Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1984, Page 85

Um innri gerð nafnliða í íslensku
83
framan við nafnorðið auk þess sem bætt verður við þessa runu. Sá hluti
reglunnar sem hér um ræðir, þ. e. (ófn) (áfn) (to) (Ll)* no, táknar að
nafnliður geti verið t. d. eitt nafnorð:
(2) Hundur kom hlaupandi eftir götunni
Síðan er hægt að hlaða ákvæðisorðum framan við nafnorðið en aðeins
í þeirri röð sem reglan segir til um, t. d.:
(3) a Einhver maður svaraði í símann
b Ég hef séð þessa konu áður
c Jón keypti þrjár melónur
d Leifur komst í Ijóta klípu
e Báðir þessir lœknar eru veikir
f Allar þessar sex mjög öldruðu konur sjá ágætlega
Skáletruðu orðin í (3) mynda öll nafnliði eins og sést á því að hægt er
að færa þau til í einu lagi: Þessa konu hef ég séð áður, o. s. frv.3
3.2 Nafnorð: no
Eins og önnur lína reglu (1) lítur út er aðeins um eitt nafnorð að
ræða sem höfuðorð nafnliðarins. Eiríkur Rögnvaldsson gerir hins vegar
ráð fyrir að þau geti verið fleiri og hjá honum lítur þessi hluti reglunnar
þannig út: no (st no)* (Eiríkur Rögnvaldsson 1982:49). Þessi viðbót á
að lýsa nafnliðum eins og eftirfarandi:
(4) Allar þessar fimmtán mjög fjörugu dætur og tengdadætur Sveins
Hér er vert að reyna að svara tveimur spurningum: Hvort er þarna um
hliðskipuð nafnorð eða nafnliði að ræða? Er nauðsynlegt að hafa aðal-
tenginguna (st) alltaf á milli orðanna (liðanna?)? Fyrri spurningunni er
hægt að svara með hliðsjón af töluorðinu. Dætur og tengdadætur Sveins
eru samkvæmt (4) fimmtán alls og þ. a. 1. getur ákvæðisorðarunan ekki
staðið einungis með fyrra nafnorðinu dœtur því að þá væru dæturnar
3 Hér verður ekki farið út í það að færa rök fyrir því að þeir liðir sem til um-
fjöllunar eru séu nafnliðir en ekki eitthvað allt annað, eða að þeir myndi sérstakan
setningarlið en séu ekki bara stök, hliðstæð orð sem mynda enga heild. Það mun
liggja nokkuð ljóst fyrir að það sem hér er til umfjöllunar eru sérstakir setningar-
liðir, þ. e. nafnliðir, en ekki stök orð. Um rök fyrir setningarliðum vísast til Hösk-
uldar Þráinssonar (1983:35-7) og Eiríks Rögnvaldssonar (1982:36-7 og 1983:10-
11).