Vera - 01.04.1984, Blaðsíða 17

VINNUUMHVERFI
OG
Það er vitað mál að vinnuumhverfi ræður miklu
um hvernig starfsmönnum líður á vinnustað. Þar
hafa margt að segja húsgögn, vinnustellingar,
vinnurými, andrúmsloft, hiti, raki, hávaði, titring-
ur og svo mætti lengi telja. Athygli manna hefur æ
•ueir beinst að bættu vinnuumhverfi. Þegar ger-
bylting á borð við tölvubyltinguna verður í at-
vinnuháttum er eðlilegt að augu manna beinist að
því vinnuumhverfi sem hin nýja tækni skapar.
Ljóst er að með tilkomu tölva munu mörg erfið og
sóðaleg störf hverfa og þar með störf þar sem
vinnuumhverfið er slæmt, mikil mengun, mikið
líkamlegt álag. En jafnframt koma ný eða breytt
störf þar sem setið er fyrir framan tölvuskjá meira
eöa minna allan daginn.
Mi'/t i
Vinnuaöstaöa konu á skrifstofu áriö 1892
Vinna við tölvuskjái er oft mjög einhæf og krefst mikillar einbeit-
'ngar. Mjög mikilvægt er því aö vandað sé til allrar vinnuaðstöðu.
Hér skulu nefnd nokkur atriði: Stólar þurfa að vera þægilegir og
stillanlegir svo að setið sé rétt við vinnuna. Vinnurými þaf að vera
rumt og hæfa því verkefni sem unnið er við. Lýsingu þarf mjög að
vanda, almenn lýsing þarf aö vera dempuð en nota þarf sérlýs-
!n?u á handrit og lyklaborð. Gæta þarf þess að Ijós speglist ekki
1 jölvuskjánum og því þarf m.a. að passa uppá að dagsbirta frá
9luggum komi á hlið við tölvuskjáinn. Einnig má nefna að mjög
jos og skær föt geta speglast í skján um og því rétt að velja klæðn-
aö með tilliti til þess. Skjár og lyklaborð eiga að vera aðskilin og
*skilegt er að hægt sé að stilla hæð skjásins, snúa honum og
alla. Texti á skjánum þarf að vera skýr og myndin má alls ekki
°kta. Einnig þarf hæð og halli lyklaborðsins að vera rétt þannig
a° ásláttur sé sem áreynsluminnstur.
TOLVTJR
Álag á augu
Vinna við tölvuskjá gerir miklar kröfur til augans. Augun þurfa
að laga sig að mismunandi fjarlægðum og Ijóma frá hlutum í um-
hverfinu. T.d. er handritið sem lesið er af mun Ijósara en skjárinn
og fjarlægð frá auga til handrits er önnur en fjarlægðin frá auga
til skjás. Af þessum sökum þykir ráðlegt að fólk sem vinnur við
tölvuskjái fari á hverju ári í sjónpróf, þar sem tekiö er mið af þvi
að unnið er við tölvuskjá. Er þetta þeim mun mikilvægara eftir því
sem fólk er eldra. Þurfi sá er vinnur við tölvuskjá á gleraugum að
halda duga ekki venjuleg lesgleraugu heldur þarf að nota gler-
augu sem eru sérstaklega gerð fyrir þær fjarlægðir sem vinnan
krefst. Fólk sem notar linsur þarf í mörgum tilfellum einnig að nota
hjálpargleraugu. Erlendis t.d. í Kanada og í Svíþjóð hafa komið
fram tillögur um aö vinnuveitandi leggi starfsmanni til þessi sér-
stöku gleraugu ef hann þarfnast þeirra.
Reglugerö — hvíld
Vegna þess hve vinna við tölvuskjái er einhæf og krefjandi er
mælt með að reynt sé eftir föngum að tengja vinnuna öðrum störf-
um þannig að hægt sé að skipta um störf. Jafnframt eru víða regl-
ur um að fólk sem vinnur við tölvuskjái fái reglulega hvíld og einn-
ig hafa komiö fram tillögur m.a. í Kanada um að ekki skuli unnið
við tölvuskjái lengur en fimm klukkustundir á dag. Þó hefur þótt
ástæða til þess að benda á að regluleg hvíld kemur ekki í staðinn
fyrir góðan aðbúnað við tölvuvinnu og öfugt.
Fósturlát og fósturskemmdir
Á síðustu árum hafa birst skýrslur þar sem þvi er haldið fram
að samband sé á milli vinnu við tölvuskjái og fósturláts og fóstur-
skemmda og eru ástæður þess taldar vera útgeislun frá tölvu-
skjánum. Skýrslur þessar hafa að vonum vakið athygli og hafa
mörg verkalýðsfélög erlendis beint þeim tilmælum til ófrískra
kvenna að forðast vinnu við tölvuskjái. Einnig hafa víða verið sett-
ar fram kröfur um að ófrískar konur eigi rétt á að vera færðar til
í starfi þannig að þær þurfi ekki að taka þá hugsanlegu áhættu
sem fylgir þessari vinnu.
Þrátt fyrir þessar skýrslur hefur vísindamönnum ekki tekist að
mæla eða sýna fram á neina geislun frá tölvuskjám, sem hugsan-
legageti valdið skemmdum áfóstri. Nú munu vera í gangi erlend-
is nokkuð víðtækar rannsóknir á þessu sviði en þar mun þekking-
arskortur á orsökum fósturskaða og fósturláta vera vísindamönn-
um fjötur um fót. Hér verða konur að krefjast þess að lögð verði
mikil áhersla á að þessarar þekkingar verði aflað, en jafnframt að
hún verði notuð af sanngirni og skynsemi. Hér er um að ræða
ákaflega viðkvæmt þekkingarsvið, sem undir engum kringum-
stæðum má misnota.
Upplýsingabæklingur
Hér skal að lokum bent á að Vinnueftirlit ríkisins mun vera með
í sniðum bækling til leiðbeiningar um vinnuaðstöðu og vinnu-
tækni við tölvur og mun hann vera væntanlegur fljótlega.
SFI
17