Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1999, Blaðsíða 213

211
Flugur, smágreinar og umrœðuefni
þótt ástand geti auðvitað haft afleiðingar. — Eins er líklegt að atburð-
lr og aðgerðir þyki fremur æsifréttir en ástand (sbr. (27d)). — Loks er
alyktunarmerking á borð við (27e) býsna algeng í íslenskum hafa-
samböndum eins og lesendur geta fullvissað sig um.
Dæmin í (27) eru einkum sýnd til að sýna að „perfekt" í íslensku
hefur ekki bara einfalda tímatilvísun eins og tíð hefur og samspil
hennar við merkingarflokka sagna er býsna forvitnilegt. Jóhannes
Gísli kallar þessa formgerð líka horf (e. aspect) en ekki tíð. Líklega
hefur Jón Gunnarsson (1973:51) verið fyrstur til að nota það orðalag
Urn þessa formgerð í íslensku, en hann kallaði hana lokið horf. Því er
ekki úr vegi að skoða svolítið nánar hvað hann gæti hafa haft fyrir sér
1 því.
Ó-5.2 Innskot um tíð og horf
Hér er auðvitað hvorki rúm né ástæða til að setja á langar ræður um
Samband tíðar og horfs, enda er þar um býsna flókið mál að ræða. Það
§etur hins vegar verið gagnlegt í þessu samhengi að gera sér grein fyr-
lr því að ágreiningur um það hvort „perfekt" sé heldur tiltekið gildi af
oiálfræðiformdeildinni tíð eða málfræðiformdeildinni horf er ekki
hundinn við íslensku eða íslenska málfræðinga. Sama á við um þá sem
hafa fjallað um ensku til dæmis. Þannig talar Nida m.a. um „perfekt“
1 lýsingu sinni á málfræðiformdeildinni tíð (e. tense). Fyrst bendir
hann á að tíð sé gjarna skipt í þrennt, nútíð, þátíð og framtíð, en segir
s,ðan að þátíð og framtíð sé stundum skipt nánar niður. Síðan segir
hann (1949:167):
Relative tenses define time in terms of other times, e.g. perfect (past act-
ion in relationship to the present) ‘have gone,’ pluperfect (prior action in
relationship to the past) ‘had gone,’ future perfect (prior action in
relationship to the future). Tenses may be very closely associated with
aspects.
híér vekur Nida athygli á tengslum tíðar og horfs. Horf greinir hann
sv° í einar fjórtán undirdeildir (1949:167-68) en nánari skoðun bend-
lr þó til þess að margt af því geti verið ólrkir verknaðarhættir (þ.
^ktionsart) fremur en mismunandi gildi fyrir málfræðiformdeildina
horf. Við skulum því líta aðeins nánar á tengsl verknaðarháttar og