Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1984, Side 107

Vm innri gerð nafnliða í íslensku
105
uðu orðin í (75)a virðast vera einhvers konar ákvæði og eiga þá senni-
lega heima aftan við nafnorðið í nafnliðarreglunni. Annað í þessum
dæmum getur flokkast með þessu ef það telst ákvæði en annars getur
verið um hliðskipuð nafnorð eða hliðskipaða nafnliði að ræða, t. d.
(75)d. Annars hafa sérnöfn og sérstaklega mannanöfn nokkra sérstöðu
meðal nafnorða og vel líklegt að ekki sé hægt að gera grein fyrir þeim
að öllu leyti með nafnliðarreglunni.
5. Nokkur almenn atriði
5.1 Hliðskipun
Mér telst svo til að sjö hliðskipanir af gerðinni x((st)x)* hafi verið
settar fram það sem af er þessari umfjöllun (sjá dæmi 1, 6, 10, 15, 18,
19 og 26) þótt ekki hafi verið mælt sérstaklega með þeim öllum. Allar
þessar hliðskipanir hljóta að flækja lýsingu nafnliða mjög og spurningin
er sú hvort ekki sé hægt að gera grein fyrir þeim öllum í einu lagi. At-
hugum nú hvernig sá hluti nafnliðarreglunnar sem hér hefur verið til
umfjöllunar lítur út ef ekki er gert ráð fyrir neinni hliðskipun:
(76) N1 -> (ófn) (áfn) (gr) (efn) (to) (Ll) (óáfn) no (Nl)
Til þess að gera grein fyrir hliðskipuninni í einu lagi væri svo hægt að
hafa eftirfarandi „tengingarreglu“ (sjá einnig Höskuld Þráinsson 1983:
94-96):
(77) X X((st) X)*
Þessi regla myndi ekki aðeins gilda fyrir nafnliði heldur sæi hún um
alla hliðskipun, þar með talda hliðskipun setninga: S -» S((st) S)*. Ein-
hverjar hömlur yrði líklega að setja á reglu (77) vegna þess að hún
leyfir vonda nafnliði eins og:
(78) *Jón og Pétur, Siggi fóru í bíó
Þegar nafnorð eru hliðskipuð verður tengingin að vera næst á undan
síðasta orðinu (en er valfrjáls á undan öðrum, sbr. 3.2 hér að framan)
en sú regla gildir ekki alltaf um hliðskipaða lýsingarorðsliði því að á
milli þeirra eru aðaltengingar ekki alltaf nauðsynlegar:
(79) Litli Ijóti andarunginn flaug burt
5.2 Tómir básar
Lítum nú á nokkra nafnliði þar sem höfuðorð nafnliðarins virðist