Morgunblaðið - 05.04.2011, Blaðsíða 19

UMRÆÐAN 19
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 5. APRÍL 2011
Kæri Óli Björn.
Takk fyrir opna
bréfið frá þér í Morg-
unblaðinu þann 1. apr-
íl. Mér þótti slæmt að
sjá það frá þér í grein-
inni að ég geti lent í
siðferðilegum ógöng-
um. Þú segir orðrétt:
Þorkell, ef þú segir já,
munt þú fyrr fremur
en síðar lenda í sið-
ferðilegum ógöngum.
Hvernig má það vera? Er þetta ein-
hver ný siðfræði eins og í komm-
únistaríkjunum í gamla daga? Verð-
ur sett upp einhver sérstök
rannsóknarnefnd eða siðanefnd yfir
þá sem segja já? Við vitum að ann-
aðhvort já eða nei er rétt, en hver
sem niðurstaðan verður er ekki
hægt að ásaka þá sem sögðu já (eða
nei) fyrir að hafa kosið rangt og tala
um siðleysi í því sambandi.
Alþingi samþykkti Icesave III-
samninginn með yfirgnæfandi
meirihluta. Stjórnarandstaðan fékk
einnig sterka fulltrúa í samn-
inganefnd, menn sem unnu sitt verk
af fagmennsku. Afstaða mín mótast
af sjálfstæðu mati á þeirri áhættu
sem við tökum ef við höfnum Ice-
save-samningnum. Erlend matsfyr-
irtæki virðast vera mér sammála og
þau hafa vissulega áhrif á fjár-
málamörkuðum þó þau hafi ekki
alltaf verið trúverðug.
Óreiðumenn
Ég hef lengi talið að óreiðumenn í
þessu Icesave-máli séu ekki síst þeir
sem einkavæddu bankana og af-
hentu mönnum völdin sem voru
ógæfusamir og urðu á mikil mistök
við stjórnun bankakerfisins. Þeir
fengu frjálsar hendur á árinu 2003
og 2004 til að umbylta íslensku at-
vinnulífi. Á örfáum árum lögðu þeir
efnahagslífið í rúst. Bankarnir
skiptu á milli sín öflugustu fyrir-
tækjum landins, skuldsettu þau og
gerðu gjaldþrota, án eftirlits og að-
halds frá opinberum aðilum. Eftir-
litsleysi stjórnvalda
verður áreiðanlega not-
að gegn okkur í Ice-
save-málinu. Þetta
sjónarmið kom ágæt-
lega fram hjá Lee
Buchheit, formanni
samninganefndar Ís-
lands, í viðtali við hann
í Silfri Egils á sunnu-
dag. Icesave-málið er
lítið miðað við þúsundir
milljarða sem hefur
þurft að afskrifa og
hafa að stórum hluta
lent á erlendum aðilum.
Skynsemi, en ekki ótti ræður för.
Þú óttast að ég lendi í siðferðileg-
um ógöngum ef ég segi já við Ice-
save-samningnum. Það er vonandi
ástæðulaus ótti. Fólk verður að
mega hafa sjálfstæða skoðun í þessu
máli.
Svo vil ég svara spurningum þín-
um.
1.Telur þú, að þeir sem vilja sam-
þykkja Icesave-lögin eigi siðferði-
legan rétt á því að ákveða að ég og
aðrir sem eru andvígir lögunum,
skuli gangast í ábyrgð fyrir skuld-
um einkafyrirtækis?
Nei. Ég tel ekki að þeir sem sam-
þykkja Icsave-lögin séu í meiri sið-
ferðislegum rétti en þeir sem segja
nei. Meirihlutinn ræður og niður-
staðan lendir á þjóðinni. Ef reikn-
ingurinn verður hærri vegna þess
að sagt er nei, þá verður almenn-
ingur að sætta sig við það, en ef
hann verður lægri nýtur þjóðin
þess.
2. Telur þú það samrýmast góðu
siðferði að þvinga almenning til að
bera ábyrgð á starfsemi einkafyrir-
tækja?
Nei, en almenningur hefur neyðst
til að greiða í gegnum ríkissjóð
hundruð milljarða á undanförnum
misserum og var aldrei spurður.
Fólk kýs núna og við sem segjum já
trúum því að það sé ódýrari kostur
fyrir þjóðina. Það er rangt að láta
líta svo út að með því að segja nei þá
þurfi þjóðin ekki að bera neina
ábyrgð og engan kostnað.
3. Telur þú að hægt sé að réttlæta
að íslenskir skattgreiðendur gangist
í ábyrgð fyrir skuldum skipafélaga,
s.s. Samskipa? Hvenær telur þú að
hægt sé að réttlæta það að ég
ákveði að þú gangist í ábyrgð fyrir
starfsemi einkafyrirtækis, sem þú
átt engan hlut í? Hver er munurinn
á því að krefjast þess að þú takir
ábyrgð á skuldum Landsbankans og
á skuldum Samskipa?
Nei. Skattgreiðendur þurftu því
miður með framlagi til Landsbank-
ans að taka á sig kostnað vegna
skulda Eimskips sem fór í þrot
vegna ógæfumanna sem stjórn-
málamenn afhentu völdin í við-
skiptalífinu við einkavæðingu bank-
anna. Það var rangt og auðvitað
erfitt að réttlæta slíkt fyrir almenn-
ingi. Ég veit ekki til þess að almenn-
ingur þurfi að vera í neinum ábyrgð-
um vegna Samskipa og almennt
ekki fyrir einkafyrirtæki og mundi
ekki mæla með því.
Óli Björn, við segjum því trúlega
báðir nei við spurningunum, en ég
segi já við Icesave-samningnum.
Það er nefnilega annars konar
spurning og snýst ekki bara um eitt-
hvert venjulegt einkafyrirtæki. Það
særir réttlætiskennd mína að hafna
Icesave-samningnum og ég tel höfn-
un vera áhættusamari. Þú verður að
virða þá skoðun eins og ég þína. Við
byggjum báðir skoðanir okkar á
djúpri sannfæringu og skoðun á
málinu og ekki skrítið að almenn-
ingur eigi erfitt með að átta sig. En
við skulum ekki fara út á þá braut
að hræða fólk með því að ef það
samþykki Icesave-samninginn þá
lendi það í siðferðilegum ógöngum.
Óli Björn, Icesave er spurning
um skynsemi og áhættumat
Eftir Þorkel
Sigurlaugsson » Óli Björn, þú átt ekki
að fara út á þá braut
að hræða mig og aðra
með því að þeir sem
samþykki Icesave-
samninginn lendi í sið-
ferðilegum ógöngum.
Þorkell
Sigurlaugsson
Höfundur er framkvæmdastjóri.
Ég þarf ekki að lesa
mér til um eina né neina
Icesave-samninga
vegna þess að alveg frá
því fyrsta tók ég þá
ákvörðun að vilja ekki
borga þessa skuld til
Breta
og Hollendinga, sem
íslenskur einkabanki
þeirra Björgólfsfeðga
setti sig í með eintómri
óráðsíu og fór síðan á hausinn. Fyrir
það fyrsta er að ég er einn af fjöl-
mörgum, sem Landsbankinn rændi
af sparifénu, nokkrum milljónum, og
nú leggur Steingrímur fjár-
málaráðherra ofuráherslu á að borga
útlendingunum, sem engin lög hafa
með sér né siðferði, en ekki sam-
löndum sínum. Slíkur er ridd-
araskapurinn. Steingríms þáttur
fjármálaráðherra í Icesave-málinu I,
II og III er óskiljanlegur svo ekki sé
meira sagt. Þessi maður er tilbúinn
að skattleggja
þjóðina upp á hundruð milljarða
ofan á allt annað og það sem verra er
að lagaleg skylda hvílir ekki á þessu.
Raus Steingríms og hræðsluáróður
allt frá fyrsta Icesave-samningnum
að allt fari hér til fjandans ef hann
verði ekki samþykktur og allar lána-
línur lokist til okkar hefur allt saman
hrunið um sjálft sig og verið tómar
lygar. Í því sambandi má nefna að
tveir ungir framsóknarmenn voru
komnir vel á veg með
að útvega lán í Noregi,
en gert var bara grín
að þeim, en sannleik-
urinn er sá að það var
á endanum syst-
urflokkur Samfylk-
ingar með Stoltenberg
í fararbroddi, sem
sagði nei og réð öllu
um að lánið fékkst ekki
og flokkssystir hans
Jóhanna Sigurð-
ardóttir neitaði að
fylgja málinu eftir, en
það var talið að hefði riðið bagga-
muninn.
Því má bæta við þetta að Marel
fékk lán í Hollandi. Erlendir aðilar
eru að reisa og fjármagna kísilverk-
smiðju á Suðurnesjum og álver er í
burðarliðnum.
Alcoa og fleiri erlendir aðilar eru í
starholunum með að fjármagna álver
við Húsavík og Landsvirkjun og er-
lendir aðilar eru að athuga með met-
anol-verksmiðju við Kröflu. Lands-
virkjun er á góðri leið með að
fjármagna Búðarhálsvirkjun, en
undrun vekur að lífeyrissjóðirnir,
sem sagt er að vilji kaupa 25% í
Orkuveitunni skuli ekki hlaupa
undir bagga með Landsvirkjun og
lána þá peninga, sem upp á vantar á
góðum vöxtum ca 10%.
Hvað veldur dettur manni helst í
hug að fleiri séu komnir í spilið og
taka þátt í að neyða þjóðina til að
borga Icesave. Má ekki fara að
skipta um menn þar í brúnni eða eru
þeir æviráðnir? Svo talar fjár-
málaráðherra um að allt sé að fara á
hliðina, engir peningar fáist í fram-
kvæmdir og til uppbyggingar og allt
sé frosið nema við borgum Icesave.
Þetta er eins ómerkilegur málflutn-
ingur og hugsast getur, ég var að
tína til bara örfá atriði sem í gang eru
komin og önnur á leiðinni. Það eru
virtir íslenskir og erlendir lögmenn
og fræðimenn sem sýnt
hafa fram á með óyggjandi hætti
að okkur ber ekki skylda til að borga
eina einustu krónu hvorki lagalega
né siðferðislega eins og ég hef áður
komið inn á.
Smáupprifjun um bresku
nýlendukúgarana
Ég vildi sérstaklega vekja til um-
hugsunar ungt fólk, sem ekki man
fyrri tíma, um þátt Breta í okkar
garð sem byrjaði í síðustu heims-
styrjöld eftir að Íslendingar þá
sigldu með hvern bátsfarminn af öðr-
um af fiski til Bretlands og lögðu sig í
verulega lífshættu við að halda lífinu
í fjölda Breta og týndu margir sjó-
menn lífinu og margir bátar fórust.
Þakklætið lét ekki á sér standa hjá
nýlendukúgurunum. Fyrsta atlagan
eftir stríðið var um 1952 þegar þeir
settu löndunarbann á íslensk fiski-
skip, sem kom sér mjög illa fyrir
efnahag okkar og hrun blasti við ef
aðrar þjóðir okkur vinveittar hefðu
ekki farið að kaupa af okkur fiskinn
okkar. Þegar fyrsta útfærsla land-
helginnar varð að veruleika í 12 mílur
sendu Bretarnir herskip á okkur til
að sína nú mátt sinn og megin, sem
nýlendukúgarar, sem þeir svo að
sjálfsögðu endurtóku í þorskastríð-
unum 1973 og 1976 og urðu varð-
skipin okkar fyrir milljóna tjóni.
Síðasta atlagan var svo eftir hrun-
ið 2008 þegar Bretar settu á okkur
hryðjuverkalögin, eins og hverja
aðra glæpamenn, sem stórsköðuðu
íslenska þjóðarbúið. Þetta er sagan í
hnotskurn.
Nýlendukúgararnir kunna það
sannarlega hvernig á að knýja litla
þjóð til hlýðni og nú með dyggri að-
stoð Steingríms fjármálaráðherra
sem ítrekað hefur orðið uppvís að
lygum um hvað fyrir þjóðinni liggi ef
við borgum ekki Icesave. Það er
nokkuð víst að Bretar og Hollend-
ingar hefðu strax í upphafi stefnt
okkur ef þeir hefðu talið að þeir
myndu vinna málið.
Því miður vilja of margir Íslend-
ingar gefast upp og semja og vil ég
segja við þetta ágæta fólk. Við erum
sannir Íslendingar sem látum ekki
fyrrum nýlendukúgara knýja okkur
til hlýðni í ólögvörðu máli og segjum
nei við Icesave hinn 9. apríl nk.
Góðir Íslendingar – segjum nei við Icesave
Eftir Hjörleif
Hallgríms »Ég tók strax þá
ákvörðun að vilja
ekki borga þessa skuld
til Breta og Hollendinga
sem íslenskur einka-
banki setti sig í.
Hjörleifur Hallgríms
Höfundur er framkvæmdastjóri.
Í fréttum hefur verið
sagt frá ræðu Mar-
grétar Kristmanns-
dóttur, formanns Sam-
taka um verslun og
þjónustu, sem hún flutti
17. mars á aðalfundi fé-
lagsins. Ræðan var skel-
egg og var formaðurinn
einbeittur og skýrmælt-
ur. Margrét sagði m.a.:
„Núverandi kerfi land-
búnaðarins er óheilbrigt, niðurnjörvað í
ríkisrekið styrkjakerfi, tollvernd og
innflutningskvóta. Hverju hefur þetta
kerfi skilað okkur? Jú, við íslenskir
skattgreiðendur búum við eitt dýrasta
landbúnaðarkerfi í heimi, og íslenskir
neytendur búa við eitt hæsta landbún-
aðarverð í heimi. Þá hefði maður haldið
að þetta sama kerfi skilaði bændum
einhverju í aðra hönd, fyrir því væri jú
bændaforystan að berjast – en það er
öðru nær. Bændur eru láglaunastétt
þar sem atvinnutekjur bænda eru þær
lægstu þegar atvinnutekjur í helstu at-
vinnugreinum eru bornar saman.“
Það er full ástæða til að þakka Mar-
gréti fyrir þessi skýru skilaboð. En ein-
hvern veginn finnst mér að ég hafi líka
heyrt svipuð ummæli um íslenska
verslunarstétt, ekki satt? Að verð á
innfluttum matvælum sé óeðlilega
hátt? Eða misminnir mig, Margrét?
Verslunareigendur geta að nokkru
skammtað sér laun eða réttara sagt
tekjur og eru sem betur fer ekki lág-
launastétt.
En Margrét, hvernig lítur þú á þann
skatt, sem sumir félagar þínir leggja á
þjóðina í formi gjaldþrota fyrirtækja?
Mér dettur í hug að nefna eitt gjald-
þrot frá árinu 2009, sem var með þeim
stærri það árið þó af nógu sé að taka.
Ég á þar við gjaldþrot Baugs hf. Var
það ekki upp á litla 318 milljarða
króna? Hver borgar þá skuld og hvert
fóru þessir peningar? Mér finnst að
æði margar milljónir, eða milljarðar, í
formi skulda hjá eignalausum búum,
sem skilin eru eftir í gjaldþrota fyrir-
tækjum, lendi á skattgreiðendum. Eða
eru þetta bara skuldir sem enginn
borgar? Er þetta ekki
kostnaður við verslun á
Íslandi, eða hvað? Vænti
svara við fram-
anskráðum spurningum.
Ég get verið þér alveg
sammála um það, að
landbúnaðarkerfið má
eflaust lagfæra bændum
og neytendum til hags-
bóta, en hvernig; um það
deila menn. Það væri
fróðlegt að heyra skoð-
anir þínar á því hvaða
leið þú vilt fara í málinu. Það hefði glatt
mig að heyra þig koma með einhver
úrræði, eða leiðir, en ekki bara inn-
antóm orð.
Ég er sammála þér um að það þarf
að finna lausn á þessum málum, svo
þjóðin verði sátt, en muna þarf að
næstum öll vestræn lönd eru með ótrú-
lega flókið net styrkja og framlaga til
landbúnaðar. Þar er nú Evrópusam-
bandið ekki undanskilið. Veist þú,
Margrét, að Bandaríkin eru með mjög
flókið net styrkja til landbúnaðar?
Styrkirnir eru hins vegar betur faldir
hjá þeim en flestum öðrum. Má ég
nefna dæmi?
Þeir greiða framlag til bænda vegna
framleiðslu ullar. Þú finnur þetta
framlag ekki á fjárlögum, sem framlag
til landbúnaðar. Nei, nei, aldeilis ekki.
Þetta framlag er að finna undir liðnum
hernaðarútgjöld! Ef þú vilt skal ég
skýra þetta fyrir þér seinna, en það
yrði langt mál að útskýra þetta til
fullnustu.
Með bestu kveðjum til þín og þinna
félaga.
„Kerfi sem
allir tapa á“
Eftir Svein
Hallgrímsson
Sveinn Hallgrímsson
» Landbúnaðarkerfið
er flókið. Það er not-
að í flestum vestrænum
iðnríkjum. Verst í Evr-
ópusambandinu. Versl-
un og þjónusta fær enga
styrki, eða hvað?
Höfundur er eftirlaunaþegi
og á kindur.
Morgunblaðið birtir alla útgáfudaga aðsendar umræðugreinar frá les-
endum. Blaðið áskilur sér rétt til að hafna greinum, stytta texta í samráði við
höfunda og ákveða hvort grein birtist í umræðunni eða í bréfum til blaðsins.
Blaðið birtir ekki greinar, sem eru skrifaðar fyrst og fremst til að kynna
starfsemi einstakra stofnana, fyrirtækja eða samtaka eða til að kynna við-
burði, svo sem fundi og ráðstefnur.
Innsendikerfið
Þeir sem þurfa að senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að
nota innsendikerfi blaðsins. Formið má m.a. finna undir Morgunblaðs-
hausnum efst t.h. á forsíðu mbl.is. Einnig er hægt að slá inn slóðina
www.mbl.is/sendagrein.
Ekki er lengur tekið við greinum sem sendar eru í tölvupósti og greinar
sem sendar eru á aðra miðla eru ekki birtar.
Móttaka aðsendra greina