Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1984, Side 88

86
Friðrik Magnússon
(12)
ao ->
f ao
( to no
Þetta nær þá einnig yfir þau atviksorð sem standa með lýsingarorðum í
sagnfyllingum:
(13) a Maðurinn er fimmtíu ára gamall
b Laxinn er sextán punda þungur
Þetta virðist vera hægt þegar atviksorðin standa sem ákvæði með lýs-
ingarorðum. Það eru hins vegar ekki öll atviksorð sem gera það og vel
má vera að það sé villandi að setja þetta undir sama hatt. Ef svo er þá
er hægt að setja lykkjusvigann og það sem innan hans er í stað ao þar
sem atviksorðin eru ákvæði lýsingarorða, t. d. í reglu (7) svo og í reglu
um sagnfyllingar.
En getur aðeins eitt atviksorð í einu staðið sem ákvæði lýsingarorðs?
Athugum nú eftirfarandi dæmi:
(14) a Þessi klaufalega hroðvirknislega og illa skrifaða smásaga er
best gleymd
b Sjáðu þessa vel og listilega máluðu mynd
í fyrri setningunni væri hægt að túlka fyrri atviksorðin tvö sem lýsingar-
orð sem stæðu þá sem ákvæði nafnorðsins en ekki síðasta lýsingarorðs-
ins. Skáldsagan væri þá klaufaleg og hroðvirknisleg auk þess að vera illa
skrifuð. í síðari setningunni er hins vegar ekki hægt að túlka vel öðru-
vísi en sem atviksorð sem stendur sem ákvæði með lýsingarorðinu. Það
er ekki hægt að segja að myndin sé vel. Þarna er því um að ræða atviks-
ákvæði lýsingarorða af gerðinni:
(15) ao ((st) ao)*
Eins og hér að ofan er hægt að finna sama fyrirbærið í sagnfyllingum:
(16) a Þessi skáldsaga er klaufalega hroðvirknislega og illa skrifuð
b Þessi mynd er vel og listilega máluð
Þarna eru skáletruðu orðin augljóslega atviksorð sem ákveða lýsingar-
orðin. Það er því nauðsynlegt að bæta þessum möguleika við reglurnar
en áður en það er gert er nauðsynlegt að athuga eftirfarandi dæmi:
(17) Tvö þriggja ára og fimm mánaða gömul börn
Það virðist sem sagt hægt að hliðskipa þessum tölu- og nafnorðum eins
og venjulegum atviksorðum. Hér verður bent á tvær leiðir til að gera