Vera - 01.10.1983, Blaðsíða 34

að því gefið í skyn að Guðrún sé fyrir hon-
um möguleg sem ástkona, en ekki sem eig-
inkona og það er eftir að bæði eru gift sitt
í hvora áttina. Þá hefur Þórunn einnig
skapað aðra mynd af þeim fóstbræðrum
og losað um þá hefðbundnu og fastmót-
uðu túlkun sem ríkt hefur um „hetjuna"
Kjartan og „varmennið“ Bolla. í meðför-
um hennar er hin óflekkaða hetjulund
Kjartans afhýdd og hann sýndur sem rogg-
inn karlpungur með viðkvæma sál en Bolli
er aftur á móti öðlingurinn ljúfi, sá karl-
maður sem konur gjarnan leita að, sem
ekki þarf að sanna karlmennsku sína með
aflraunum.
Leikrit Þórunnar er byggt upp af fjölda-
mörgum stuttum atriðum, sem gerast víða
bæði á íslandi og í Noregi. í því er engin
sérstök þáttaskipting og hún hefur ekki
sleppt smáatriðum úr eins og t.d. merki
um heiðni og kristnitöku þeirra fóst-
bræðra. Þar að auki koma fjölmargar aðr-
ar persónur við sögu í leikritinu og eru
hlutverk yfir 30 talsins. Þórunni hefur tek-
ist vel að semja samtöl og halda sér við
málfar, sem hvorki er fjarri nútímamáli,
né of langt frá upprunalegu máli sögunn-
ar. Orðfar verður sjaldan uppskrúfað eða
hátíðlegt og öll samtöl virka lipurlega.
Hinsvegar fannst mér atriðaskipting allt
of hröð, sum atriðin of stutt og merkingar-
lítil, til þess að hægt sé að meta gildi þeirra
fyrir heildina. Ég get ekki rökstutt þessa
skoðun mína öðruvísi, líklega er þetta ein-
ungis smekksatriði hvers og eins, en mér
fannst eins og mörg þessara stuttu atriða,
sérstaklega í fyrri hlutanum drægju tölu-
vert úr áhrifamætti og spennu seinni hlut-
ans, sem er mun leikrænni og áhrifameiri.
Stigþróun væringa og illdeilna Kjartans og
Bolla, sem síðar leiða til dráps Bolla á
Kjartani fannst mér gerast helst til hratt,
en víg Kjartans var óneitanlega eitt af
sterkustu atriðum sýningarinnar og einnig
fyrsti fundur Bolla og Guðrúnar eftir
þann hildarleik. Baráttu Guðrúnar og
Hrefnu um motrinn fagra var vel lýst og
yfirleitt hégómagirnd og særðu stolti Guð-
rúnar og Kjartans.
Það er auðvitað alltaf álitamál hvort
endilega sé heppilegt að höfundur leikstýri
eigin verki, en í þessu tilviki held ég að ekk-
ert annað hafi komið til greina. Þórunni
hefur tekist að skapa sýningu sinni heild-
arsvip, sérstaklega hvað varðar samtvinn-
un leiks, tónlistar, leikmyndar/búninga og
lýsingar. Hún hefur þó átt sína djöfla að
draga, þar sem litið og ófullkomið sviðið
í Iðnó er annars vegar, svo og leikarafæð.
Af 9 leikurum sem fram koma í sýning-
unni eru einungis 3 sem fara með sömu
hlutverkin alla sýninguna út í gegn. Hinir
6 skipta á milli sín ótal hlutverkum og leika
uppundir 4 og 5 hlutverk hver. Þetta fannst
mér afar óviðkunnanlegt og óviðeigandi,
því þetta verk á betra skilið í uppfærslu.
Höfundur leikmyndar og búninga er
Messíana Tómasdóttir og er verk hennar
vel við hæfi svo mikillar sögu, látlaust og
einfalt og aldrei ofaukið. Lýsinguna ann-
aðist David Walters og er hún unnin af éin-
stakri kostgæfni og hugmyndaauðgi og er
hún í reynd það eina sem gefur til kynna
breytt umhverfi ásamt tónlist Jóns Ás-
geirssonar. Hann hefur samið þjóðlega og
áheyrilega tónlist, sem þó varð einum of
leiðandi á köflum í framvindu verksins.
Með eitt aðalhlutverkið fór Ragnheiður
Arnardóttir, sem lék Guðrúnu. Hún er nú
ein af okkar mest vaxandi leikkonum og
tókst henni að skila mörgu í fari Guðrúnar
einkar vel, en átti til að ofleika á köflum,
verða of hástemmd, sérstaklega í þeim at-
riðum sem kröfðust sparsemi í tjáningu,
eins og eftir víg Kjartans. Rödd hennar, öll
raddbeiting, framsögn og textameðferð er
til fyrirmyndar og oft unun á hana að
hlusta. Jóhann Sigurðsson lék Kjartan og
átti auðvelt með að sýna beiskju hans og
niðurbælda reiði í garð þeirra Guðrúnar
Guðrún og Hrefna takast á. (Ragnheiður
Arnardóttir og Valgerður Dan)
og Bolla. Oft á tíðum reyndist þó sviðið í
Iðnó honum fjötur um fót. Hann fékk
ekki nægilegt svigrúm, eða atrennu í þeim
atriðum sem kröfðust þess. Harald G.
Haralds lék Bolla og kom á óvart. Hann
sýndi okkur góðan og dagfarsprúðan
dreng, sjálfstæðan karlmann, sem fór sínu
fram með hægð og þrautseigju. Soffía
Jakobsdóttir var sannfærandi og hrifandi
í hlutverki Ingibjargar konungasystur og
átti hún samúð mína alla, þegar Kjartan
fór til íslands. Valgerði Dan lét vel að lýsa
barnslund Hrefnu og samleikur hennar og
Jóhanns, eftir heimkomu Kjartans frá
Laugum, þar sem hann dreitti þau Bolla
og Guðrúnu inni, var eftirminnilegur.
Önnur hlutverk eru í höndum Hönnu
Maríu Karlsdóttur, sem lék Bróka-Auði á
kankvíslegan hátt, Jóns Hjartarsonar,
Jóns Júlíussonar og Aðalsteins Bergdals.
Þessir 3 síðastnefndu voru ekki beint öf-
undsverðir af öllum þeim mörgu smáhlut-
verkum sem þeir þurftu að skipta sér á
milli og ekki var laust við að þeir hafi
fremur leikið af skyldu en áhuga. Fram-
sögn þeirra og raddbeiting varð einnig
leiðigjörn til lengdar.
Að lokum má segja að Þórunni Sigurð-
ardóttur hafi tekist ætlunarverk sitt, að
lesa Laxdælu með tilliti til viðhorfa
kvenna til ástar, hjónabanda og karl-
manna. Tíminn verður að leiða í ljós hvort
verk hennar mun lifa. Leikrit hennar og
sýning eiga skilið nánari umfjöllun og
meiri athygli, því það er ekki á hverjum
degi sem við nútímafólk erum vakin til
umhugsunar um ástina og hjónabandið og
tilgang þess með því að horfa á þessi fyrir-
bæri í lífi forfeðra okkar og formæðra.
Hlín Agnarsdóttir
34