Teningur - 01.05.1988, Qupperneq 57

Teningur - 01.05.1988, Qupperneq 57
og allt annað sem menn kunna hver í sínu lagi, og að sú grein sé ekki til sem hann kunni ekki betri skil á en nokkur annar, þá verður að svara manninum því til að hann sé ein- feldningur og svo virðist sem hann hafi látið blekkjast af einhverjum sjónhverfingamanni og eftirhermu, sem honum sýnist vera alvitur vegna þess að hann er sjálfur ófær um greina á milli þekkingar, vanþekkingar og hermilistar.“ „Þetta er hverju orði sannara," sagði hann. „Þvínæst ber okkur að líta á harm- leikjaskáldin og leiðtoga þeirra Hómer, enda má heyra á sumum að þessir menn kunni skil á öllum listum og öllu sem viðvíkur dygöum og löstum í mannheimi og hinu guðlega líka. Því nauðsynlegt er að hið góða skáld sem ætlar að yrkja vel um yrkisefni sín yrki af þekkingu eða sé ella ófært um að yrkja um þau. Því ber okkur að athuga hvort þeir sem halda þessu fram hafi hitt eftir- - hermurnar og látiö blekkjast, ekki tekið eftir því þegar þeir litu [599 A] verk þeirra að þau eru þremur þrepum frá veruleikanum og aö hægöarleikur er að búa þau til fyrir þann sem þekkir ekki sannleikann: þau búa nefnilega til skuggamyndir, ekki verurnar sjálfar. Eða er eitthvað til í þessu hjá þeim og hafa góöu skáldin í raun og veru vit á því sem almenningi finnst þau orða svo vel?“ „Úr því verðum við svo sannarlega að fá skorið," sagði hann. „Heldurðu nú, að maöur sem gæti búiö til hvort tveggja, það sem líkt er eftir og skugga þess, myndi leyfa sér að gefa sig að skuggasköpuninni í fyllstu alvöru og setja hana á oddinn í lífi sínu eins og hún væri það besta sem hann ætti til?“ „Nei, ég held ekki.“ „Heldur, býst ég við, ef hann kynni að sönnu skil á því sem hann er að líkja eftir gæfi hann sig miklu fremur að verkunum en að eftirlíkingunum, og * reyndi að skilja eftir sig mörg og fögur verk til minningar um sig og að vera Platón borinn lofi fremur en að bera lof.“ „Ég býst við því,“ sagði hann, „því hér er ólíkum heiðri og blessun saman að jafna." „Við skulum nú ekkert vera að krefjast þess af Hómer eða hinum skáldunum að þau standi fyrir máli sínu um allt sem þau segja. Þannig gætum við spurt hvort eitthvert þeirra hafi verið læknir fremur en bara einhver maður sem hermir eftir máli lækna, eða hverja eitthvert skáld að fornu eða nýju sé talið hafa læknað eins og Asklepíos, eða hvaða kunnáttu- mönnum í læknislist það hafi skilað svo sem hann skilaði sonum sínum; né spyrjum við heldur um aörar listir oglátumþásleppameðþetta. Enum mikilvægustu og göfugustu efnin sem Hómer reynir aö fjalla um - styrjaldir, herstjórn, ríkisbúskap og menntun - er ugglaust sanngjarnt að spyrja hann sem svo: Hómer minn kær, sértu nú ekki þremur þrepum frá sannleikan- um hvaö dygðinni viðvíkur, skugga- smiður sem við höfum kallaö eftir- hermu, heldur annar í röð og fær um að bera kennsl á það athæfi sem gerir mennina betri eða verri bæöi í einkalífi og opinberu, segðu okkur þá hvaða borgríki fékk stjórnarbót fyrir þinn at- beina, eins og Lakedaímon fékk fyrir atbeina Lýkourgosar og mörg önnur ríki stór og smá fengu fyrir atbeina margra annarra. Hvaða ríki tilnefnir þig sem sinn góöa löggjafa og vel- gjöröamann? Ítalía og Sikiley nefna til Karondas, og við Sólon. En hver nefnir þig? Geturöu bent á nokkurn?" „Ég held ekki,“ svaraði Glákon. „Fylgj- endur Hómers geta jafnvel ekki um neitt.“ „En er minnst á nokkra styrjöld frá tíð Hómers [600 A] sem var vel rekin af honum sjálfum eða með hans ráðurn?" „Enga.“ „En er getið þvílíkra verka sem hæfa vitrum manni, margra uppfinninga og tækja í þágu listanna eða einhverra annarra afreka eins og getið er um í sambandi við Þales frá Míletosi og Anakarsios frá Skýþíu?,, „Nei, þaðfinnst alls ekkert af því tagi.“ „En hafi Hómer nú ekkert gert í þágu almennings, fer þá einhverjum sögum af því að hann hafi á eigin vegum annast menntun vissra manna í lifanda lífi, sem elskuöu hann vegna samneytis síns við hann og gáfu síðari kynslóðum eitthvert Hómerskt líferni eins og Pýþagóras, sem var bæði mjög elskaður sjálfur af þessum ástæöum og átti lærisveina sem ennþá kenna við nafn Pýþagórasar líferni sem veldur því að þeir sýnast bera af öðrum mönnum?“ „Nei, sem fyrr fer engum sögum af þvílíku," sagði hann. „Kannski kæmi í Ijós, Sókrates, að menntun hans Kreófýlosar, hafi verið enn spaugilegri en nafniö sem hann ber, ef satt er sem sagt er um Hómer. Því hann er sagður hafa verið mjög vanræktur í lifanda lífi af þessum manni." „Svo er raunar sagt,“ sagði ég. „En heldurðu, Glákon, ef Hómer hefði í raun verið fær um að mennta fólk og gera þaö betra, enda verið maður til að fást við þessi ef ni af þekkingu í stað þess að herma eftir þeim, hefði hann þá ekki eignast marga fylgismenn sem virtu hann og elskuöu? Hann Prótagóras frá Abdeiru og Pródikos 55
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68

x

Teningur

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Teningur
https://timarit.is/publication/820

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.