Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1984, Side 47

Um jallnotkun með ópersónulegum sögnum 45
nafnbreytur (nominal variables), þ. e. þau gildi sem þeim eru gefin hafa
ekki tölulega eiginleika heldur eru einungis til flokkunar. Aðhvarfs-
greining leiddi í ljós að umræddar breytur skýra tölfræðilega samtals
20% af dreifingu þágufallsvillna.
Nánari útreikningar gáfu einnig til kynna að áhrif umræddra þátta
skarast verulega. Með öðrum orðum, áhrif breytanna sem við höfum
notað í aðhvarfsjöfnunni á þágufallssýki skarast. Þetta þarf reyndar
ekki að koma á óvart þegar haft er í huga að nokkur fylgni er á milli
frumbreytanna innbyrðis. Þessi skörun veldur því að heildaráhrif um-
ræddra þátta á villufjölda eru minni en ætla mætti í fljótu bragði útfrá
fylgnitölum.
Framangreindum niðurstöðum kynnu menn að svara með því að
segja, að ástæða þess að villufjöldi er háður félagsstöðu sé fyrst og
fremst sú að vöntun sé á einhverjum mikilvægum vitsmunalegum eigin-
leikum (,,greind“) á meðal lægri stétta. Börn sem eru vaxin upp úr slíku
umhverfi nái ekki tökum á réttum reglum um fallnotkun. Þannig segir
Halldór Halldórsson að þágufallssýkin sé algengari hjá börnum sem
gengur illa í skóla en öðrum og að það sé „afskaplega eðlilegt“. „Mað-
ur sem er seinn að læra eitt er að jafnaði seinn að læra annað“ (Halldór
Halldórsson 1983). Til að kanna hvort slík hörgulkenning eigi við rök
að styðjast er nauðsynlegt að kanna samband námsárangurs („greind-
ar“) og þágufallssýki, en til þess að gera þetta skortir okkur gögn.
Einhverja vísbendingu má þó ef til vill fá um réttmæti slíkra hörgul-
kenninga með því að kanna samband námsmats og villufjölda. Sigurjón
Björnsson og Þórólfur Þórlindsson hafa sýnt (1983) að mikil fylgni er
á milli árangurs á greindarprófi og aðaleinkunnar. Eins og áður hefur
komið fram er að finna í gögnum okkar upplýsingar um mat kennara á
námsárangri allra einstaklinga í úrtakinu. Aftur á móti tókst okkur
aðeins að afla upplýsinga um aðaleinkunn hjá 65 nemendum og svo
vildi til að allir eru þeir búsettir á landsbyggðinni. Athugun á þessum 65
einstaklingum sýnir hins vegar að mikil fylgni er á milli námsárangurs
(að mati kennara) og aðaleinkunnar. Þessar niðurstöður benda til þess
að mat kennara, árangur á greindarprófum og einkunnir á hefðbundn-
um skólaprófum séu náskyld fyrirbæri. Það þýðir þó ekki að hver og
einn þessara þriggja mælikvarða geti nánast komið í stað annars. Þótt
mikil fylgni sé milli þessara breyta innbyrðis, er ekki þar með sagt að
fylgnin sé nægilega sterk til að tryggja það að samband hverrar breytu
fyrir sig við einhverja fjórðu breytu sé því sem næst hið sama. Með