Vera - 01.10.1983, Page 32

Um leikritið
„Guðrúnu“
eftir Þórunni
Sigurðardóttur
í mars s.I. var frumsýnt hjá Leikfélagi
Reykjavíkur leikritið „Guðrún“ eftir Þór-
unni Sigurðardóttur, sem einnig var leik-
stjóri þess. í ráði er að hefja sýningar á
verkinu aftur nú með haustinu og þar sem
Veru tókst ekki að fjalla um verkið fyrr, er
ekki úr vegi að gera það nú.
Það má með sanni segja að konur geys-
ist nú inn á öll yfirráðasvæði karlmanna
bæði helg sem óhelg. Það gerist einnig í
listum og bókmenntum. Helstu sérfræð-
ingar okkar í þjóðarstoltinu, fornbók-
menntunum, hafa verið karlmenn og sýn
þeirra og túlkanir á fornsögunum hafa
greypst í huga okkar. En konurnar láta
ekkert lengur í friði. Það þarf heldur enga
smádirfsku til, þegar ráðist er í jafn stórt
verkefni og að semja leikrit upp úr sögu,
sem lengst af hefur heillað okkur hvað
mest, nefnilega Laxdælu. Þórunni Sigurð-
ardóttur færist ekki lítið í fang, er hún
reynir að semja nothæft sviðsverk upp úr
þessari frægu „ástarsögu“. Hún er ekki
heldur fyrst kvenna til þess að spreyta sig
á því hér á landi, því áður hafa Júlíana
JÓnsdóttir og Kristín Sigfúsdóttir frá
Kálfagerði reynt hið sama, að ónefndum
karlmönnunum, sem að sjálfsögðu hafa
ekki látið hana fram hjá sér fara. Öll fyrri
verk sem byggð hafa verið á Laxdælu hafa
að meira eða minna Ieyti fjallað um þrjár
af höfuðpersónum sögunnar, þær er sag-
an einnig er þekktust fyrir, þau Kjartan
Ólafsson, Guðrúnu Ósvífursdóttur og
Bolla Þorleiksson. Fáar skáldsagnaper-
sónur hafa verið íslendingum jafn hug-
fólgnar og ekki að ástæðulausu, því átak-
anlegri lýsingu á ástarþríhyrningi getur
vart að finna. Sagan er einnig leikræn í
uppbyggingu og fjallar um sígildar vanga-
veltur manneskjunnar um ástir og vináttu,
auk þess að vera ættarsaga, ákveðin heim-
ild um kristnitöku o.m.fl.
Það sem þó hefur einkennt langflestar
fyrri túlkanir á ástarþríhyrningi Laxdælu
og sem einnig kemur fram í þeim leikritum
sem skrifuð hafa verið upp úr henni, er
einstrengingsleg skýring á lokaorðum
Guðrúnar (Þeim var ég verst er ég unni
mest) svo og einföldun á þeim ástæðum
sem liggja að baki bónorði Bolla til Guð-
rúnar og vígi hans á Kjartani. Hingað til
hafa flestir hallast að því að túlka beri
lokaorð Guðrúnar sem ástarjátningu til
Gudrún Ósvífursdóttir og Kjartan Ólafs-
son (Ragnheiður Arnardóttir og Jóhann
Sigurðarson)
Kjartans Ólafssonar, þess manns sem hún
eitt sinn elskaði, en gat aldrei gifst. Nú fer
það ekki fram hjá neinum sem les Lax-
dælu að Guðrún og Kjartan eru í raun ást-
fangin meðan þau eru ung og það er gagn-
kvæmur funi sem brennur í brjóstum
þeirra allt frá þeirra fyrstu fundum. Um
þetta vitna allar lýsingar í bókinni. Hins-
vegar hefur Þórunn Sigurðardóttir í leik-
riti sínu frá upphafi tekið annan pól í hæð-
ina hvað varðar lokaorð Guðrúnar og
byggist leikrit hennar í reynd á þeim, þ.e.
að þau eigi ekki við Kjartan, og miðast
leikurinn allur við að sanna að svo sé ekki.
Slík túlkun hlýtur að krefjast þess að sag-
an sé lesin á annan hátt, en hingað til hefur
verið gert. Þórunn hefur einnig gert það,
lesið söguna með það í huga að afhjúpa
ýmislegt í fari þessara þriggja höfuðper-
sóna, sem ekki hefur talist nauðsynlegt áð-
ur. Aðalviðfangsefni Þórunnar við samn-
ingu leikritsins hefur verið rannsókn henn-
ar á viðhorfum karla og kvenna til hverra
annarra og ekki síst á viðhorfum Guðrún-
ar til ástarinnar og hjónabandsins. Þá hef-
ur Þórunn einnig endurskoðað hetjuhug-
takið og reynt að sýna framá hvernig
32