfstæðir
vísindamenn og stjórnvöld víða um
heim hafa mátt þola af hálfu líftækni-
fyrirtækja og vísindamanna í þjónustu
þeirra fyrir þá sök eina að hafa leitt
fram rannsóknir sem benda til hættu
sem umhverfi og heilsu kann að stafa
af sleppingu eb-lífvera. Athyglisvert er
að Eiríkur og félagar telji sig þurfa að
sverja af sér hagsmunatengsl við ORF
líftækni, en viðurkenna þó að nokkrir
þeirra hafi atvinnu af rannsóknum með
eb-lífverur. Margir þeirra starfa í
stofnunum sem a.m.k. til skamms tíma
voru samningsbundnar ORF um
fræðslu, rannsóknir, þróun og jafnvel
markaðsmál. Og a.m.k. fimm þeirra
starfa hjá Landbúnaðarháskóla Íslands
sem unnið hefur náið með ORF og var
lengi vel hluthafi í fyrirtækinu. Þá
benti prófessor Eiríkur á að af efna-
hagslegum ástæðum væri rangt að
banna útiræktun eb-plantna og notaði
ítrekað starfsemi ORF til að réttlæta
mál sitt.
Í anda hins göfuga vísindamarkmiðs
að skilja orsakir heimsins fyrirbæra –
rerum cognoscere causas – hljótum við
að spyrja hvað valdi þeirri ónákvæmni
sem málflutningur Eiríks og hans
ágæta föruneytis ber vott um. Tæpast
er það landfræðileg einangrun. Er
hugsanlegt að kenna megi um þekking-
arskorti eða léttvægu mati þeirra á
varúðarreglunni? Hvort tveggja yrði
talið íslensku vísindasamfélagi til
vansa, ef rétt reyndist. En síst er svo
illa ígrunduð ráðgjöf til þess fallin að
draga úr meintri ófaglegri meðferð
mála á hinu háa Alþingi. Silkislegið yf-
irvarp óháðra vísinda fær því miður
ekki dulið kröfur Eiríks og félaga um
að löggjafarvaldið gangi erinda sér-
hagsmuna – í máli sem í ríkum mæli
varðar heill þjóðar og umhverfis henn-
ar. Það er miður, eftir allt sem á undan
er gengið í landi voru.
Eftir Gunnar Ágúst
Gunnarsson »Hvað er þá annað eftir
til málsbóta útiræktun
erfðabreyttra plantna en
sérhagsmunir
líftæknifyrirtækja?
Gunnar Ágúst
Gunnarsson
Höfundur er framkvæmdastjóri.
Vísindamenn í fjötrum
sérhagsmuna?