Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1999, Blaðsíða 87

Skynjun hljóðlengdar og aðblásturs íslensku II 85
(myndir 1 og 2 í þessari grein eru byggðar á gögnum úr þeirri tilraun).
I hinni tilrauninni var fyrrgreindum orðum komið fyrir í 170 orða
texta sem var í ætt við stafsetningaræfingu. Hvert orðanna kom fyrir í
eigin setningu (t.d. Saki konuna ekki getum við andað léttar) en aðrar
óskyldar setningar voru hafðar milli þeirra setninga sem geymdu
markorðin. Var þessi háttur hafður á til að minnka líkumar á því að
málhafar gæfu umræddum fjórum markorðum sérstakan gaum. í þess-
ari tilraun voru málhafar alls 25 og lásu þeir hvem texta sex sinnum,
tvisvar hægt, tvisvar með eðlilegum hraða og tvisvar hratt. Niðurstöð-
ur úr báðum tilraunum vom býsna keimlíkar en þó reyndist meiri
skömn í raunlengd langra og stuttra hljóða í seinni tilrauninni og verð-
ur því greint frá niðurstöðum hennar hér. Um niðurstöður fyrri tilraun-
ar í einstökum atriðum vísast til áðurnefndrar greinar (Jörgen Pind
199%).
Mæld var lengd sérhljóðs, [a] eða [e], sem og lengd lokunar sem á
eftir fór. Niðurstöður mælinganna í seinni tilrauninni birtast hér á
mynd 5. Á myndinni kemur fram svipuð dreifing í raunlengdum sér-
hljóðs og samhljóðs og áður hefur verið leidd í ljós í sambærilegum
orðum. Við fyrstu sýn er heldur ekki svo að sjá sem neinn munur sé á
[a] og [e]-orðum.
Dreifing mælinga í [a] og [e]-orðum var könnuð sérstaklega með
því að þjálfa einfalt tauganet (e. neural network) á mælingunum og at-
huga hvemig netinu myndi famast við að flokka mælingamar. Tauga-
net hafa mtt sér til rúm sem rannsóknatæki í hugfræði á undanfömum
árum (Elman, Bates, Johnson, Karmiloff-Smith, Parisi og Plunkett
1996, Rumelhart og McClelland 1986). Tauganet þessi em sett saman
1 sérstökum hermiforritum. Netin em gerð úr samtengdum eindum
sem hegða sér að sumu leyti með svipuðum hætti og taugafmmur. Hér
er þó í flestum tilvikum um afar einfaldaðar taugafmmur að ræða.
Tengingar milli einda hafa mismunandi vægi sem ráða því hversu
nhkil áhrif hver eind hefur á aðrar sem hún tengist. Netin eru gædd
þeim eiginleika að geta lært, meðal annars lært um samband ílags og
frálags. Mismunandi námsaðferðir em þekktar og rannsóknir innan
þessara fræða hafa kannski öðm fremur beinst að því að þróa mismun-
andi aðferðir við að þjálfa slík net (Gurney 1997). Hér er ekki ástæða
01 að fjölyrða um það en því einfaldlega slegið föstu að tauganet af