Morgunblaðið - 09.09.2011, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 9. SEPTEMBER 2011
Nýju ljósi varpað á samskipti stjórnvalda við Magma, HS Orku, Norðurál og Íslandsbanka
FRÉTTASKÝRING
Agnes Bragadóttir
agnes@mbl.is
Í gögnum þeim sem fjármálaráðuneytið
hefur látið hagsmunaaðilum í té, er upp-
kast að viljayfirlýsingu ríkisstjórnarinnar,
(Memorandum of Understanding) Reykja-
nesbæjar, Grindavíkurbæjar og HS Orku
ehf. um fyrirhugaðar breytingar er varða
tímabundin nýtingarréttindi HS Orku ehf.
á jarðhitaauðlindum á Reykjanessvæðinu.
Drögin að viljayfirlýsingunni eru frá því
í aprílmánuði á þessu ári. Þau eru ódag-
sett og óundirrituð, en í niðurlagi þeirra
segir: „Þessi viljayfirlýsing er undirrituð
af fjármálaráðherra, iðnaðarráðherra og
til þess bærum fulltrúum frá HS Orku
ehf., Reykjanesbæ og Grindavík.“
Þar segir m.a. orðrétt: „Aðilarnir hafa
nú náð því samkomulagi sem þessi vilja-
yfirlýsing felur í sér, og er hún nið-
urstaðan af samningaviðræðum sem hóf-
ust í febrúar 2011.“
Megintilgangur stytting
Og síðar segir í drögunum: „Tilgangur
þessarar viljayfirlýsingar er að setja fram
grundvöll/sameiginlegan skilning á milli
aðilanna, sem varða fyrirhugaðar breyt-
ingar á ofangreindum leigusamningum og
hvernig breytingaferlið mun ganga fyrir
sig, meðal annars í tengslum við frumvarp
sem nýlega var lagt fyrir Alþingi …
Megintilgangur breytinganna á samn-
ingnum verður að stytta hámarksleigu-
tíma leigusamninganna, á þann veg að eft-
irfarandi þrír þættir verði hafðir til
viðmiðunar. Í fyrsta lagi, leigutími í þeim
leigusamningum sem fyrir liggja, í öðru
lagi fyrirhugaðar breytingar á lögum sem
þetta varða samanber frumvarp sem lagt
hefur verið fram til breytingar á vatnalög-
um og auðlindalögum um styttingu nýting-
artíma, og í þriðja lagi tillögur sem varða
leigutíma og koma fram í skýrslu nefndar
forsætisráðherra frá því í mars 2010, sem
varða fyrirkomulag varðandi leigu á vatns-
og jarðhitaréttindum í eigu ríkisins.“
Um þessi drög er það að segja, að frum-
varp það sem fram kom á þingi sl. vetur
og vitnað er til í drögunum, varð ekki að
lögum.
Leiðir orkuöflun fyrir álver
Samningar Norðuráls við HS Orku eru á
þann veg að HS Orka tók að sér að leiða
orkuöflun fyrir álver félagsins í Helguvík
og samkvæmt því sem áður hefur komið
fram tók HS Orka að sér að útvega 350
megavött. Í þeim samningum sem tókust á
milli Norðuráls og HS Orku var samið um
ákveðið orkuverð en jafnframt gerður
ákveðinn fyrirvari um að ef verulegar for-
sendubreytingar yrðu síðar meir gætu
menn samið um að taka upp samninginn og
laga raforkuverðið að nýjum forsendum.
Samkvæmt því sem kom fram sl. vetur
hjá forsvarsmönnum Norðuráls telja þeir
að stytting á leigutíma jarðvarmans (auð-
lindarinnar) niður fyrir áætlaðan ending-
artíma virkjana, komi klárlega niður á
arðsemi álvers í Helguvík. Þannig myndu
forsendur tvímælalaust breytast og því
þyrfti að semja upp á nýtt, yrði það ofan
á, að leigutíminn yrði styttur til muna.
Úr 65 árum í 30-35 ár
Núgildandi lög gera ráð fyrir 65 ára
leigutíma. Þáverandi formaður iðn-
aðarnefndar, Katrín Júlíusdóttir, núver-
andi iðnaðarráðherra, beitti sér fyrir
þeirri lagasetningu, og sömuleiðis Össur
Skarphéðinsson, þáverandi iðnaðarráð-
herra.
Í vetur er leið kom einnig fram að for-
svarsmenn Norðuráls töldu 65 ára leigu-
tíma vera eðlilegan leigutíma, miðað við
það að reiknað væri með að fjárfestingar í
jarðvarma entust í a.m.k. 50 ár, þ.e.a.s.
tæknibúnaður, húsnæði og slíkt.
Nú er hins vegar komin fram sterk
krafa, frá fjármála-, iðnaðar- og forsæt-
isráðuneyti um að stytta leigutímann um
30 til 35 ár, en það telja viðmælendur að
setji þegar gerða samninga í uppnám.
Niðurstöðu gerðardóms beðið
Gerðardómur er eins og kunnugt með
ágreining Norðuráls við HS Orku og
Orkuveitu Reykjavíkur vegna gerðra raf-
orkusölusamninga til álvers í Helguvík til
úrskurðar. Búist er við því að gerðardóm-
urinn úrskurði fyrir lok þessa mánaðar, en
fram til þess tíma er framtíð álvers í
Helguvík áfram í fullkominni óvissu, nema
Landsvirkjun komi að málinu, en forsvars-
menn Norðuráls lögðu það til við forstjóra
og stjórnarformann Landsvirkjunar í vor
að Landsvirkjun kæmi að málinu með því
að útvega 150 megavött til Helguvík-
urverkefnisins og þannig gætu fram-
kvæmdir á nýjan leik farið á fullt. Norður-
álsmenn munu ekki ýkja bjartsýnir á að
Landsvirkjun komi að raforkuöflun fyrir
Helguvík, a.m.k. ekki á meðan Stein-
grímur J. Sigfússon fer með hlutabréfið í
Landsvirkjun fyrir hönd ríkisstjórn-
arinnar.
Hagsmunaaðilar bíða niðurstöðunnar
með mikilli óþreyju, eins og gefur að
skilja, og eru ýmsir, ekki síst sveit-
arstjórnarmenn á Suðurnesjum, orðnir
langeygir eftir því að niðurstaða fáist í
málið. Hér eru miklir hagsmunir í húfi,
bæði fyrir atvinnulífið á Suðurnesjum,
Norðurál, HS Orku og Orkuveitu Reykja-
víkur. Norðurál hefur þegar lagt hátt í
tuttugu milljarða króna í undirbúning
Helguvíkurverkefnisins og framkvæmdir
þar en eins og gefur að skilja hafa þær
ekki verið á miklum hraða undanfarna
mánuði og misseri. Það ræðst væntanlega
fyrir mánaðamót hvort nýr kraftur færist í
framkvæmdir í Helguvík eða ekki.
Knúið
á um
styttingu
leigutíma
 Mikil áhersla hefur verið lögð á það í fjár-
mála- og iðnaðarráðuneyti að stytta leigutíma
HS Orku á jarðvarmaauðlindum á Reykjanesi
 Gerðardómur úrskurðar fyrir mánaðamót
í ágreiningsmálum Norðuráls við HS Orku og
Orkuveitu Reykjavíkur vegna raforkusölu