Morgunblaðið - 01.09.2011, Blaðsíða 14

14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 1. SEPTEMBER 2011
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Unnið er að undirbúningi byggingar
nýrrar kirkju á Hvolsvelli. Kirkjan
verður byggð á túninu við félags-
heimilið Hvol og er hugmyndin að
nýta hluta Hvolsins fyrir safnaðar-
heimili. Kirkjuskipið verður hannað
þannig að það nýtist jafnframt sem
tónlistar- og menningarhús.
Stórólfshvolskirkja sem þjónað
hefur íbúum Hvolsvallar og nágrenn-
is í 80 ár er talin of lítil og óhentug að
ýmsu leyti. Kirkjan er úr timbri,
byggð 1930 og tekur um 120 manns í
sæti.
Skiptar skoðanir
Margar kirkjur eru í sveitarfé-
laginu en engin nógu stór til að taka
við stærri athöfnum.
Í mörg ára hafa verið umræður um
byggingu nýrrar kirkju á Hvolsvelli
en skoðanir sóknarbarna verið nokk-
uð skiptar um þörfina á því og jafn-
framt hvar ætti að byggja. Þannig
hafa sumir viljað láta reisa kirkju við
kirkjugarðinn sem er norðan við
þorpið.
Í sumar kynnti byggingarnefnd
sóknarnefndarinnar hugmyndir um
tengingu kirkjunnar við félagsheim-
ilið Hvolinn í miðju Hvolsvallar og
var samþykkt með miklum meiri-
hluta atkvæða á safnaðarfundi að
halda undirbúningi áfram. Þá lá fyrir
að Kirkjuráð hafði lofað 95 milljóna
króna framlagi til kirkjubyggingar-
innar, að ákveðnum skilyrðum upp-
fylltum.
Kjartan Þorkelsson, formaður
byggingarnefndarinnar, segir að í
fyrsta áfanga sé gert ráð fyrir að
byggja kirkjuskip, sem rúmi 300 til
350 manns, en nýta jafnframt aðstöð-
una í Hvolnum. Fyrstu áætlanir gera
ráð fyrir að það kosti 180 milljónir kr.
Áætlað er að byggja síðar tengibygg-
ing milli félagsheimilis og kirkju.
Í fundargerð kirkjuráðs þegar
fjallað var um framkvæmdina kemur
fram að sú lausn sem rætt er um gæti
verið hagkvæm enda standi sókninni
til boða að fá hluta félagsheimilisins.
Ísólfur Gylfi Pálmason, sveitar-
stjóri Rangárþings eystra, segir að
sveitarfélagið hafi heitið því að leggja
til afnot af bílastæðum og aðstöðu í
minni sal félagsheimilisins en tekur
fram að salurinn verði jafnframt
nýttur í þágu félagsheimilisins.
Byggingarnefndin er að vinna að
nánari þarfagreiningu og kostnaðar-
áætlun til að leggja á ný fyrir kirkju-
ráð.
Breyta þarf deiliskipulagi miðbæj-
arsvæðisins áður en byggingarleyfi
verður gefið út. Ísólfur Gylfi segir að
það geti tekið upp undir ár.
Ný kirkja byggð við Hvolinn
 Kirkjuskip hannað sem tónlistar- og
menningarhús  Unnið að undirbúningi
Teikning/Einrúm arkitektar
Kirkjuskip Ný kirkja verður byggð við félagsheimilið Hvolinn, í miðju Hvolsvallar. Einrúm arkitekar hafa gert til-
lögu að útliti byggingarinnar og tengingu hennar við félagsheimilið. Unnið er að undirbúningi.
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Það þarf ekki að ræða við marga
flokksmenn í Vinstri grænum til að
komast að því að barátta gegn
virkjanaáformum í neðri Þjórsá er
þeim hjartans mál.
Síðustu helgi samþykkti flokksráðs-
fundur Vinstri grænna einróma að
færa bæri virkjanaáform við neðri
hluta Þjórsár í biðflokk á nýrri ramma-
áætlun „vegna skorts á rannsóknum á
mikilvægum sviðum“.
Rammaáætlunin er nú í umsagnar-
ferli og vinnslu hjá Svandísi Svavars-
dóttur umhverfisráðherra og Katrínu
Júlíusdóttur iðnaðarráðherra. Stuðst
er við niðurstöður áætlunarinnar í
þingsályktunartillögu um vernd og
orkunýtingu landsvæða en þar kemur
fram að Hvammsvirkjun, Holtavirkjun
og Urriðafossvirkjun séu allar í orku-
nýtingarflokki á vatnasviði.
Sú flokkun þýðir að til stendur að
reisa virkjanirnar og má nefna að ætl-
unin er að gangsetja fyrsta hluta Urr-
iðaholtsvirkjunar árið 2016.
Allir sem einn
Sigþrúður Jónsdóttir, náttúrufræð-
ingur á Eystra-Geldingaholti, skammt
frá Þjórsá, lagði ásamt Kjartani
Ágústssyni og Þorsteini Ólafssyni,
fram ályktunardrög um virkjanaáform
við neðri Þjórsá, þar sem ályktað var
um rammaáætlun.
Sigþrúður segir einhug hafa ríkt um
það á flokksráðsfundi VG að virkjana-
kostirnir þrír færu í biðflokk og rifjar
upp að í ályktuninni sé kveðið á um að
landslagsrannsóknir á svæðinu séu
ófullnægjandi og af vanefnum gerðar.
Þá hafi samfélagsleg áhrif virkjana í
byggð ekki verið rannsökuð með við-
hlítandi hætti.
„Það er einhugur á meðal flokks-
manna í þessu máli, enda er VG grænn
flokkur. Ég varð ekki vör við að nokkur
fundarmaður setti sig upp á móti álykt-
uninni,“ segir Sigþrúður en forystu-
sveit flokksins sat fundinn, að formann-
inum, Steingrími J. Sigfússyni,
meðtöldum.
Kjarninn í stefnu VG
Sigþrúður segir náttúruvernd vera
einn af hornsteinum VG.
„Ef flokkurinn stendur ekki við
stefnu sína í umhverfismálum er hann
búinn að vera. Ég veit að margir kjós-
endur á Suðurlandi létu það ráða úrslit-
um að VG skyldi beita sér gegn virkj-
unum í neðri Þjórsá.
Það er vilji flokksmanna að Urriða-
foss-, Holta- og Hvammsvirkjun fari úr
nýtingarflokki og í biðflokk. Þá gæfist
betri tími til að yfirfara ýmsa þætti sem
ekki eru ljósir nú. Það þarf til dæmis að
rannsaka betur áhrifin af virkjununum
á laxastofninn. Persónulega finnst mér
Hvammsvirkjun skelfilegust af þeim
þremur. Hún er efst og í mynni Þjórs-
árdals. Draumur minn er auðvitað sá
að allar fari virkjanirnar þrjár í vernd-
unarflokk.
Sú spurning hlýtur að vakna hvort
ekki sé hægt að hanna virkjanir án
þess að þeim fylgi lón og uppþornun áa.
Það stendur í fólki að reist skuli uppi-
stöðulón og áin þurrkuð upp á köflum.
Það hlýtur að vera lágmarkskrafa að
málið sé kannað til hlítar áður en rokið
er í framkvæmdir. Það er ekki réttlæt-
anlegt að taka þessa áhættu. Við þurf-
um að afla meiri gagna um náttúruna.
Þeir sem búa í námunda við fyrirhug-
aða stíflugarða eru margir hverjir
hræddir.
Eitt af brögðunum sem Landsvirkj-
un beitti við samningsgerðina var að
bjóða ábúendum við virkjanasvæðin
fyrirframgreiðslur. Mig grunar að
sumir landeigendur hafi verið hræddir
við eignanám og því tekið við fénu. Um-
ræðan um virkjanakostina hefur þegar
haft neikvæð áhrif. Hún hefur valdið
spennu og skipað fólki í fylkingar. Ég
hef trú á flokksforystunni í þessu máli.
Við erum að stefna í rétta átt. Svandís
hefur staðið sig vel í embætti.“
Samþykkt einróma
Þorsteinn Ólafsson, dýralæknir á
Selfossi, er sem áður segir einn höf-
unda ályktunar um rammaáætlun.
„Við lögðum fram tillögu um að
flytja virkjanaáform við neðri Þjórsá í
biðflokk. Tillagan var sameinuð ann-
arri tillögu um að standa vörð um jök-
ulsárnar í Skagafirði, Skjálfandafljót,
Skaftá og Hólmsá, auk Stóru-Sandvík-
ur á Reykjanesi, og var samþykkt sam-
hljóða. Það var enginn ágreiningur um
þessi mál. Grasrótin stendur þétt á bak
við þessa stefnu.“
Andrés Rúnar Ingason, formaður
VG í Árborg, hefur skrifað um
virkjanamál á vefsíðu flokksins.
„Andstaða gegn virkjunum í neðri
Þjórsá hefur lengi verið eitt helsta bar-
áttumál okkar. Raunar hafa margir
flokksmenn komist að þeirri niður-
stöðu að það eigi að stöðva virkjunar-
áformin við neðri Þjórsá. Aðrir telja
þvert á móti rökrétt að halda því áfram.
Við í VG erum í fyrri flokknum. Við
teljum okkur hafa orðið næg rök fyrir
því að ekki eigi að virkja í neðrihluta
Þjórsár,“ segir Andrés.
VG vill hugsa út fyrir rammann
Morgunblaðið/RAX
Hagaey Hér sést stæði Hagalóns Það er við mynni Þjórsársdal. Sigþrúður Jónsdóttir náttúrufræðingur segir
Hvammsvirkjun mundu valda óbætanlegum skaða á lífríkinu við mynni dalsins. Hætta beri við virkjunina.
 Grasrótin í Vinstri grænum vill setja virkjanir í neðri Þjórsá í biðflokk  Flokksforystan samstiga
 Kallar á breytingar á rammaáætlun  Samfélagsleg áhrif virkjana verði rannsökuð sérstaklega
„Aðalatriðið er að þarna væri í
fyrsta sinn í sögunni farið inn á
gönguleiðir laxins. Hingað til hefur
alltaf verið virkjað fyrir ofan göngu-
leiðir. Um 90% af búsvæðum lax og
sjóbirtings eru fyrir ofan Urriðafoss.
Landsvirkjun er að velta fyrir sér
tækni til að fleyta seiðum niður á
búsvæðinu. Því er til að svara að sú
tækni hefur hvergi sannað sig,“ seg-
ir Orri Vigfússon, formaður NASF,
Verndarsjóðs villtra laxastofna, í
harðorðri gagnrýni á áform um
virkjun við Urriðafoss.
„Ég er afar undrandi á að Skipu-
lagsstofnun skuli gefa grænt ljós á
það sem ég vil kalla kraftaverka-
tækni. Ég hélt að tími kraftaverka
væri liðinn. Sjóbirtingurinn verður
tíu til tólf ára gamall. Stofninn
sveiflast til og frá. Á fimm til tíu ár-
um myndi hann hverfa, risi virkjun.
Þarna er að finna langstærsta
Spurður um þessa greiningu Orra
svarar Óli Grétar Blöndal Sveinsson,
framkvæmdastjóri þróunarsviðis
Landsvirkjunar, því til að við Urr-
iðafoss séu kjöraðstæður til að
setja upp seiðafleytu. Áin sé lituð og
því leiti seiðin upp á yfirborðið þar
sem sólarljóss nýtur.
Það muni hins vegar ekki koma í
ljós hver virknin verður fyrr en virkj-
unin hafi verið reist. Engu að síður
sé hann bjartsýnn á að vel muni
ganga að leysa vanda, komi hann á
annað borð upp. Þá beri að horfa til
þess að Þjórsá verði góð stangveiðiá
á þeim hluta þar sem rennsli muni
minnka, enda muni rennslið þá
henta betur fyrir veiði.
Að lokum svarar hann hug-
myndum VG um frekari rannsóknir í
neðri Þjórsá svo að hvergi liggi að
baki jafn miklar rannsóknir um virkj-
anaáform og einmitt þar.
villta laxastofninn á Íslandi. Veið-
arnar eru sjálfbærar og þarna veið-
ast á bilinu sjö til níu þúsund laxar á
ári. Erlendir kollegar mínir hlæja
þegar þeir heyra af þessum hug-
myndum. Þetta þykir svo fráleitt,“
segir Orri og bendir á að ólöglegt sé
að kaupa hlunnindi út úr jörðum.
Netarétturinn verði til dæmis ekki
sundurskilinn frá öðrum veiði-
réttindum í Þjórsá.
Kraftaverkatækni eða raunhæf lausn?
TEKIST ER Á UM ÁHRIF URRIÐAFOSSVIRKJUNAR Á LAXASTOFNINN
Orri Vigfússon Óli Grétar