Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1999, Blaðsíða 218

216
Flugur, smágreinar og umrœðuefni
i narvarande eller gángen, sállan tilkommande tid“. En fyrsta ítarlega
umræðan um merkingu og notkunarhæfi vera að + nh. er hins vegar í
málfræði Stefáns Einarssonar (1945:143—45). Aðalmerkinguna telur
Stefán greinilega vera dvalarmerkingu (e. durative action), en hann
nefnir þó eftirtalin merkingartilbrigði (þýðingar eru mínar og sum
dæmin einnig):
(29) a. Dvalar- eða framvindumerking („duration of an action
... something going on“):
Eg er að lesa.
b. Askellimerking („something on the point of happening“):
Vasinn er að detta á gólfið.
c. Tilfinninga- eða áherslumerking („affective (emotional)
emphasis“):
Eg er ekkert að skipta mér af þessu.
Síðan rekur Stefán í stuttu máli hvemig þessi merkingartilbrigði tengj-
ast ólíkum merkingarflokkum sagna og hvaða áhrif breytingar á tíð
hafa á þau. Síðan hafa ýmsir málfræðingar skoðað þau mál, t.d. Bald-
ur Ragnarsson (1954), Hreinn Benediktsson (1976), Höskuldur Þrá-
insson (1974, 1995), Kress (1962, 1966, 1982) og Van Valin (1991)-
Aðalniðurstöður þeirrar umræðu má draga saman á þessa leið.
í fyrsta lagi gengur vera að ekki með öllum merkingarflokkum
sagna, eins og áður var rætt. Það gengur t.d. yfirleitt ekki með
ástandssögnum eða núþálegum sögnum (sbr. *Jón er að búa á Háa-
leitisbraut, *Ég er að eiga hund) og ekki heldur með veðursögnum
(*Það er að rigna). Þessar takmarkanir eru að sumu leyti þrengri en
þær takmarkanir sem gilda um samsvarandi formgerð í ensku (sbr. t. d.
It is raining).20
I öðru lagi hefur vera að ekki dvalar- eða framvindumerkingu með
öllum merkingarflokkum sagna. Með þeim atburðasögnum sem tákna
atburð er tekur „engan tíma“ er auðvitað ekki hægt að tákna dvalar-
eða framvindumerkingu nema þá að atburðurinn sé síendurtekinn.
Þannig má t.d. segja Hann var alltafað detta alla leiðina. Annars fá
20 Comrie (1976:35) hefur tekið eftir því að Stefán Einarsson bendir á þetta í bók
sinm.