Morgunblaðið - 25.03.2011, Page 31

MINNINGAR 31
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 25. MARS 2011
þakinu niður á rúðuna svo það
sást ekkert út. Þetta þótti mér
svo svakalega fyndið að ég var
að kafna úr hlátri, en þú varst
ekkert alltof hress með þetta.
Ég, þú og amma vorum orðin svo
náin að við vorum meira að segja
komin með nöfn á okkur. Þú
varst kallaður snigillinn því þú
varst orðinn svo hægur, amma
var kölluð ryksugan því hún var
alltaf að taka upp kusk sem hún
sá og ég var kölluð spretthlaup-
arinn því ég var svo fljót að tína
til matinn í körfuna í búðinni.
Elsku afi minn, ég þakka fyrir
allar góðu stundirnar sem við
áttum saman og mun geyma þær
í hjarta mínu.
Rakel Rut Reynisdóttir.
Elsku afi Helgi.
Við söknum þín mjög mikið og
munum geyma margar minning-
ar um þig í hjarta okkar. Þú
varst alltaf svo góður við okkur
og skemmtilegur. Góður Guð
geymi þig.
Ó himins blíða hjartans tár
er hjúpar sorg, þótt blæði sár,
þín miskunn blíð, hún mildar
barm,
hún mýkir tregans sára harm.
Þú ert það ljós, það lífsins mál,
er ljúfur drottinn gefur sál.
Nú hljóð er stund, svo helg og
fríð,
að hjarta kemur minning blíð.
Hún sendir huga bros þitt bjart,
blessar, þakkar, þakkar allt.
Hún minnir sál á sorgaryl,
sendir huggun hjartans til.
(Steinunn Þ. Guðmundsdóttir.)
Unnur Björk, Baldvin Þór.
Elsku bróðir. Þetta voru
ávallt upphafsorð þín þegar við
töluðum í síma eða talstöð, og oft
hugsaði ég að ekki gæti ég átt
betri bróður en þig. Sem krakk-
ar ólumst við upp við skin og
skúrir, en ungir að árum
ákváðum við okkar ævistarf, sem
var sjómennska. Þá minnkaði
samband okkar mikið, en við
vorum þó alltaf í tengslum gegn-
um talstöðvar skipanna og viss-
um þar af leiðandi hvor af öðrum
á öldum ljósvakans heimsálfanna
á milli. Við útskrifuðumst úr far-
mannadeild Sjómannaskólans
árin 1958 og 1959. Þú varst mik-
ill sjómaður, góður skipstjóri og
traustur og svo fær í þínu starfi
að eftir var tekið. Til margra ára
varstu skipstjóri á Hofsjökli og
sigldir honum á flestar hafnir
landsins áfallalaust. Eftir að við
bræður hættum til sjós gátum
við farið að hittast oftar. Við fór-
um saman í marga góða veiði-
túra, ferðuðumst hér á landi og
erlendis og fórum meðal annars
á Ólympíuleika í Aþenu árið
2004. Sú ferð var ógleymanleg
og var oft rifjuð upp síðar. Eftir
að hafa verið hálfa öld til sjós
komstu í land en fékkst ekki not-
ið ævikvöldsins sem skyldi vegna
langvarandi veikinda.
Að lokum, elsku bróðir, vil ég
kveðja þig með ljóði eftir móður
okkar.
Ó, himins blíða hjartans tár
er hjúpar sorg, þótt blæði sár,
þín miskunn blíð, hún mildar
barm,
hún mýkir tregans sára harm.
Þú ert það ljós, það lífsins mál,
er ljúfur drottinn gefur sál.
Nú hljóð er stund, svo helg og
fríð,
að hjarta kemur minning blíð.
Hún sendir huga bros þitt bjart,
blessar, þakkar, þakkar allt.
Hún minnir sál á sorgaryl,
sendir huggun hjartans til.
(Steinunn Þ. Guðmundsdóttir.)
Valsteinn (Bobbi bróðir).
Við sem erum komin á efri ár
fáum oftar fregnir af samferða-
mönnum, sem hafa kvatt þessa
jarðvist. Það er hinn eðlilegi
gangur lífsins að allir verða að
yfirgefa „Hótel jörð“ fyrr eða
síðar. Samt er manni brugðið við
andlátsfregnir vina og samferða-
manna, sérstaklega skyldmenna.
Svo var þegar að Valsteinn bróð-
ir Helga hringdi og tilkynnti mér
lát hans. Þetta snart mig meira
vegna skyldleika okkar. Ég vissi
að heilsu Helga frænda hafði
hrakað síðustu ár og gat því
svona farið. Helgi á það inni hjá
mér að ég minnist hans í nokkr-
um orðum. Við Helgi erum
systrasynir, hann tveimur árum
yngri en sá sem þetta skrifar.
Eftir barnaskóla- og gagnfræða-
skólanám fór Helgi fljótlega á
sjóinn og síðan í Stýrimanna-
skólann, strax eftir að hann hafði
aflað sér tilskilins siglingatíma.
Helgi lauk prófi frá farmanna-
deild árið 1958. Helgi starfaði
alla tíð hjá sama skipafélagi, þ.e.
hjá Jöklum hf. Fyrst sem háseti,
stýrimaður og síðan lengst af
sem skipstjóri, og síðast á m.s.
Hofsjökli eða þar til að skipið
var selt úr landi og útgerð Jökla
hf. lauk. Helgi var farsæll skip-
stjóri og veit ég að hann var í
miklum metum hjá útgerðinni. Á
bernsku- og unglingsárum átt-
um við Helgi og Valsteinn, bróð-
ir hans, margar góðar og minn-
isstæðar stundir. Það varð
hlutskipti okkar þriggja að fara
á sjóinn að námi loknu, ég sem
vélstjóri til annars skipafélags
og Valsteinn m.a. til Jökla hf. í
nokkur ár og síðar til annarra
skipafélaga, sem stýrimaður og
skipstjóri. Því varð vík á milli
vina í nokkur ár, á sjómanns-
árunum. Síðar áttum við frænd-
urnir tækifæri til meiri samvista
því fríin frá sjónum urðu síðar
oftar og lengri. Ég minnist
margra góðra samverustunda og
þá sérstaklega veiðiferða okkar í
ár og vötn víðsvegar um landið.
Þá var glatt á hjalla þegar komið
var í tjald að kvöldi veiðidags,
eða í annan áningarstað. Þá voru
sagðar sögur í léttum dúr, sem
oftar en ekki voru um skemmti-
lega og litríka samferðamenn til
sjós og lands. Af mörgu var þar
af taka. Þessar stundir verða
mér ógleymanlegar. Margs ann-
ars er að minnast sem ekki verð-
ur tíundað hér, en geymt í minn-
ingabankanum. Helgi kvæntist
góðum lífsförunaut, Guðlaugu
Dagmar Jónsdóttur, og eignuð-
ust þau fimm börn, þrjá syni og
tvær dætur. Fyrir hjónaband
átti Helgi dóttur. Helgi var mik-
ið snyrtimenni sem sjaldan féll
verk úr hendi í fríum frá sjónum
hvort heldur var í viðhaldi húss
og heimilis eða við garðvinnu.
Síðustu ár voru Helga og fjöl-
skyldu hans erfið vegna veikinda
hans. Fjölskyldan stóð við hlið
hans til síðustu stundar og gerðu
síðasta áfangann bærilegri.
Helgi fylgdist vel með fréttum
og viðburðum alveg fram á þenn-
an vetur. Fótbolti og handbolti
var m.a. það efni sem hann mátti
helst ekki missa af. Helgi kvaddi
þetta líf saddur lífdaga. Hann
vissi hvað var í vændum og sagði
til um fyrirkomulag síðustu
kveðjustundar. Við Jóna og fjöl-
skylda sendum Guðlaugu og ætt-
ingjum öllum innilegustu samúð-
arkveðjur. Far þú á guðs vegum
Helgi minn. Vonandi verður þar
fley handa þér til að sigla og
stýra um óþekkt höf.
Guðmundur Elvar Eiríksson.
Jöklar eignuðust stærsta skip
íslenska flotans 1976 og Helgi
Guðjónsson var fyrsti stýrimað-
ur í jómfrúarferð Hofsjökuls
með stærsta freðfisksfarm sem
hafði verið fluttur út frá Íslandi
fram að því. Ég veitti mót-
tökunni forstöðu. Þannig urðu
okkar fyrstu kynni. Vélbúnaður
Hofsjökuls var erfiður í rekstri
og móttakan á þessum ofurfarmi
gekk treglega. Samstarf okkar
Helga var frá byrjun mjög gott.
Helgi var yfirvegaður og það var
gott að vinna með honum. Fljót-
lega eftir þessa ferð tók Helgi
við sem skipstjóri og við hitt-
umst svo til mánaðalega í ára-
tugi við komur hans til Boston. Á
fyrstu árunum voru tíðar vélabil-
anir skipsins mikið álag á Helga.
Helgi var í brúnni þegar var ver-
ið að draga skipið til hafnar og
það sviplega slys varð að Sævar
sonur hans missti handlegginn
þegar dráttartaug slitnaði. Þetta
var þungt áfall, en hann kvartaði
aldrei þó svo að við Ragnheiður
fyndum undir niðri hvað honum
fannst þetta sárt áfall. Rekstur
skipsins fór að ganga betur og
Helgi var farsæll í sínu starfi.
Það fór vel um farminn, og hann
lék sér að því að koma þessum
risa inn á minnstu hafnir á
ströndinni í verstu veðrum, þar
sem fiskverkendur biðu eftir af-
skipunum. Hann kunni sitt fag
og gerði það vel. Forysta Helga
var þannig að það var alltaf góð-
ur andi um borð og hann vann
vel með sinni áhöfn – gott „crew“
eins og hann kallaði þá. Margir
höfðu verið Jöklamenn í árarað-
ir. Sjálfur byrjaði hann 1951 sem
háseti á gamla Vatnajökli, eða
„Svaninum“ eins og hann kallaði
hann.
Í hafnarlegum í Boston notaði
Helgi stundum reiðhjól sem
hann hafði um borð til að fá
meiri líkamshreyfingu, því slíkt
var ekki að fá á úthöfum. Hann
lét sér aldrei leiðast, og skellti
sér jafnvel í bíó ef tími var aflögu
frá stjórnunarstörfum og versl-
unarferðum. Alltaf var gaman að
gera sér dagamun með Helga,
og við Ragnheiður nutum þess
iðulega að snæða með Helga í
Boston eitthvert kvöldið sem
hann var í höfn.
Hann var mikill fjölskyldu-
maður. Á sumrin kom eitthvað af
fjölskyldunni stundum með og
þá var stundum efnt til sum-
arbústaðarferðar. Helgi var
gestrisinn og sem dæmi eigum
við margar góðar minningar af
þorrablótum um borð í Hofs-
jökli. Pakkar fóru fram og til
baka til vina og fjölskyldu og
Helgi stakk stundum að manni
lambalæri eða saltfiski, svo okk-
ar tengsl gerðu það að verkum
að maður var nær heimalandinu
vegna heimsókna hans. Rúmlega
sextugur greindist Helgi með
Parkinsonsveiki. Það voru þung-
bærar fréttir þegar hann sagði
okkur hjónunum frá því eitt sinn
þegar við vorum að borða saman
í Boston. En hann var harður af
sér og mér er ógleymanlegt að
sigla með honum frá Keflavík til
Vestmannaeyja og sjá hann í
fullri vinnu þrátt fyrir þennan
sjúkdóm. Hann ætlaði ekki að
láta þetta sigra sig, og vann
áfram sem skipstjóri. Undir lok-
in sigldi hann undir fána Eim-
skips sem hafði keypt skipið.
Skömmu síðar hætti hann að
starfa og fór í land.
Við vottum Gullu, og fjöl-
skyldunni samúð við fráfall
Helga. Jafnframt erum við þakk-
lát fyrir að hafa átt hann að vini.
Þorsteinn og Ragnheiður
Gíslason.
Þegar vinir manns hverfa
hver af öðrum er ljóst að farið er
að halla undan fæti. Helgi lifði
bernskuárin í Skuggahverfinu,
Bjarnaborg, Lindargötu, líkt og
ég. Með tímanum þróaðist með
okkur vinátta sem aldrei bar
skugga á. Meira en hálf öld er
liðin síðan við eignuðumst sam-
eiginlegan vinahóp sem ætíð
kemur saman um áramót.
Sjómennska varð ævistarf
Helga. Vegna hæfileika sinna
vann hann sig fljótt úr háseta í
skipstjóra. Hann var búinn að
vera með Hofsjökul nokkurn
tíma, þegar ég vildi hvíla mig á
starfi mínu sem var húsasmíði.
Ég var ráðinn viðgerðarmaður í
túr sem tók sex vikur og byrjaði
með hring um landið að sækja
frosinn fisk til útflutnings. Minn-
isstætt er þegar verið var að
leggja skipinu að í Rifi. Þar var
afleitt að koma svo stóru skipi
að. Ekki bætti að veðrið var með
versta móti. Æðruleysi Helga
við þessar aðstæður var aðdáun-
arvert. Með gjallarhorni stjórn-
aði hann mönnum á skipinu og í
landi. Öryggi hans var algjört og
menn fundu það. Fulllestuðu
skipinu var svo stefnt til Eystra-
saltslanda, þar sem Rússar réðu
lögum og lofum. Þeir létu Helga
leggja skipinu við ankeri á læg-
inu, það er leguplássi sem er rétt
utan hafnar. Þar var það á þriðju
viku og tók á taugarnar að bíða
því Rússarnir voru óútreiknan-
legir svo ekki sé meira sagt. Síð-
an var því lagt við bryggju á
milli tveggja stórskipa Ráð-
stjórnarríkjanna. Í fyrstu mátti
enginn fara í land. Þá reyndi
verulega á Helga. Snilld hans í
samskiptum við Rússana var
með ólíkindum. Þeir minntu mig
á Davíð og Golíat. Svo miklir
voru yfirburðir Helga og við
fengum að fara í land. Þessi
minningaskrif eru frekar formáli
miðað við það sem vert væri.
Ég kveð þig, kæri vinur, með
þökk fyrir að vera svo mikilvæg-
ur.
Albert Jensen.
Margs er að minnast við frá-
fall Helga Guðjónssonar sem var
alveg einstakur maður. Persóna
hvers manns kemur oft fram í
starfi hans og þar var skipstjór-
inn Helgi Guðjónsson engin und-
antekning. Hér er stutt tilraun
til að minnast Helga með skír-
skotun til skipstjórnar hans á
Hofsjökli, skipi Jökla hf. Helgi
Guðjónsson stýrði einu stærsta
flutningaskipi íslenska flotans
með einkar farsælum hætti. Það
gerði hann af einstakri leikni
enda þurfti skóhorn til að koma
þessu stóra skipi í þær fjöl-
mörgu íslensku örhafnir sem
Helgi stýrði sínu skipi í.
Farsæl meðhöndlun Hofsjök-
uls krafðist einkenna, sem Helgi
hafði í ríkum mæli; leikni, yf-
irvegunar, áræðis, góðrar dóm-
greindar, jákvæðni og margra
annarra einkenna sem hverjum
manni er sómi að. Þessi og mörg
önnur einkenni hafði Helgi ríku-
lega. Þegar ég tilkynnti fyrrver-
andi samstarfsmönnum okkar í
Boston að Helgi væri látinn kom
það sama fram í þeirra huga og
ekki síst hversu flinkur Helgi
var að stýra þessu stóra skipi
með tign sem einnig einkenndi
Helga. Haraldur Þórðarson heit-
inn sagði oft söguna þegar að-
alvél Hofsjökuls svaraði ekki og
stefndi skipið á mikilli ferð beint
á bátaflota Tálknfirðinga og síð-
an beint í strand. Ef ekki næðist
að stöðva skipið yrði stórtjón og
stór skaði fyrir lítið útgerðar-
samfélag. Það er á þeim stund-
um þar sem við blasir mikil al-
vara sem einkenni sérhvers
manns birtast með einkar skýr-
um hætti. Helgi hélt fullkominni
ró þannig að eftir var tekið og
beið með að gefa nýja skipun í
smástund. Þegar hann gaf nýja
skipun bakkaði skipið og þannig
var verulegu tjóni afstýrt. Þann-
ig var framtíð þess félags sem
Helgi starfaði hjá í höndum hans
þessa örlagastund. Þessi saga
kemur reyndar oft upp í huga
minn og þá hversu mikilvægt
það er, ekki síst á óvenjulegum
tímum og örlagastundum, að
eiga að einstaklinga sem búa yfir
ró, áræði, yfirvegun og ríkum
vilja til að vinna vel að hag síns
félags eins og Helgi.
Í öllum samskiptum var Helgi
jákvæður, mildur, traustur og
mjög áfram um hag síns félags.
Sonur minn var einn af þeim
fjölmörgu sem fengu að eiga
ómetanlegan en stuttan sjó-
mannsferil undir stjórn Helga
og minnist hann hans sem hlýs
einstaklings sem kom vel fram
við unga og óreynda einstaklinga
sem á stundum kynnast annarri
hlið mannlegrar tilveru. Við átt-
um gott og náið samstarf í rúm-
an áratug sem ég vil þakka fyrir.
Að lokum vil ég votta eiginkonu,
börnum og öðrum aðstandend-
um mína dýpstu samúð.
Birgir Ómar Haraldsson, fv.
framkvæmdastjóri Jökla hf.
Í dag er ég á valdi minning-
anna frá Hrísdal þar sem fólkið
mitt átti heima. Kristján bróðir
mömmu var þar við búskap
með afa og ömmu og í næsta
nágrenni kom ung þýsk stúlka
til sumarvinnu sem leiddi til
farsæls sambands þeirra á
milli. Þessi góða kona, hún
María, er nú að kveðja okkur;
hún sem kom með nýjan
reynsluheim í farteskinu sér og
sínum til góðs.
Ungu hjónin stofnuðu heimili
í tvíbýli með ömmu og afa og
svo komu börnin eitt af öðru en
þau urðu alls átta. Í Hrísdal var
því æði fjölmennt og við barna-
börn afa og ömmu sem áttum
heima á mölinni leituðum mikið
eftir að fá að koma viku og viku
til að vera í faðmi sveitarinnar
og njóta umhyggju þeirra. Ég
man þegar ég kom eitthvert
vorið til að vera við sauðburð,
þá lagðist ég veik í hlaupabólu
og smitaði víst allan barnahóp-
inn, líka hjá Leifa og Stínu sem
bjuggu líka í Hrísdal.
María og Diddi höfðu sér
eldhús en þaðan kom oft
dásamleg lykt af einhverju
spennandi sem María var að
elda en á þeim árum hafði mað-
ur ekki vit á né þekkingu til að
fá að læra eitthvað af hennar
reynslu og menningu frá
Þýskalandi. Hvernig skyldi
ungri konu hafa litist á íslensk-
ar matarvenjur? Þar sem stór-
ar tunnur af súrmat voru enn
við lýði og saltmeti fyrir vet-
urinn.
María kom á sínum frum-
byggjaárum nokkrum sinnum
til Reykjavíkur og gisti þá æv-
inlega hjá foreldrum mínum og
áttu hún og faðir minn oft djúp-
ar samræður um uppbyggingu
Þýskalands og margt fleira sem
ekki var rætt við aðra. Þau
deildu líka áhuga á tónlist sem
sett var á fóninn, m.a. spilaðar
þýskar plötur sem til voru. En
sumar ferðirnar suður voru
ekki farnar í gleðilegum til-
gangi heldur með von í brjósti
þegar dóttir þeirra Snjólaug
var ung að koma til skoðunar
hjá læknum. Ég man eftir þess-
ari litlu stúlku í vöggu í gesta-
herberginu okkar. Læknum
auðnaðist ekki að hjálpa og þau
misstu litlu stúlkuna sína. Þá
voru börnin orðin fimm og von
á því sjötta. Hjálmur kom inn í
líf þeirra og háði sína hörðu
baráttu sem lauk með ósigri ár-
ið 1967.
En börnin urðu átta og lífið
hélt áfram og húsfreyjan fór að
taka virkan þátt í félagsstörfum
og smám saman öllu undirspili
við kirkjulegar athafnir á svæð-
inu. Í mínum huga er glaðværð
Didda og einlæg virðing sem
þau báru hvort fyrir öðru ein af
mínum fallegu minningum.
Áfram var vináttan til staðar og
þau aufúsugestir foreldra
minna og okkar á Miklubraut-
inni. Mörgum árum seinna var
María svo stórkostleg að senda
syni okkar bréf og bjóða honum
í sveitina til að vera hænsna-
hirðir með meiru sem hann þáði
með þökkum enda mikill úti-
verumaður. Með þessu vinar-
bragði eignaðist María einlæg-
an vin. Ég hef svo oft seinna á
ævinni hlustað á undirleik Mar-
María Louise
Eðvarðsdóttir
✝ María LouiseEðvarðsdóttir,
fædd Fick, var
fædd í Þýskalandi
19. febrúar 1925.
Hún lést á Dval-
arheimili aldraðra í
Borgarnesi, 14.
mars 2011.
María var jarð-
sungin frá Borgar-
neskirkju 19. mars
2011.
íu og gert mér
grein fyrir hversu
frábær listamaður
hún var. Stærsti
sigurinn var
kannski að geta
náð ótrúlegum tök-
um á íslenskri
tungu og geta
skrifað 99% rétta
íslensku. Til þess
þarf þrautseigju og
góðar gáfur.
Í dag kveðjum við þessa góðu
konu sem gaf líf sitt fjölskyld-
unni og gerði sveitina okkar að
sinni og fyrir það er rétt að
þakka um leið og við vottum
fjölskyldunni samúð okkar.
Þórunn
Sveinbjörnsdóttir.
Elskuleg mágkona móður
minnar og sumarfóstra mín,
María Louise, er látin.
Þær eru margar minningarn-
ar úr Hrísdal sem rifjast upp
þegar ég skoða myndaalbúmið
frá æskuárunum. Þar átti ég
góða dvöl á sumrin frá 7 ára
aldri fram að fermingu. Þetta
var mikill ævintýraheimur fyrir
ungan strák og mjög þroskandi.
Það var alltaf margt um mann-
inn og kynslóðir unnu og
bjuggu saman. Eitt sumarið var
svo margt í heimili að ég gisti
sumarlangt í tjaldi uppi í rab-
arbaragarði.
Myndirnar lifna við: Hjördís
gefur kálfum úr fötu. Gunna og
Bjarni stelast til að kela í stofu-
sófanum. Kettirnir lepja volga
mjólk í fjósinu. Hvolparnir Max
og Moritz veltast um. Vinnu-
maðurinn stundar vegagerð
uppi á Kastala á milli þess sem
hann rekur kýr og hirðir upp
rak. Ég sá líka um að fóðra
hænurnar, bæði hennar ömmu
og Maríu og telja úr þeim egg-
in. Nákvæmt varpbókhald varð
til þess að hænurnar hennar
ömmu enduðu á eldavélinni.
Amma þæfir ullarsokka á mó-
kassanum og hlúir að móður-
lausum lömbum. Feðgarnir
Siggi og Diddi dást að glænýja
heyhleðsluvagninum sem létti
heyskapinn mjög. Veiðiferðir í
Land Rovernum inn að Múla-
vatni voru spennandi en mikið
voru skrefin mörg til að ég gæti
haldið í við Sigga, eins skref-
langur og hann var. Lækurinn
hafði mikið aðdráttarafl og þar
voru reistar miklar stíflur. Þeg-
ar ég hafði aldur og líkams-
þunga til fór ég að keyra trak-
tor og það var ótrúlega
spennandi upplifun. Þá lærði
maður líka um grundvallaratriði
rekstrar þegar ég eignaðist
fyrstu kindina, hana Mjallhvít.
Ullin og kjöt af lömbunum var
lagt inn í Kaupfélagið sem sá
um að geyma peningana og af-
henda mér þá í ekki of stórum
skömmtum. Já, þær eru ótelj-
andi minningarnar úr Hrísdal.
Yfir öllum þessum búrekstri og
mannfjölda vöktu þau heiðurs-
hjón Diddi og María en hjóna-
band þeirra var einstaklega
gott. Það þarf margs konar
hæfileika til að halda svona
mannmörgu heimili gangandi.
Það gerði María af miklum
dugnaði og það var augljóst að
þar fór kona sem hafði reynt og
upplifað margt, bæði eftir komu
sína til Íslands en ekki síst í
Þýskalandi stríðsáranna.
Reynsla hennar og styrkur skil-
aði sér til unga vinnumannsins
þegar eitthvað bjátaði á hjá
honum, fjarri foreldrum sínum.
Ég kveð Maríu með þakklæti
og virðingu fyrir öll góðu sumr-
in í Hrísdal.
Ég óska henni góðrar ferðar
heim til Didda síns sem hún
saknaði svo mjög.
Sigurgeir Ó. Sigmundsson.