Morgunblaðið - 05.04.2011, Blaðsíða 18

18 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 5. APRÍL 2011
–– Meira fyrir lesendur
PANTAÐU AUGLÝSINGAPLÁSS
Katrín Theódórsdóttir
Sími: 569 1105
kata@mbl.is
MEÐAL EFNIS:
Páskamatur.
Sælkerauppskriftir.
Páskaskreytingar.
Ferðir innanlands.
Landsbyggðin um páskana.
Skíðasvæðin.
Viðburðir um páskana.
Sæla í sveitinni.
Börn og páskar.
Páskegg.
Merkilegir málshættir.
Trúin og fólkið.
Ásamt fullt af
spennandi efni.
Pás
kab
laði
ð
NÁNARI UPPLÝSINGAR GEFUR:
PÖNTUNARTÍMI AUGLÝSINGA:
Fyrir kl. 16, mánudaginn 11. apríl.
Páskablaðið
SÉ
RB
LA
Ð
Morgunblaðið gefur út sérblað
tileinkað páskahátíðinni. Farið
verður um víðan völl og komið inn á
viðburði páskahelgarinnar.
Girnilegar uppskriftir af veislumat
og öðru gómsætum réttum ásamt
páskaskreytingum, páskeggjum,
ferðalögum og fleira.
Raunasaga Barð-
strendinga í vega-
málum á sér fáa líka
í íslenskri samgöngu-
sögu. Árum saman
hafa íbúar á sunn-
anverðum Vest-
fjörðum kallað eftir
því að fá öruggan
láglendisveg út úr
fjórðungnum.
Tillögur að leiðum
hafa verið auðkennd-
ar með drjúgum hluta stafrófs-
ins. A, B, C, D, G, HG. Íbúar
hafa verið sammála um að leið B
(Þorskafjarðarvegur um Teig-
skóg, Þórisstaðir-Kraká) væri
ákjósanlegasti kosturinn. Um þá
leið hafa hins vegar staðið laga-
deilur og málaferli árum saman.
Þeim málaferlum lyktaði fyrir
nokkrum misserum með hæsta-
réttardómi, sem setti málið aftur
á byrjunarreit. Þannig er staðan
í dag.
Þó að sett yrðu sérlög um leið
B eins og lagt hefur verið til, eru
allar líkur á að málaferli myndu
halda áfram og þá myndu engu
að síður líða 5-7 ár áður en veg-
urinn yrði að veruleika. En er þá
öll von úti um öruggan láglend-
isveg á sunnanverðum Vest-
fjörðum? Aldeilis ekki.
Til eru trúverðugir útreikn-
ingar sem mér vitanlega hafa
ekki verið véfengdir. Þeir sýna
að aðrar leiðir eru til, jafngóðar
og í reynd ódýrari en B-leiðin
(sjá http://www.landvernd.is/
myndir/Vestfjardavegur_GP.pdf).
Þessir útreikningar
miðast við verðlag
ársins 2006 en sam-
kvæmt þeim hefðu
samanlagðar leiðir B
og D með tvíbreiðum
göngum undir
Hjallaháls (leið G)
kostað það ár 3,2
milljarða samanborið
við 4,5 milljarða
vegna B-leiðar (Þór-
isstaðir-Kraká).
Nú hafa Barð-
strendingar skorað á
stjórnvöld með und-
irskriftum að leysa úr lang-
vinnum samgönguvanda þeirra.
Undir þann hluta áskorunarinnar
tek ég heils hugar, enda hef ég
beitt mér fyrir því sem þingmað-
ur að sá vandi yrði leystur. Hef
ég átt ófáa fundi með Vegagerð-
inni, samgönguyfirvöldum og
sveitarstjórnarmönnum til þess
að leitað raunhæfra leiða í því
efni og binda enda á það ófremd-
arástand sem ríkir í vegamálum
svæðisins.
Hins vegar get ég ekki fallist á
þá aðferð sem þingmennirnir
Einar K. Guðfinnsson, Ásbjörn
Óttarsson og Gunnar Bragi
Sveinsson leggja til (og tekið er
undir í áskoruninni) að Alþingi
setji sérlög til þess að þvinga
fram með valdi B-leiðina (Þóris-
staðir-Kraká) um Teigsskóg,
þvert á fallinn hæstaréttardóm í
því máli. Í fyrsta lagi sé ég ekki
að það sé siðferðilega verjandi að
löggjafinn þröngvi fram vilja sín-
um með slíku valdi í hvert sinn
sem vandkvæði rísa. Þá væri
vandlifað og ótraust í henni ver-
öld, ef stjórnvöld gætu einatt
knúið fram vilja sinn með því að
setja sérlög gegn almennri gild-
andi löggjöf. Í öðru lagi tel ég
ekki að meirihluti sé fyrir því á
Alþingi að leysa samgönguvanda
Barðstrendinga með þessum
hætti. Í þriðja lagi tel ég að sú
aðferð sé tafsamari og dýrari
heldur en að fara einfaldlega að
gildandi lögum og velja aðrar
nærtækari en sambærilegar leið-
ir sem uppfylla öryggiskröfur.
Leið G, vegur yfir Ódrjúgsháls
og um göng undir Hjallaháls,
býður upp á brúun Þorskafjarðar
líkt og leið B. Þar með væri kom-
inn enn styttri heilsársvegur sem
uppfyllti öll öryggis- og umferð-
arsjónarmið. Aðrar leiðir koma
einnig til greina, en svo mikið er
víst að leiðin úr botni Gufufjarðar
undir Hjallaháls að Þórisstöðum
er ekki aðeins jafngóður, heldur
einnig ódýrari kostur en leið B.
Hún hefur það auk þess fram yfir
sérlög um leið B að vera lagalega
og siðferðilega verjandi.
Göng undir Hjallaháls
eða leið B?
Eftir Ólínu
Þorvarðardóttur » Vegur úr Gufufirði
undir Hjallaháls er
jafngóður og ódýrari
kostur. Hann hefur það
umfram sérlög um leið
B að vera lagalega og
siðferðilega verjandi.
Ólína
Þorvarðardóttir
Höfundur er alþingismaður í NV-
kjördæmi og á sæti í samgöngunefnd
Alþingis.
Ekki er víst að
margir muni enn eftir
síðasta seðla-
bankastjóra þýska
marksins. Hann heitir
enn Hans Tietmeyer
en var síðasti seðla-
bankastjóri Þýska-
lands sem gætti
marksins sem þýsks
gjaldmiðils Þýska-
lands. Sjálfur man ég
vel eftir Tietmeyer
því ég beið mörg árangurslaus ár
úti í Evrópu eftir stýrivaxtalækk-
un frá honum. Hans Tietmeyer
var á móti evrunni og fékk fyrir
það frá Helmut Schmidt, fyrrum
kanslara, stimpilinn „andevr-
ópskur“ sem þýðir svipað og álíka
orð þýddi í Sovétríkjunum sálugu.
Hann gaf þó Helmut Kohl kansl-
ara ráð um smíði myntbandalags
Evrópusambandsins. Ráðgjöf hans
var tilraun til að stuðla að því að
þessi nýi gjaldmiðill frakkra í Evr-
ópusambandinu – sem þýska þjóð-
in var andsnúin frá upphafi og er
enn – myndi ekki enda sem algert
járnbrautarslys á meðan hún lifði.
Evran kom í heiminn vegna þess
að hún var fjárkúgun Frakklands
gegn nýrri sameiningu tveggja
þýskra ríkja árið 1990.
Hans Tietmeyer þekkir fag sitt
vel og djúpt. Hann vissi að mynt-
mál eru eins og borgarísjaki. Það
sem sést og er talað um er aðeins
einn tíundi hluti málsins. Rót
myntmála nær alltaf alveg niður í
dýpstu lög lýðræðis, fullveldis og
sjálfstæðis þjóða. Þetta vissi Hans
Tietmeyer afar vel þó svo að hér
heima viti þetta aðeins örfáir en
góðir menn. Hann varaði við því
að svo ólík lönd ætluðu að nota
saman einn og sama gjaldmiðil,
eina stýrivexti og eina pen-
ingastjórn. Hann sagði: Mynt-
bandalag ESB verður eins og lok-
aður hraðsuðuketill án útöndunar.
Þegar gengið er farið og mögu-
leikinn á að laga verð og vexti
gjaldmiðilsins að þörfum hagkerf-
isins er horfinn, þá þarf að sjóða
samfélagsleg og fagleg réttindi al-
mennings og verkalýðshreyfinga í
graut – og helst í mús. Svo þarf að
auglýsa andlát lýðræðisins. Stjórn-
málamenn ættu að skilja að frá og
með nú eru þeir komnir algerlega
undir vald, náð og miskunn fjár-
málamarkaða. Skilst þetta?
Ég er viss um að íslenskur al-
menningur skilur þetta. Stærsti
hluti íslensku háskóla-, fjölmiðla-
og hagsmunaelítunnar skilur þetta
hins vegar aldrei. En það gerir
svo sem ekki mikið til því obbi
hennar hefur fyrirgert næstum
öllum sanngjörnum rétti á að vera
tekinn alvarlega. Rekstrartap
hennar er mikið og hefur það lask-
að samfélag okkar. Elítunni mis-
tókst við fjármálabóluna og banka-
hrunið. Hún varð virk
strengjabrúða í því máli. Henni
mistókst að koma auga á það sem
Hans Tietmeyer vissi frá byrjun
um myntbandalag Evrópusam-
bandsins. Hún er virk strengja-
brúða í því máli líka. Og hún er
enn virk strengjabrúða, nú í Ice-
save málinu, því það er svo ná-
tengt ESB-málinu sem er óska-
barn elítunnar. Þrjú stór tækifæri
til að koma auga á hið rétta í
flóknum málum leiddu
hana öll til rangrar
niðurstöðu. Elítu há-
skóla- og hagsmuna-
samsteypunnar ætti
því íslenskur almenn-
ingur ekki að taka svo
alvarlega. Hún er
strengjabrúða.
Ungverjinn André
Kostolany sem stóð á
gólfi kauphalla Evr-
ópu frá fermingu
fram undir nírætt
sagði að fjár-
málamarkaðir væru eins og
hundar. Húsbóndi fjármálamark-
aða á ávallt að vera samfélags-
hagkerfið. Þannig verður að vera.
Fjármálamarkaðir eiga að þjóna
samfélaginu, sagði André. Þegar
hundurinn og samfélagið fara sam-
an út að ganga hleypur hundurinn
út og suður og leggur að baki
miklu lengri veg en húsbóndinn.
Hundurinn hleypur, flaðrar, geltir,
gleypir óþverra og kastar stundum
upp. En yfirleitt koma þó hund-
urinn og húsbóndinn heim saman
og í sátt. Gerist það ekki erum við
stödd í Japan árið 1989, á Íslandi
árið 2008 og á evrusvæðinu núna,
þar sem fjármálamarkaðurinn
týndi húsbónda sínum, samfélag-
inu. Hljóp úr augsýn og rataði
ekki heim. Afleiðingin í Japan er
enn 22 árum síðar sú að hluta-
bréfamarkaður er þar enn tæplega
80% fallinn og afvega staddir
bankar og brenglaður fjár-
málamarkaður halda áfram að
kyrkja samfélagshagkerfið. Bank-
arnir og fjármálamarkaðurinn,
sögðu skilið við samfélagið fyrir
líklega fullt og allt. Húsbóndinn í
Japan er orðinn strengjabrúða
fjármálamarkaða. Þar ríkir hag-
vaxtarleg ísöld og mun gera svo
þar til japanska samfélags-
hagkerfið hrynur til grunna.
Það sem Hans Tietmeyer sagði
um myntmálin og Andrei Kostol-
any sagði um fjármálamarkaði er
rétt. Allt sem Hans Tietmeyer
sagði um myntbandalagið er að
rætast. Við sjáum það á evrusvæð-
inu í dag. Strengjabrúður fjár-
málamarkaða Evrópusambandsins,
þ.e. embættis- og stjórnmálamenn
þess, æða um lendur mynt-
bandalagsins og framkvæma skip-
anir hundsins sem stjórnar þeim
algerlega. En þetta sjá þeir ekki
sjálfir því meðvirknin er alger.
Þannig virka strengjabrúður. Það
sama er að gerast hér heima í Ice-
save-málinu. Ríkisstjórnin, há-
skólaelítan, margir fjölmiðlar og
hagsmunasamsteypan æða um Ís-
land sem fjarstýrð strengjabrúðu-
herdeild í böndum fjármálamark-
aða.
Nú ætti að vera nóg komið. Hér
þarf vandlega að aga til, viðhafa
festu og sýna samstöðu. Við viljum
ekki öll vera strengjabrúður í
bandi fjármálamarkaða sem týndu
sér sjálfir. Gagn og gleði þjóð-
arinnar af heilbrigðum fjár-
málamarkaði í framtíðinni veltur á
þessu. Samþykkt Icesave-laganna
myndi hindra lækningu fjár-
málamarkaðar Íslands. Ég sam-
þykki þau ekki.
Líf sem strengja-
brúða fjármála-
markaða er hundalíf
Eftir Gunnar
Rögnvaldsson
Gunnar
Rögnvaldsson
»Ríkisstjórninni hefur
mistekist því hún
gerði Icesave og Seðla-
bankann að pólitísku
máli vegna einkaum-
sóknar Samfylkingar-
innar inn í Evrópusam-
bandið.
Höfundur er ráðgjafi og stundaði at-
vinnurekstur í Evrópusambandinu
frá 1989 til 2010.
- nýr auglýsingamiðill
569-1100