Morgunblaðið - 09.09.2011, Blaðsíða 25

MINNINGAR 25
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 9. SEPTEMBER 2011
Leiðir okkar Páls Ásgeirs lágu
fyrst saman er ég vann sem laga-
nemi í dóms- og kirkjumálaráðu-
neytinu á árunum 1968-1970. Þau
kynni eru eftirminnileg og efld-
ust og urðu náin er ég síðar tók
við starfi hans í ársbyrjun 1979.
Hann lét þá af störfum sem yf-
irmaður varnarmáladeildar utan-
ríkisráðuneytisins og formaður
varnarmálanefndar og bygging-
arnefndar nýrrar flugstöðvar á
Keflavíkurflugvelli og fluttist til
Noregs sem sendiherra. Páll Ás-
geir hafði þá um langt árabil
gegnt þessum störfum og var að
sjálfsögðu öllum hnútum kunn-
ugur. Lagaumgjörð samskipta
við varnarliðið var með þeim
hætti, að utanríkisráðuneytið fór
með landstjórnarvald allra mála
á varnarsvæðunum og efalaust
eitthvert mikilvægasta og vanda-
samasta ábyrgðarstarf utanríkis-
þjónustunnar. Þessum störfum
sinnti Páll með sóma í meira en
áratug. Það var gott að eiga Pál
Ásgeir að vini og ráðgjafa. Hann
var forystumaður í útbreiðslu
golfíþróttarinnar þar sem hann
vann brautryðjandastarf. Páll
Ásgeir var hvers manns hugljúfi
og minnisstæður öllum sem
kynntust þessum góða manni.
Við hjónin vottum börnum
hans og fjölskyldum þeirra inni-
lega samúð okkar.
Helgi Ágústsson,
fv. sendiherra.
Með Páli Ásgeiri Tryggvasyni
er genginn einn af landnáms-
mönnum golfíþróttarinnar á Ís-
landi. Hann var í hópi þeirra sem
í bókstaflegri merkinu ruddu
brautina – þeirra sem jafnoft
tóku sér haka og hrífu í hönd og
kúlur og kylfur þegar þeir héldu
á golfsvæðin og hann átti drjúgan
þátt í því að breyta golfinu á Ís-
landi úr íþrótt fárra útvalinna í
íþrótt sem almenningur stundar
og er nú ein vinsælasta íþrótta-
greinin hérlendis.
Ungur var Páll Ásgeir þegar
hann hóf að leika golf. Hann varð
fljótt liðtækur kylfingur og hefði
örugglega komist í fremstu röð
keppnismanna hefði hann haft
tækifæri til þess að stunda
íþróttina eins og hugur hans stóð
til en atvinna hans í utanríkis-
þjónustunni gerði honum ekki
hægt um vik. Meðan heilsan ent-
ist stundaði hann golf og var einn
þeirra sem öðluðust þá reynslu
sem alla kylfinga dreymir um –
að fara holu í höggi. Slíkir kappar
nefnast Einherjar og Páll Ásgeir
hafði frumkvæðið að félagsstofn-
un þeirra og var fyrsti formaður
Einherjaklúbbsins. Á golfvöllun-
um var Páll Ásgeir eftirsóttur fé-
lagi, jákvæður og uppörvandi og
umfram allt skemmtilegur, sagði
sögur og lék á als oddi.
Ekki var að undra að Páll Ás-
geir væri kallaður til félagslegrar
forystu í golfíþróttinni. Hæfileik-
ar hans á því sviði voru ótvíræðir
og hann nálgaðist öll viðfangsefni
með það í huga að vandamál
væru ekki til, þau væru bara
verkefni sem þyrfti að leysa.
Hann starfaði í stjórn Golfklúbbs
Reykjavíkur og árið 1970 var
hann kjörinn forseti Golfsam-
bandsins og gegndi því embætti í
áratug. Hann og stjórn hans
unnu ötullega að útbreiðslu golf-
sins og hann var óþreytandi að
gefa ráð og aðstoða þá sem voru
að stíga skref við stofnun klúbba
eða ryðja velli. Undir forystu
Páls fóru Íslendingar líka að gera
sig gildandi í alþjóðasamtökum
golfíþróttarinnar en slíkt var lyk-
illinn að því að íslenskum kylf-
ingum opnuðust dyr að mótum
erlendis og jafnframt því að er-
lendir leikmenn komu hingað til
keppni.
Sporin sem Páll Ásgeir
Tryggvason markaði í sögu golf-
sins á Íslandi voru heilladrjúg og
mörkuðust af glaðværð hans og
jákvæðni. Á árum áður þótti það
ekki eftirsóknarvert að sitja í
stjórn Golfsambandsins en það
var eitt af því sem Páll Ásgeir
breytti. Það voru margir sem
vildu njóta forystu hans og ekki
síður nærveru hans og vináttu.
Golfssamband Íslands kveður
forystumann sinn og félaga með
söknuði og færir honum þakkir
fyrir framlag hans til íþróttarinn-
ar. Aðstandendum Páls Ásgeirs
eru sendar innilegar samúðar-
kveðjur. Minning um góðan
dreng og einlægan félaga mun
lifa og verða rifjuð upp í hvert
eitt sinn sem saga golfsins á Ís-
landi er til umfjöllunar.
Fyrir hönd Golfsambands Ís-
lands,
Jón Ásgeir Eyjólfsson,
forseti
Hörður Þorsteinsson,
framkvæmdastjóri.
Þann 14. ágúst 1951 komu ell-
efu heiðursmenn saman á Hótel
Borg og stofnuðu Lionsklúbb
Reykjavíkur, fyrsta Lionsklúbb-
inn á Íslandi. Markmið þeirra var
að láta gott af sér leiða fyrir þá,
sem eiga um sárt að binda. Einn
þessara stofnfélaga var Páll Ás-
geir Tryggvason, sem við kveðj-
um hér í dag. Þar með eru allir
stofnfélagar Lionshreyfingarinn-
ar horfnir yfir móðuna miklu.
Páll Ásgeir var virkur félagi í
Lionsklúbbi Reykjavíkur alla tíð
þrátt fyrir annasöm störf. Það
þurfti enginn að vera í vafa um,
hvenær Páll Ásgeir var mættur
til fundar. Það lifnaði allt í kring-
um hann. Hann gegndi ýmsum
embættum í klúbbnum en oft var
hann skipaður siðameistari, en sá
hefur það hlutverk að halda uppi
aga ásamt hæfilegum húmor á
fundum. Þar var hann á heima-
velli og kunni sögur, sem hæfðu
öllum aðstæðum.
Páll Ásgeir var gerður að
Melvin Jones félaga á 50 ára af-
mæli Lionshreyfingarinnar á Ís-
landi árið 2001, en það er æðsta
viðurkenning sem Lionsfélaga
getur hlotnast.
Að leiðarlokum þakka félagar í
Lionsklúbbi Reykjavíkur Páli
Ásgeiri áratuga samfylgd og
senda fjölskyldu hans okkar inni-
legustu samúðarkveðjur. Far þú
í friði, góði félagi, og þökk sé þér
fyrir allt og allt.
Magnús V. Ármann,
formaður Lionsklúbbs
Reykjavíkur.
Þeim fækkar brauðryðjendum
í utanríkisþjónustunni og nú hef-
ur enn eitt skarðið verið höggvið
við fráfall Páls Ásgeirs Tryggva-
sonar, sendiherra.
Páll Ásgeir hóf störf í utanrík-
isþjónustunni árið 1948 þegar
diplómatískir starfsmenn voru
fáir og hver um sig brautryðjandi
á sínu sviði. Hann starfaði í þjón-
ustunni um 44 ára skeið.
Páll Ásgeir kom að flestum
málaflokkum utanríkisþjónust-
unnar, heima og heiman, en varði
kjarna starfsævinnar á sviði sam-
skipta við bandarísk hermálayfir-
völd. Eftir að hafa leitt varnar-
máladeild ráðuneytisins í áratug
gegndi hann starfi sendiherra Ís-
lands í Ósló, Moskvu og Bonn á
árunum 1979-1989. Ég hitti Pál
Ásgeir aldrei sjálfur en kynntist
verkum hans vel, þegar ég hóf
störf á varnarmálaskrifstofu um
miðjan tíunda áratuginn. Þótt vel
á annan áratug væri komið frá
því Páll Ásgeir réð þar fyrir hús-
um, bjó þar enn að hans styrku
stjórn.
Hér gefst aðeins rými fyrir ör-
lítið myndbrot af víðtækri
reynslu manns sem spannaði
langan tíma og öll ár kalda stríðs-
ins. Páll Ásgeir skar sig úr fjöld-
anum fyrir margt, en hann var
langt á undan sinni samtíð í að
sjá hve vel víðtæk áhugamál geta
nýst mönnum í starfi til að tengj-
ast fólki úr öllu samfélaginu. Þá
bjó hann að öflugri mótun að
heiman, þar sem hann kynntist
atvinnulífinu frá fyrstu hendi.
Páls Ásgeirs er minnst af
miklum hlýhug. Hann var að
sögn samstarfsmanna hjartahlýr
og nýtur maður, sem aldrei
missti sjónar á grunngildunum
og kjarna hvers máls. Við minn-
umst einnig frú Bjargar Ásgeirs-
dóttur sem hann kallaði akkeri
lífs síns. Þau bjuggu sér heimili í
fimm þjóðlöndum auk Íslands og
tóku öllum opnum örmum, glett-
in, góðviljuð og örlát.
Utanríkisþjónustan þakkar
fyrir samfylgdina og vottar börn-
um og aðstandendum samúð.
Einar Gunnarsson,
ráðuneytisstjóri.
Í fimbulkulda á brautarpalli
Leningradskyi-járnbrautar-
stöðvarinnar í Moskvu í janúar
1985 bar fundum okkar Páls Ás-
geirs Tryggvasonar sendiherra
fyrst saman, hann heilsaði með
hlýju og þéttu handtaki og í and-
litsdráttum hans mátti greina al-
úð, ákveðni og glettni svo kulda-
hrollurinn leið strax hjá. Hann
hvíslaði þá að mér að ekki tæki
staðurinn beinlínis hlýlega á móti
sér en bætti við, kíminn á svip, að
hann kynni ráð við því. Þannig
reyndi ég Pál Ásgeir æ síðan og
nú þegar hann kveður sína jarð-
vist ylja ég mér við hlýjar minn-
ingar og kveð drengskaparmann,
náinn samstarfsmann og vin með
þakklæti og virðingu.
Páll Ásgeir átti langan og far-
sælan starfsferil í utanríkisþjón-
ustunni allt frá því að hann hóf
þar störf árið 1948 þar til hann
kvaddi þann starfsvettvang fyrir
aldurs sakir árið 1992. Hann
gegndi margvíslegum ábyrgðar-
og trúnaðarstörfum heima og er-
lendis, einkum vegna fyrirsvars
Íslands í varnarmálum og sem
sendiherra Íslands í Osló,
Moskvu og Bonn. Hann var
ákveðinn og hreinskilinn um
gæslu íslenskra hagsmuna og var
óþreytandi í liðsinni fyrir fulltrúa
íslenskra fyrirtækja og þeirra
sem til hans leituðu. Páll Ásgeir
kom einatt til dyranna eins og
hann var klæddur, kom sjónar-
miðum sínum umbúðalaust á
framfæri á kjarnyrtu máli en
vildi að sjónarmið annarra nytu
sín og að sanngirni gætti í nið-
urstöðum. Gamansemi var hon-
um í blóð borin og ef með þurfti
sló hann á létta strengi og yfir-
leitt gengu menn brosandi frá
fundum með honum. Aldrei stóð
á hvatningu hans og aðstoð í ólík-
legustu málum, oftar en ekki erf-
iðum, honum var umhugað um
velferð samstarfsfólks síns og í
öll skipti eftir að leiðir okkar á
starfsvettvangi skildu og fundum
okkar bar saman spurði hann
fyrst um hagi mína og minna.
Í störfum sínum og leik bjó
hann að dýrmætri reynslu úr at-
vinnulífinu, sem sjómaður á tog-
urum, af lögfræðimenntun og
virkri þátttöku í félagsmálum. Þá
hlaut hann fjölmargar viður-
kenningar fyrir störf sín. Hann
tók þeim með auðmýkt sem og
þeirri sem hann mat mest, hetju-
verðlaunum Carnegies fyrir að
bjarga tveimur drengjum frá
drukknun. Það sagði hann hafa
gerst fyrir Guðs náð. Hann leyfði
sér þó að segja frá góðu skori á
golfvellinum en sú íþrótt átti hug
hans og starfaði hann lengi af
ósérhlífni í þágu golfhreyfingar-
innar.
Ekki er unnt að minnast Páls
Ásgeirs án þess að geta yndis-
legrar eiginkonu hans og lífsföru-
nautar, Bjargar Ásgeirsdóttur.
Hún féll frá 1996, þá sagði Páll
Ásgeir við mig „ég hef misst
björgina mína“. Björg var afar
heilsteypt kona og eins og hann
alltaf reiðubúin með ráð og
stuðning til hverra þeirra sem til
hennar leituðu. Í samheldni sinni
og stuðningi við hvort annað voru
þau hjón öflugir fulltrúar Ís-
lands, gestrisni þeirra var við-
brugðið og glatt á hjalla í húsum
þeirra.
Að leiðarlokum drúpi ég höfði í
miklu þakklæti fyrir að hafa átt
Pál Ásgeir að vini, bið góðan Guð
að blessa minningu hans og
styrkja börnin hans, sem hann
talaði alltaf um af stolti og fjöl-
skyldur þeirra.
Benedikt Jónsson.
✝ Dagbjört ElsaÁgústsdóttir
fæddist í Vík,
Stykkishólmi 27.8.
1926. Hún lést á
Hjúkrunarheim-
ilinu Sunnuhlíð,
Kópavogi 29.8.
2011.
Foreldrar henn-
ar voru Magðalena
Níelsdóttir og
Ágúst Pálsson skip-
stjóri. Þau voru þá nýflutt í Vík,
úr Breiðafjarðareyjum. Ágúst
var alinn upp í Höskuldsey, en
Magðalena í Sellátri, en ekki er
langt á milli eyjanna. Þau bjuggu
í Akureyjum áður en þau fluttu í
Vík, en í Vík bjuggu þau síðan í
29 ár, og fluttu þá niður í þétt-
býlið í Stykkishólmi, þar sem þau
bjuggu til æviloka. Ágúst lést 14.
júlí 1959, en Magðalena 21. maí
1975. Systkini Elsu voru Guð-
mundur Kristján, f. 1918, d.
1978, Ásgeir Páll, f. 1921, d 2003,
Jón Dalbú, f. 1922, d. 2002, Sig-
urður, f. 1925, d. 2010, Þórólfur,
f. 1928, Þóra, f. 1935, d. 1996, og
Hrafnhildur f. 1938. Af systk-
Maður Dagbjartar Elsu er Stef-
án Hallbjörn Búason, f. 1968, og
eru dætur þeirra Anna Sóley, f.
2002, og Eva Katrín, f. 2008. b)
Jónína Björg, f. 1976. Fyrri mað-
ur hennar var Nils Helgi Nilsson,
f. 1967, og eru synir þeirra Axel
Máni, f. 1998, og Jakob, f. 2002.
Seinni maður Jónínu Bjargar er
Stefán Grétarsson, f. 1976, og er
dóttir þeirra Ástrós Auður, f.
1976. Síðari kona Yngva er Virg-
ina Grétarsson, f. 1955. Synir
þeirra eru c) Emil Yngvi, f. 1981,
maki Hether Grétarsson, f. 1981,
og er sonur þeirra Elinha Loide,
f. 2009. d) Gary Lee, f. 1983. 2)
Ágúst Már, f. 1953. Maki Þór-
hildur Óladóttir, f. 1952, þau
skildu. Börn þeirra eru a) Sól-
rún, f. 1977, gift Guðmundi
Smára Jónssyni, f. 1977. Þeirra
börn eru Sigrún Lilja, f. 1997,
Eydís Birta, f. 2002, og Bjarki
Þór, f. 2009. b) Hannes Óli, f.
1981, og er unnusta hans Aðal-
björg Þórey Árnadóttir, f. 1980.
3) Brynjólfur, f. 1958, giftur El-
ínu Guðmundsdóttur, f. 1955.
Þeirra börn eru a) Sigrún, f.
1984, maki Ragnar Vignir, f.
1983, og eiga þau dótturina
Brynju Dögg, f. 2010, b) Grétar,
f. 1988, og er unnusta hans Ásta
Björg Magnúsdóttir, f. 1989.
Útför Dagbjartar Elsu fer
fram frá Garðakirkju í dag, 9.
september 2011, kl. 15.
inahópnum eru
Þórólfur og Hrafn-
hildur nú ein eftir á
lífi.
Elsa gekk í
barnaskóla Stykk-
ishólms. Hún var
veturinn 1944-45 í
Húsmæðraskól-
anum á Staðarfelli.
Eftir það starfaði
hún um tíma á
saumastofu KSt. í
Stykkishólmi, en síðan við versl-
unarstörf í aðalbúð KSt. í Stykk-
ishólmi.
Haustið 1948 hóf hún nám við
Hjúkrunarskóla Íslands í
Reykjavík.
Á þessum námstíma kynnist
hún mannsefni sínu, Grétari
Ingvasyni, f. 26.9. 1921, frá Hlið-
snesi á Álftanesi. Þau gengu í
hjónaband 27. ágúst 1949 og
eignuðust þrjá syni. Það eru: 1)
Yngvi Rúnar, f. 1950, kona hans
var Auður Jónsdóttir, f. 1950,
þau skildu. Þeirra dætur eru a)
Dagbjört Elsa, f. 1970. Dóttir
hennar og Vigfúsar Ingvars-
sonar, f. 1970, er Hjördís, f. 1992.
Við andlát Elsu móðursystur
minnar er fallin frá ein af þeim
manneskjum sem mótuðu upp-
eldisár mín. Það voru forréttindi
að alast upp úti á landi og hafa
bæði móður og ömmu á heim-
ilinu, sem stóðu vaktina í uppeldi
ungs manns. Og að hafa Elsu
frænku í Reykjavík með sitt
glæsilega heimili í Hlíðargerði
fullkomnaði þann veruleika sem
ég ólst upp í.
Að koma í Hlíðargerði 13, sem
Elsa og Grétar byggðu af mikl-
um myndarskap og bjuggu í
mestalla sína hjúskapartíð, var
eins og að koma heim. Að komast
í faðm þeirra hjóna, stíga inn á
mjúka teppið í ganginum og á
stiganum upp á efri hæðina,
heyra umferðarniðinn sjá öll
borgarljósin á kvöldin, koma í
kvistherbergin, á flísalagt baðið
og finna hitaveitulyktina úr
krönunum, þá var allt fullkomið.
Alltaf var tekið á móti manni
eins og einum af fjölskyldunni.
Frændsystkini Elsu kölluðu
heimili þeirra hjóna Hótel Hlíð-
argerði. Þar voru allir frændur,
frænkur og vinir meira en vel-
komnir og tekið á móti öllum
með kostum og kynjum og
fölskvalausri gleði. Allir voru
jafnir. Þar voru aldrei vandamál,
aðeins verkefni sem þurfti að
vinna og það taldi Elsa, þessi
kraftmikla kona, ekki eftir sér.
Allt sem hún gerði virtist svo
áreynslulaust. Ólíkt öðrum hót-
elum var gisting, fæði og uppi-
hald alltaf frítt.
Ungur ferðaðist maður með
rútunni frá Stykkishólmi til
Reykjavíkur að heimsækja Elsu
frænku og fjölskyldu. Móður
minni þótti ekkert tiltökumál að
setja einkasoninn einan í rútuna
kornungan og senda til Elsu í
Hlíðargerðið, þar sem oft var
dvalið um lengri eða skemmri
tíma. Hún vissi að Elsa myndi
taka vel á móti syninum og gæta
hans eins og um hennar eigin son
væri að ræða. Þótt Elsa væri
ekki skaplaus kona voru aldrei
nein læti með boðum og bönnum.
Reglurnar voru skýrar, auðskilj-
anlegar, sanngjarnar og þeim
var auðvelt að fylgja.
Komu Elsu og Grétars í
Hólminn fylgdi alltaf eftirvænt-
ing. Með þessum samrýmdu
heiðurshjónum fylgdu ferskir
vindar, sjálfstraust, kraftur og
gleði. Með þeim systrum móður
minni og Elsu voru miklir kær-
leikar. Þær voru góðir vinir þó að
aldursmunurinn væri nokkur.
Mömmu þótti alltaf gaman að fá
systur sína í heimsókn. Þá gladd-
ist amma ætíð jafnmikið þegar
elsta dóttirin kom vestur. Það
var því hátíð í bæ og ávallt fylgdi
með eitthvert framandi góðgæti
úr höfuðborginni handa unga
fólkinu.
Þegar framhaldsskólaganga
mín hófst í Reykjavík, þótti ekki
koma annað til greina en að búa í
Hlíðargerði hjá Elsu. Þar varð
maður sem fyrr eins og einn af
fjölskyldunni. Fæði, þvotta og
annað uppihald sá Elsa um af
skörungsskap. Þegar kom að því
að reiða fram greiðslu fyrir vet-
urinn kom slíkt ekki til greina,
frekar en forðum daga.
Að leiðarlokum þakka ég fyrir
allt það sem þessi heiðurskona
veitti mér. Sem barni var það
sjálfsagt og hluti af tilverunni. Á
fullorðinsárum gerir maður sér
betur grein fyrir hvað Elsa
frænka hefur verið stór hluti af
lífinu og allt sem hún gerði
reynst gott veganesti á lífsleið-
inni.
H. Ágúst Jóhannesson.
Elskulega Elsa varð 85 ára
nær uppá dag. Elsa var okkur
kær, sem og Gretar og börnin.
Heimilið þeirra í Hlíðargerði 13
stóð öllum opið, þau voru ákaf-
lega gestrisin og hjálpsöm. Og
Elsa var ekki bara gestrisin og
góð, heldur allsherjar reddari
fyrir fólkið sitt í Hólminum. Hún
vissi oft betur en sá sem var að
biðja hana um að versla fyrir sig,
hvað kom honum best. Pabbi
hringdi stuttu fyrir ein jólin og
bað hana að kaupa fyrir mömmu
jólaseríu. Elsa spurði hvort það
væri örugglega jólasería, jú
pabbi var á því að jólaseríu vant-
aði. Elsa vissi hins vegar að
mamma átti mjög vandaða og
góða kertaseríu og hringdi í
mömmu. Það var alveg rétt hjá
Elsu, mömmu vantaði ekki seríu
heldur sherry í jólaísinn.
Elsa var eldklár og ráðagóð
og hefur kennt mér mikið. Og
alltaf í góðu skapi. Ég var oft hjá
Elsu og Grétari í Hlíðargerðinu,
flest haust áður en skólinn byrj-
aði þá var ég hjá henni í nokkra
daga og við fórum í búðir og þá
keypt skólaföt fyrir veturinn.
Hún keypti líka oft fríhendis hér
á Íslandi sem erlendis; ferming-
arkápuna, skó og fleira, og allt
passaði, fallegt og smekklegt.
Heimili þeirra Gretars bar þess
einnig vitni. Elsa var líka frábær
hönnuður og óf stóra sem smá
dúka og áklæði sem eru tímalaus
hönnun, og vandað eftir því.
Það var nú samt alltaf líf í
tuskunum í Hliðargerði 13 og ég
elskaði að vera þar, og sérstak-
lega á meðan við bjuggum í
Reykjavík, því ég beið í 5 ár eftir
Gústa bróður og leiddist einni
heima með mömmu. Ég var lyst-
arlaus krakki en þegar ég var í
Hlíðargerðinu þá stóð allt á botni
enda allt vitlaust að gera í leikj-
um og áflogum. Ristað frans-
brauð með rabbabarasultu og
smjöri var í uppáhaldi og alltaf
nóg til, sama hvað við vorum
mörg í drekkutímanum. Og aldr-
ei heyrðist Elsa kvarta yfir
gestagangi og önnum.
Við Guðrún systir þökkum
elskulegri móðursystur ást og
umhyggju gegnum árin og send-
um Gretari, börnum og fjöl-
skyldum innilegar samúðar-
kveðjur. Guð blessi minningu
elsku Elsu,
Sigríður Hanna
Jóhannesdóttir.
Dagbjört Elsa
Ágústsdóttir
Allar minningar á einum stað.
ÍS
L
E
N
S
K
A
S
IA
.I
S
M
O
R
48
70
7
01
/1
0
–– Meira fyrir lesendur
Bókina má panta á forsíðu mbl.is eða á slóðinni mbl.is/minningar
Um leið og framleiðslu er lokið er bókin send í pósti.
Hægt er að kaupa minningabækur með greinum sem birst hafa frá
árinu 2000 og til dagsins í dag.