Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1984, Page 105

Um innri gerð nafnliða í íslensku
103
Rökin fyrir því að telja þessi orð eignarföll persónufornafna fremur en
eignarfornöfn eru nánast eingöngu beygingarlegs eðlis:
Auðvelt er að sannfærast um að hans í bókin hans er ekki sérstakt
eignarfornafn eins og minn og þinn, með því að beygja í föllum,
annars vegar bókin mín (um bókina mína) og hins vegar bókin
hans (um bókina hans, frá bókinni hans). Minn beygist eftir föllum
(og tölu og kyni), en hans ekki (Kristján Árnason 1980a:48).
Nú er rétt að líta aðeins á hvernig þessi eignarföll hegða sér, þ. e. hvort
þau hegða sér eins og venjuleg eignarfornöfn eða eins og eignarfalls-
einkunnir:
(70) a Öll hans framtíðaráform fuku út í veður og vind
b Allar hennar vonir urðu að engu
c Allir okkar peningar eru í banka
d Allar ykkar bestu bækur
e Þeirra helmingur garðsins
Þessi eignarföll geta sem sagt staðið allsstaðar þar sem eignarfornöfnin
geta staðið en eignarfallseinkunnirnar geta ekki. Ef athugað er sam-
band nafnorðs og greinis við eignarfornöfn, eignarföll persónufornafna
og eignarfallseinkunn kemur það sama í ljós (sbr. (64)):
(71) a mín bók b okkar bók c ?kennarans bók
?*bók mín ?*bók okkar bók kennarans
*kennarans bókin
*bókin kennarans
*mín bókin *okkar bókin
bókin mín bókin okkar
Nafnorð sem tekur með sér eignarfallseinkunn verður helst að vera án
greinis og þess vegna fáum við nafnliði eins og (34)e Hinn hluti arfs-
ins, en ekki *Hinn hlutinn arfsins. Ef um eignarfornöfn eða eignarföll
persónufornafna er að ræða þá snýst þetta við:
(72) a Hinn penninn minn
b *Hinn bíll þinn
c Hinn penninn hennar
d *Hinn bíll hans
Af ofansögðu er ljóst að þessi eignarföll persónufornafna hegða sér
nákvæmlega eins og eignarfornöfn og það væri ákaflega hæpið að telja
þau til eignarfallseinkunna. Eru þessi eignarföll ekki bara eignarfornöfn
þrátt fyrir beygingarleysið eða verður að segja að þessi beygingarmynd