Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1979, Blaðsíða 128

108 Indriði Gíslason og Sigríður Valgeirsdóttir
verSur tími til aS kenna rithátt slíkra sagnmynda. VerSur nemendum
einkum villugjamt í vth. þt. af sterkum sögnum en sé tekiS miS af
kennslubókum í stafsetningu og samræmdum prófum í þeirri grein
virSist miklu púSri eytt á ýmsar orSmyndir af þessu tagi án tillits til tíSni
þeirra. Einnig þótti ómaksins vert aS kanna tíSni vth. þt. af öSrum
sökum. TíSni orSa og orSmynda í íslensku máli hefur lítt veriS rann-
sökuS og því ekki aS ófyrirsynju lagt lóS á þá vogarskál — þótt lítiS sé.
Þegar fram í sótti vöknuSu enn nýjar spumingar: Því er oft haldiS
fram, a. m. k. í hópi móSurmálskennara, aS vth. þt. sé á undanhaldi,
stöSugt dragi úr notkun hans. Er þá líka bent á aS þessi formgerS hafi
aS mestu eSa öllu horfiS úr skyldum málum og hví skyldi þá ekki sama
sagan gerast hér? Þá hefur því einnig veriS slegiS fram aS í staS vth. þt.
komi sambeygingin mundu + nafnháttur („ég mundi fara“ í stað „ég
færi“ o. s. frv. — í málfræðibókum nefnist sambeygingin skildagatíð).
Tekið skal fram að þrátt fyrir nokkra eftirgrennslan hafa ekki fundist
ritaðar heimildir um þessar tilgátur; þær virðast svífa yfir vötnunum,
ganga í munnlegri geymd.
Til aS kanna réttmæti slíkra fullyrSinga var horfiS aS því ráSi aS
gera nokkra könnun á máli frá 1925 — fimmtíu ára gömlu - ef vera
kynni aS þaS varpaSi ljósi á máliS. Þessi ákvörSun var tekin nokkuS
seint og er þar aS finna skýringu á því aS mun minna lesmál var tekiS
til samanburSar. ÞaS er svo þessi samanburSur sem fram kemur í töl-
fræðilegri úrvinnslu þar sem prófuð er núlltilgátan (Ho) að notkun vth.
þt. hafi ekki breyst á árunum 1925-1975.
Um íslenskar orðtíðnirannsóknir.
Eins og áSur var aS vikiS er ekki margt um orStíSnikannanir í íslensku
máli. Okkur er ekki kunnugt um aSrar en þær sem nú skal greina. ÁriS
1940 birtist í Menntamálum skýrsla um orSatalningu sem Ársæll Sig-
urSsson kennari beitti sér fyrir. MarkmiS hans var aS finna algengasta
orSaforSa sem skólaböm notuSu eSa umgengust í því skyni aS auSvelda
stafsetningarkennslu. Því beindist athygli hans aS „.. . stflum bama,
sendibréfum fullorSinna, lesbókum, náttúmfræSi, sögu og landafræSi."
(Ársæll SigurSsson: 1940, 10).
Þá er aS nefna rannsóknir Baldurs Jónssonar dósents. Hann hófst
handa upp úr 1970 aS rannsaka tíSni orSa og orSmynda meS tilstyrk
tölvu. Nefnir Baldur þetta máltölvun og hefur þegar gert (í tilrauna-