Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1984, Page 109

Um innri gerð nafnliða í íslensku
107
og eignarfallseinkunnarinnar án þess að breyta merkingu liðarins í heild
(t. d. Nokkrir eiginmenn þessara tíu . . .). Þetta byggir auðvitað á
þeirri skilgreiningu á tómum nafnorðsbásum sem fram kom hér að
ofan, þ. e. að hægt sé að skilja básinn eftir tóman en það verði að vera
hægt að fylla hann með nafnorði ef maður vill. Ef hvorki er hægt að
gera grein fyrir þessu nafnorðs-leysi með eyðingu né tómum nafnorðs-
bás, hvað skal þá til bragðs taka? Ég kem auga á tvær leiðir til að lýsa
þessu:
Annars vegar er einfaldlega hægt að setja sviga utan um nafnorðið í
liðgerðarreglunni: (no). Ýmsir ókostir eru við þessa lausn. Með þessu
er öllum hlutum þessarar línu nafnliðarreglunnar gert jafnhátt undir
höfði og nafnorðið hefur tapað sérstöðu sinni sem höfuðorð nafnliðar-
ins, þ. e. svigi væri utan um öll orðin og enginn greinarmunur gerður á
ákvæðisorðum og höfuðorði. Þar að auki ætti að vera hægt að mynda
nafnliði með greininum einum saman eða með eignarfallseinkunn sem
hvorttveggja er ómögulegt:
(82) a *Hið er veikt
b *Sœtu stelpunnar sem vinnur í bakaríinu er leiðinleg
Hins vegar er hægt að sameina þau orð sem myndað geta nafnliði
með eignarfallseinkunnum eins og í (81) í einn lið sem kalla mætti for-
lið (F). Þessi forliður hefði þá svipaða stöðu og nafnorð með eða án
undanfarandi ákvæðisorðarunu. Með þessu væri auðvitað verið að
segja að orðin í þessum forlið væru öðruvísi eða réttara sagt gegndu
öðru hlutverki en „sömu“ orð innan ákvæðisorðarununnar. Ég er ekki
frá því að sú sé einmitt raunin því að gleiðletruðu orðin í (81) eru
óneitanlega höfuðorð nafnliðarins en þegar þessi orð standa í ákvæðis-
orðarununni eru þau ákvæði höfuðorðsins, nafnorðsins. í þessum forlið
væru þá „sérstæð“ óákveðin fornöfn, ábendingarfornöfn, töluorð, lýs-
ingarorðsliður og spurnarfornöfn.11
Þrátt fyrir að með þessari aðferð bætist einn liður við nafnliðarregl-
una og forliðarreglan við liðgerðarreglusafnið þá hygg ég að hún gefi
11 Ég þykist hafa heyrt nafnliði eins og:
(i)a Nokkrir mennimir
b Sumar konurnar
c Hvor bíllinn ...?
í sömu merkingu og nokkrir/sumir/hvor þeirra. Þarna virðist um einhvers konar
„nefnifallseinkunn" að ræða.