Vera - 01.10.1983, Blaðsíða 31

boðið erlendum gestum að leika listir sínar.
I júlí var þar á ferð finnskur áhugamanna-
leikhópur frá Joensu í Finnlandi. Þau fluttu
gamanleikinn „Söng Marjöttu", samansett-
an úr samtölum, söng og dansi. Höfundur
verksins er kona að nafni Pirkko Jaakola,
sem er nú með þekktari leikritahöfundum
Finna. Hún er fædd 1940 og þykir afskap-
lega frumlegur höfundur. Það tók Finna
mörg ár að viðurkenna og skilja þá sérstöku
kímnigáfu, sem hún notast við í verkum sín-
um. Hún hefur skrifað fyrir útvarp, sjón-
varp og svið og í gamanleikjum hennar hef-
ur hún gert skopstælingar á hefðbundna
finnska alþýðugamanleiknum og snúið öllu
við. Þetta kom mjög vel fram í „Söng
Marjöttu“, sem fjallar um konuna sem eng-
inn karlmaður fær staðist, konuna sem tælir
og forfærir. í leikritinu eru öll kvenhlutverk-
in skrifuð eins og þær hefðu töglin og
haldirnar á öllum sviðum. Með þessum
áhugamannaleikflokki var fylgikona, túlk-
ur og aðstoðarmaður hópsins. Hún heitir
Pirkko Kurikka og er einnig leikritaskáld.
Hún er fædd 1949 og hefur skrifað nokkur
leikrit eins og t.d. „Brotna fiðlan“, „Sonur
myrkursins“ og „Svart ljós um vor“. Við í
ritnefndinni náðum tali af henni og spurð-
um hana út í leikhópinn, sjálfa sig og stöðu
kvenna í finnsku leikhúsi. Sjálf hlaut hún
sína menntun sem leikritaskáld við Leik-
listarháskólann í Helsinki sem er einnig
merkilegur fyrir þær sakir, að hann menntar
einnig leiklistargagnrýnendur. Hún kynntist
þessum leikhópi í fyrra, þegar hún skrifaði
leikrit fyrir hann, sem hét „Skytturnar
þrjár“. Leikhópurinn hefur sprottið upp úr
námsflokkastarfi í Joensu og þátttakendur
hans eru í ýmsum störfum þar i borg, eru
kennarar, tónlistarmenn, smiðir og fleira
eins og gengur og gerist.
Söngur Marjöttu
Nú tókum við eftir í „Söng Marjöttu“ þar
sem öllum hlutverkum hefur verið snúið við
og konurnar eru þær sem hafa völdin, að
áhorfendur hlógu að konunum þegar þær
sýndu vald sitt og þegar þær slógust. —
Hversvegna heldurðu að við hlægjum?
„í Finnlandi getum við bæði hlegið að
konum og körlum. Við gerum líka grín að
konum. í „Söng Marjöttu" er Pirkko
Jaakola eiginlega að gera grín að ákaflega
vinsælli karlmannsímynd, sem hefur verið
ríkjandi bæði í leikhúsi og kvikmyndum.
Eitt frægasta dæmið um þá karlmannsí-
mynd er „melódrama“ sem byggt var á
skáldsögu Jóhannesar Linnankovski sem
heitir „Söngur rauða blómsins". í „Söng
Marjöttu" var þessu geysivinsæla þema um
hinn hrífandi karlmann, sem engin kona fær
staðist, snúið við. Jaakola lætur Marjöttu
vera „hetjuna" sem forfærir alla karlmenn
sem verða á vegi hennar. Hún vildi hreinlega
athuga hvað myndi gerast ef við snerum
þessum fastmótuðu hlutverkum við. í ljós
kom að konurnar hafa þá öll völd í sínum
höndum og það getur virkað skoplegt, sér-
staklega kannski þegar konur slást eins og
gerist í þessu leikriti"
Já, áhorfendur hlógu einmitt þegar
konurnar slógust. Slagsmálasenur milli
karla vekja fremur spennu.
„Ég hef einu sinni séð konur berjast um
karlmann og það var hlægilegt. Ég held að
við hlægjum, vegna þess að við vitum ekki
hvernig við eigum að bregðast við. Það var
mjög erfitt fyrir þessa áhugaleikara, þ.e.
konurnar að æfa þessar slagsmála- og
glímusenur sem leiknar eru í sýningunni.
Þær fengu að vísu aðstoð frá reyndri leik-
konu, því þeim var mikið í mun að sýna
raunverulegan, trúverðugan bardaga sín á
milli, en jafnframt að yfirvinna sínar eigin
hömlur á þessu sviði. Við konur erum aldar
upp við þá hugsun að konur sláist ekki.“
Finnskt leikhús
og kvennabaráttan
Þegar við ræddum um stöðu kvenna í
finnsku leikhúsi hafði Pirkko eftirfarandi
að segja:
„í dag eru bestu leikstjórar Finnlands
konur. Þar má nefna nafn eins og Kajsu
Kohronen, sem nú vinnur á Lilla Teatern í
Helsinki. Leikkonur eru miklu fleiri en leik-
arar og hafa alls ekki sömu tækifæri til að
spreyta sig á sviði t.d. í stofnanaleikhúsun-
um, enda færri hlutverk til fyrir konur. Þær
hafa því tekið það ráð að stofna sína eigin
leikhópa utan leikhúsanna. Nýlega
stofnuðu 3 mikilhæfar leikkonur hópinn
„Svarta ekkjan“ (Mustaleiksi) og ætla m.a.
að sýna verk eftir Pirkko Jaakola í haust.
Þessar konur vilja þó ekki láta kalla starf-
semi sína kvennaleikhúsí*
Hefur þú sem kona og leikritahöfundur
áhuga á að hafa aðgang að kvennaleikhúsi?
„Konur hafa beðið mig að skrifa fyrir sig
t.d. einræður (mónólóga). Það kom ein
mjög góð leikkona að máli við mig og bað
mig að skrifa fyrir sig leikrit eða einræðu um
konu, sem elskar karlmann sem hefur
hafnað í fangelsi. Ég vil gjarnan skrifa fyrir
hana, til þess að hún geti sýnt hversu góð
leikkona hún er, en ég er ekki endilega
spennt fyrir því að skrifa sérstaklega fyrir
konur, því ég hef aldrei litið á það sem sér
stakt vandamál að vera kona. Hinsvegar get
ég alveg hugsað mér það sem verkefni að
skrifa stærri og betri hlutverk fyrir þær,
vegna þess að þeirra er þörf. Ég er þó ekki
hlynnt því að þær þurfi endilega að starfa í
kvennaleikhúsi"
Hversvegna heldur þú að konur þurfi ekki
að vinna saman t.d. í kvennaleikhúsi?
„í Finnlandi er kvennahreyfingin fremur
veik og alls ekki sami kraftur í henni og virð-
ist vera hér. Ég tel reyndar að hennar sé ekki
þörf. Ég veit að ég verð kölluð „karlkerling"
fyrir þetta af þeim sem eru virkar í kvenna-
hreyfingunnj fyrir að láta þetta út úr mér. En
í Finnlandi er hlegið að þessum kven-
réttindakonum. Það er mín skoðun að
leggja beri áherslu á launabaráttu kvenna.
Konur eru meirihluti vinnuafls í finnskum
iðnaði, en launajafnrétti milli kynjanna er
langt frá því að vera staðreynd. Konur eru
mjög illa launaðar og þar þarf fyrst og
fremst einhver breyting að verða á. Ég held
að eina og mikilvægasta leiðin fyrir finnskar
konur í dag sé í gegnum verkalýðsfélögin,
starf í kvennahreyfingum er ekki það nauð-
synlegasta. Það eru auðvitað til ýmsir hópar
kvenréttindakvenna í Finnlandi í líkingu við
þá kvennahreyfingu sem til er hér og annars
staðar á Vesturlöndum, en þeir hópar hafa
ekki náð langt. Ég tel réttara að bæta stöðu
kvenna almennt með starfi í verkalýðsfélög-
um, og bæta stöðu kvennanna innan leik-
hússins með því að skrifa betri og stærri
hlutverk fyrir þær, en ekki eyða kröftum sín-
um í starf utan þeirra, í sérstökum kvenna-
leikhúsum þar sem þau eru ákaflega
takmarkandi að mínu matií*
Við ræddum margt fleira og höfðum
gaman af því að það er víst hlegið að kven-
réttindakonum út um öll lönd — það er
ágætt að einhver skemmti sér, a.m.k.
skemmtum við okkur listilega á þessari sýn-
ingu finnska hópsins sem heimsótti
Stúdentaleikhúsið í sumar, ásamt henni
Pirkko.
Hlín Agnarsdóttir
og Kristín Jónsdóttir
31